Skracamy amortyzację samochodu osobowego

Zakup firmowego samochodu wiąże się prawie zawsze z wydatkiem, którego nie można jednorazowo rozliczyć w kosztach. Zazwyczaj spełnia on kryteria obligujące przedsiębiorcę do zaliczenia go do środków trwałych, wówczas wydatek na jego nabycie rozlicza w czasie poprzez odpisy amortyzacyjne. Czy istnieje jednak możliwość skrócenia okresu amortyzacji?

Sposób 1: podwyższona stawka

Zgodnie z ogólną regułą środki trwałe amortyzowane są według stawek podstawowych określonych przez ustawodawcę w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych. Od tej zasady ustawodawca przewiduje jednak szereg wyjątków. Jednym z nich jest prawo podwyższania podstawowych stawek dla niektórych środków trwałych o określone współczynniki. W grupie ?uprzywilejowanych? składników znalazły się również samochody, w tym osobowe.

Podstawowa stawka amortyzacyjna dla samochodu osobowego wynosi 20%. Nie trudno obliczyć, że przy jej zastosowaniu okres amortyzacji amortyzacji wyniesie 5 lat. Na ile można go skrócić podwyższając stawkę? Maksymalna wysokość współczynnika wynosi 1,4. Zastosowanie go w maksymalnej wysokości skutkuje podniesieniem rocznej stawki amortyzacyjnej do poziomu 28% (czyli 20% × 1,4%). Przy tej stawce okres amortyzacji będzie oscylował w okolicach 3,5 roku. Ten sposób pozwoli zatem na przyspieszenie amortyzacji o prawie 1,5 roku.

Warunki zastosowania stawki podwyższonej

Podwyższoną stawkę można jednak zastosować tylko w określonych ustawowo warunkach użytkowania (art. 22i ust. 2 pkt 2 ustawy o pdof).

Stawka amortyzacyjna dla samochodu osobowego może być podwyższona, gdy jest on użytkowany w warunkach wymagających szczególnej sprawności technicznej lub bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych. Dla jej zastosowania wystarczy spełnienie jednego z tych warunków, których udowodnienie spoczywa na podatniku.

Przez środki transportu wymagające szczególnej sprawności technicznej, rozumie się te obiekty, które używane są w pracy na trzy zmiany, mimo że nie działają ze swej istoty w ruchu ciągłym, używane są w warunkach terenowych, w warunkach leśnych, pod ziemią lub innych wskazujących na bardziej intensywne zużycie. Przykładem może tu posłużyć samochód osobowy wykorzystywany przez taksówkarza.

Niestety, w ustawie o pdof nie znajdziemy określenia używania samochodu bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych. Rozstrzygnięcie tej kwestii należy pozostawić w gestii podatnika, który sam powinien określić przesłanki wskazujące na to, że samochód jest używany intensywniej. Za przeciętne zużycie można przyjąć np. okres 5 lat amortyzacji przy zastosowaniu podstawowej stawki z wykazu. Zasadniczo podatnik może podwyższyć stawkę amortyzacyjną w każdym przypadku, gdy jest w stanie dowieść, że jego samochód w następstwie intensywnego użytkowania zużyje się przed upływem tego okresu.

WAŻNE! Podatnik ma prawo podwyższyć stawkę amortyzacyjną od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające jej podwyższenie. Może być ona wówczas stosowana do momentu, w którym okoliczności te ustaną. Wówczas od miesiąca następnego amortyzacja będzie dokonywana według stawki podstawowej.

Sposób 2: stawka indywidualna

Skrócenia okresu amortyzacji samochodu osobowego można dokonać także poprzez zastosowanie stawki indywidualnej. Przy jej wykorzystaniu minimalny okres amortyzacji dla środków transportu, w tym samochodów osobowych wynosi 30 miesięcy, czyli 2,5 roku, co wynika z art. 22j ust. 1 pkt 2 ustawy o pdof. Ponieważ określony dla nich minimalny okres amortyzacji wynosi 30 miesięcy (2,5 roku), stąd maksymalna wysokość rocznej stawki amortyzacyjnej dla samochodu osobowego nie może przekroczyć 40% (czyli 100 : 2,5 roku). Przyjmując ją w najwyższej wysokości podatnik może skrócić podstawowy okres jego amortyzacji o połowę.

WAŻNE!

Aby samochód osobowy podlegał amortyzacji według indywidualnej stawki, musi być po raz pierwszy wprowadzony do ewidencji środków trwałych danego podatnika. Z tego względu stawkę tę ustala się przed jego wprowadzeniem do ewidencji.

Dlatego też nie ma możliwości jej ustalenia dla samochodu już wprowadzonego do ewidencji i amortyzowanego.

Zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacyjnej dla samochodu osobowego obwarowane jest spełnieniem jeszcze jednego warunku. Musi on spełnić kryteria do uznania go za używany lub ulepszony.

Co oznacza używany?

Samochód uznaje się za używany, jeżeli podatnik udowodni, że przed jego nabyciem był wykorzystywany co najmniej przez okres 6 miesięcy (art. 22j ust. 2 pkt 1 ustawy o pdof). Tym samym, aby przedsiębiorca mógł zastosować stawkę indywidualną musi udowodnić, że samochód przez niego nabyty był wykorzystywany przez poprzedniego właściciela co najmniej przez okres 6 miesięcy.

Ustawa nie precyzuje za pomocą jakich środków dowodowych przedsiębiorca ma udowodnić omawiany okres użytkowania samochodu. W praktyce przedsiębiorcy wykorzystują w tym celu dowody rejestracyjne lub karty pojazdów.

Ponadto przepisy nie wskazują przez kogo i na jakie cele dany samochód był wykorzystywany. Dlatego należy przyjąć, że w tej kwestii nie ma ograniczeń. Dla uznania samochodu za używany nie jest zatem istotne czy był wykorzystywany przed nabyciem przez przedsiębiorcę na potrzeby prowadzonej przez niego działalności, czy przez osobę prywatną na jej potrzeby osobiste. Dla uzyskania prawa do zastosowania indywidualnej stawki nie ma również znaczenia czy samochód został nabyty w kraju czy za granicą, ani też czy został nabyty odpłatnie czy też nieodpłatnie np. w drodze spadku czy darowizny.

Warto również zaznaczyć, że ustawa nie ustosunkowuje się do faktycznego stopnia zużycia samochodu w okresie przed jego nabyciem przez podatnika. W związku z tym używanym będzie także samochód o niewielkim stopniu faktycznego zużycia, np. używany przez tzw. ?niedzielnego kierowcę?.

Kiedy samochód uznaje się za ulepszony?

O samochodzie można powiedzieć, że został ulepszony, jeżeli przed wprowadzeniem go do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na jego ulepszenie stanowiły co najmniej 20% wartości początkowej (art. 22j ust. 2 pkt 2 ustawy o pdof).

Ustawodawca uznaje środki trwałe za ulepszone, wówczas gdy wydatki poniesione na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację, powodują wzrost ich wartości użytkowej. Aby przedsiębiorca mógł amortyzować stawką indywidualną samochód osobowy, poniesienie wydatków na jego ulepszenie powinno nastąpić przed oddaniem go do używania i wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych. Ulepszenie środka trwałego objętego już ewidencją środków trwałych i oddanego do używania nie daje prawa do stosowania indywidualnej stawki amortyzacyjnej.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).

autor: Agata Cieśla

Gazeta Podatkowa Nr 506 z dnia 2008-11-13