Rok 2011 w finansach

W 2011 r. polska gospodarka utrzymała relatywnie wysokie tempo wzrostu gospodarczego. Niepokojące informacje dotyczące kryzysu zadłużenia płynące z niektórych krajów strefy euro, groźba powrotu kryzysu oraz nasze zobowiązania fiskalne wobec UE skłoniły rząd już w 2010 r. do podjęcia kroków zmierzających do ograniczenia długu publicznego i deficytu sektora finansów publicznych.

Poza budzącymi kontrowersje zmianami w OFE i wcześniejszą podwyżką VAT ekipa Donalda Tuska nie przyjęła w ciągu roku żadnych radykalnych rozwiązań, a resort finansów niemal do końca roku utrzymywał swoją prognozę 4 proc. wzrostu PKB na 2012 r. Dopiero w listopadzie premier w expose ogłosił plan wprowadzenia szeregu niepopularnych rozwiązań dotyczących m.in. podniesienia i zrównania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, podniesienia składki rentowej, czy ograniczenia ulg podatkowych. W grudniu rząd przyjął nowy projekt budżetu, w którym założył 2,5 proc. wzrost PKB.

Roku 2011 nie zapomną kredytobiorcy zadłużeni w walutach obcych, przede wszystkim we franku szwajcarskim. Kryzys w strefie euro spowodował umocnienie się franka na niespotykaną dotąd skalę. W sierpniu kurs szwajcarskiej waluty pobił swój rekord wobec złotego, sięgając poziomu 4,12. Sytuacja na rynku walutowym skłoniła NBP do interwencji, a resort finansów postanowił, że będzie wymieniał unijne euro na wolnym rynku.

STYCZEŃ

1.1. - Weszła w życie nowelizacja ustawy o VAT, która wprowadziła na okres dwóch lat podwyżkę VAT o jeden punkt procentowy. Podstawowa stawka została podniesiona do 23 proc., stawka w wysokości 8 proc. zastąpiła wcześniejszą 7-proc. stawkę VAT, a 5-proc. stawka objęła m.in. podstawową żywność. Wprowadzono też zmiany dotyczące VAT od samochodów osobowych wykorzystywanych przez firmy.

Zaczęła także obowiązywać nowelizacja ustawy o finansach publicznych, która przewiduje, że w przypadku przekroczenia 55-proc. progu ostrożnościowego relacji długu publicznego do PKB, wprowadzone zostaną kolejne podwyżki VAT (nie wcześniej niż w połowie 2012 r.) aż do 25 proc., w przypadku stawki podstawowej.

24.1. - Szef zespołu doradców strategicznych premiera minister Michał Boni przedstawił projekt zmian w systemie OFE. Założono obniżenie składek emerytalnych, które trafiają do OFE z 7,3 proc. do 2,3 proc. Rząd tłumaczył zmianę koniecznością ograniczenia przyrostu długu publicznego i deficytu.

LUTY

18.2. - Komisja Nadzoru Finansowego zgodziła się na przejęcie BZ WBK przez hiszpański Banco Santander. Santander kupił BZ WBK od irlandzkiego AIB, który został zmuszony do sprzedaży swoich polskich aktywów na skutek załamania się rynku nieruchomości w Irlandii.

25.2 - Sejm zdecydował, że podwyżka VAT na odzież dla niemowląt i obuwie dla dzieci wejdzie w życie 1 stycznia 2012 r., a nie - jak początkowo chciał rząd - 1 lutego 2011 r. Konieczność podniesienia VAT na te towary jest konsekwencją wyroku ETS, który orzekł, że Polska ma zaprzestać stosowania obniżonej stawki VAT na te towary (obecnie 8 proc.) i obłożyć je stawką podstawową - 23 proc.

MARZEC

1.3. - Komisja Europejska podała, że tempo rozwoju gospodarczego w Polsce wyniesie w 2011 r. 4,1 proc. PKB, dzięki popytowi wewnętrznemu i odpornemu na kryzys rynkowi pracy.

2.3. - Polska uzgodniła z KE, że w 2012 r. ograniczy deficyt sektora finansów publicznych do 3 proc. PKB. W liście przesłanym przez ministra finansów Jacka Rostowskiego do komisarza UE ds. gospodarczo-walutowych Olli Rehna przedstawiono działania podjęte i planowane, które mają doprowadzić do osiągnięcia tego celu.

5.3. - Premier Donald Tusk poinformował, że rząd chce, by projekt budżetu na 2012 rok trafił do Sejmu wiosną, a nie jesienią, jak zazwyczaj. Zakładano, że budżet byłby uchwalony jeszcze przed wakacjami. Według premiera debata budżetowa nie powinna być wpisana w "logikę wyborczą".

25.3. - Sejm uchwalił ustawę zmniejszającą z 7,3 proc. do 2,3 proc. składki przekazywane do OFE.

28.3. - Rząd wydał rozporządzenie, dzięki któremu od 1 maja 2011 r. wolne środki z konsolidacji zarządzania płynnością jednostek sektora finansów publicznych trafią w depozyt Ministra Finansów, zarządzany przez BGK. Resort obliczył, że dzięki temu tegoroczne potrzeby pożyczkowe będą niższe o około 19,8 mld zł.

KWIECIEŃ

5.4. - Rząd przyjął zaproponowane przez ministra finansów założenia do budżetu państwa na 2012 rok ze wzrostem PKB na poziomie 4,0 proc. i inflacją średnioroczną wynoszącą 2,8 proc.

6.4. - Narodowy Bank Polski poinformował w środę, że jego zysk w 2010 roku wyniósł 6,5 mld zł, a 95 proc. tej kwoty wpłaci do budżetu. W budżecie państwa na 2011 rok założono, że zysk NBP wyniesie ok. 1,75 mld zł.

21.4. - MF zdecydowało, że będzie regularnie sprzedawało na krajowym rynku walutowym, za pośrednictwem BGK, pieniądze z funduszy UE. Środki unijne, do dyspozycji MF w 2011 r. to 13-14 mld euro, ale ministerstwo zapowiedziało, że nie wymieni całej tej sumy.

MAJ

1.5. - Zaczęła obowiązywać ustawa zmniejszająca poziom składek przekazywanych OFE.

5.5. - Rząd przyjął wstępnie projekt ustawy budżetowej na 2012 r. Założono, że dochody wyniosą 292,7 mld zł, a wydatki nie będą wyższe niż 327,7 mld zł. Deficyt nie przekroczy 35 mld zł. Ze względu na zastrzeżenia partnerów społecznych z Komisji Trójstronnej, dotyczące konsultacji założeń do projektu, ostatecznie rząd nie przesłał projektu ustawy do Sejmu wiosną, jak wcześniej zapowiadano.

LIPIEC

29.7. - Sejm uchwalił nowelę ustawy o kredycie bankowym i kredycie konsumenckim, tzw. ustawę antyspreadową, która przewiduje, że zadłużeni w walutach obcych będą mogli spłacać kredyty w walucie, w której je zaciągnęli. Ustawa była reakcją z jednej strony na wysoki kurs walut do złotego, a z drugiej na duże spready stosowane przez banki udzielające kredytów hipotecznych denominowanych w walutach, głównie franku szwajcarskim.

SIERPIEŃ

11.8. - W nocy z 10 na 11 sierpnia frank szwajcarski osiągnął swój historyczny rekord wobec złotego. Szwajcarską walutę wyceniono na 4,12 złotego. Postępujące osłabienie złotego wiązano z narastającym kryzysem zadłużenia w strefie euro, po Grecji, Irlandii, Portugalii zaczęto mówić, że problemy ze spłatą zadłużenia mogą mieć Włochy.

WRZESIEŃ

23.9. - Narodowy Bank Polski interweniował na rynku walutowym, w celu ograniczenia spekulacji na polskiej walucie. Wkrótce nastąpiły kolejne dwie interwencje i jedna w listopadzie.

27.9. - Rząd przyjął projekt budżetu na 2012 r. z deficytem w wysokości 35 mld zł. Utrzymano opracowane wiosną prognozy, zgodnie z którymi wzrost PKB w 2012 r. miałby wynieść 4 proc., zaś inflacja średnioroczna 2,8 proc. Założono, że w przyszłym roku w państwowej sferze budżetowej nie będzie wzrostu wynagrodzeń.

LISTOPAD

9.11. - Minister finansów Jacek Rostowski zapowiedział przygotowanie trzech wariantów budżetu na 2012 rok. Pierwszy "umiarkowanego spowolnienia" w przyszłym roku zakładałby wzrost PKB o 3,2 proc., zamiast 4 proc., jak prognozowano wcześniej. Drugi wariant "średniego spowolnienia" zakładałby wzrost PKB o 2,5 proc., a trzeci "wariant recesyjny" mówiłby o spadku PKB o 1 proc.

18.11. - Premier Donald Tusk w expose zapowiedział m.in. stopniowe zrównywanie i podwyższanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, reformę KRUS, podwyższenie o 50 proc. ulgi prorodzinnej na trzecie i kolejne dziecko, podniesienie składki rentowej o 2 pkt proc. po stronie pracodawców, likwidację ulgi prorodzinnej dla rodzin z jednym dzieckiem, ulgi na internet i ograniczenie becikowego oraz wprowadzenie podatku od kopalin: miedzi i srebra.

22.11. - Rząd przyjął projekt tzw. ustawy okołobudżetowej, która przewiduje podwyżkę akcyzy na diesla i tytoń, a także likwidację tzw. lokat antybelkowych. Zamrożone mają być też wynagrodzenia w budżetówce, sędziów i prokuratorów.

30.11. - GUS podał, że polski PKB wzrósł w III kwartale o 4,2 proc. licząc rok do roku, po wzroście w II kwartale o 4,3 proc. Wzrost był wyższy od prognoz ekonomistów. Ich zdaniem w przyszłym roku czeka nas jednak spowolnienie wzrostu gospodarczego.

GRUDZIEŃ

6.12. - Rząd przyjął projekt budżetu na 2012 rok. W dokumencie założono, że w przyszłym roku wzrost gospodarczy wyniesie 2,5 proc., a deficyt budżetowy nie przekroczy 35 mld zł. Większość ekonomistów jest zdania, że projekt jest realistyczny.

20.12 - Minister finansów Jacek Rostowski poinformował, że Polska udzieli Międzynarodowemu Funduszowi Walutowemu pożyczki rzędu 6 mld euro. Zapowiedział, że w ciągu kilku tygodni zostanie podjęta decyzja o zaangażowaniu NBP w tę pożyczkę.

Na grudniowym szczycie UE uzgodniono m.in., że 200 mld euro trafi do MFW, który przeznaczy je na pomoc zadłużonym gospodarkom unijnym.