Wyrok TK: Alimenty z ugód sądowych powinny być zwolnione z PIT

Wniosek w tej sprawie złożył do Trybunału Konstytucyjnego rzecznik praw obywatelskich (RPO). Chodziło o sprawdzenie, czy zgodny z konstytucją był art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. W praktyce kontrowersje dotyczą tylko alimentów z 2007 r., bo potem Sejm zmienił przepis zakwestionowany przez RPO.

Z art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. b) wynikało, i nadal wynika, że zwolnione z podatku są alimenty na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25. roku życia oraz alimenty na rzecz dzieci, które otrzymują zasiłek pielęgnacyjny, bez względu na wiek. Natomiast alimenty na rzecz innych osób zostały zwolnione z podatku tylko do wysokości 700 zł miesięcznie, a i to pod warunkiem, że - jak wynikało z przepisu w brzmieniu obowiązującym w 2007 r. - zostały zasądzone przez sąd.

To oznaczało, że w 2007 r. alimenty ustalone w umowach i w ugodach sądowych nie były zwolnione z podatku. To właśnie zakwestionował RPO. Zdaniem rzecznika takie różnicowanie alimentów jest sprzeczne z konstytucyjną zasadą równości. Na dodatek - jak zauważył rzecznik - sytuacja, w której ustawodawca zachęca strony do zakończenia postępowania ugodą, a jednocześnie nakłada na osobę, która taką ugodę zaakceptowała, sankcję w postaci obowiązku zapłacenia podatku, narusza zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.

Zdanie to podzielił w czwartek Trybunał Konstytucyjny (sygn. K 27/08). "Nie ma podstaw do zróżnicowania osób otrzymujących alimenty w zależności od tego, czy alimenty są wynikiem wyroku sądu, czy ugody sądowej" - stwierdził.

Nierówność tę Sejm naprawił pod koniec 2008 r. i od 1 stycznia 2009 r. kwestionowany przez RPO przepis zwalnia z podatku również alimenty otrzymane na podstawie ugody sądowej. One również, podobnie jak alimenty zasądzone przez sąd, są zwolnione z podatku tylko do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł. Co więcej, Sejm postanowił, że zmiana ta, choć weszła w życie od 2009 r., miała zastosowanie już do dochodów, w tym i alimentów, uzyskanych przez podatników w 2008 r.

Mimo że zakwestionowany przez RPO przepis został zmieniony, nadal ma zastosowanie do alimentów z 2007 r. Zobowiązanie z tytułu opodatkowania tych alimentów przedawni się bowiem dopiero z końcem 2013 r. Do tego czasu organy podatkowe mogły więc odmawiać prawa do zwolnienia podatnikom, którzy chcieliby nie zapłacić podatku od alimentów otrzymanych w 2007 r. na podstawie ugody sądowej. Na skutek czwartkowego wyroku Trybunału organy podatkowe nie mogą już tego zrobić.