1.1. Limitowane koszty ryczałtowe dla twórców
W obowiązującym dotychczas stanie prawnym na podstawie art. 22 ust. 9 pkt 1-3 updof 50% koszty uzyskania przychodów przysługują w stosunku do przychodów uzyskanych przez twórców:
- z tytułu przeniesienia prawa własności wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego,
- z tytułu opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa stosowania wynalazku, topografii układu scalonego, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego lub wzoru zdobniczego, otrzymanej w pierwszym roku trwania licencji od pierwszej jednostki, z którą zawarto umowę licencyjną,
- z tytułu korzystania z praw autorskich oraz z praw pokrewnych przez artystów wykonawców, w rozumieniu odrębnych przepisów lub rozporządzania przez nich tymi prawami, z tym że koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b) updof, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.
Jednak, w sytuacji gdy podatnik jest w stanie udowodnić, że w jego przypadku koszty uzyskania przychodów były wyższe niż wynikające z zastosowania normy procentowej określonej w przywołanym przepisie, przyjmuje się je w wysokości kosztów faktycznie poniesionych, o czym stanowi art. 22 ust. 10 updof.
Wysokość ograniczenia dla 50% kosztów
Omawiana nowelizacja wprowadza znaczące ograniczenia w zakresie stosowania 50% zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodów. Dodany nią do art. 22 updof ust. 9a stanowi bowiem, że łączne koszty uzyskania przychodów, o których mowa w ust. 9 pkt 1-3 nie mogą przekroczyć 1/2 kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 updof. Wobec tego w 2013 r. roczny limit 50% kosztów uzyskania przychodów wyniesie 42.764 zł (tj. 1/2 z 85.528 zł).
Limit kosztów dotyczy przychodów twórców bez względu na to, na jakiej podstawie zostały one osiągnięte (czyli bez względu na to, czy jest to umowa np. o pracę, umowa o dzieło, czy zlecenia, przeniesienie prawa własności wynalazku, wzoru użytkowego, znaku towarowego). Należy podkreślić, że odnosi się on do łącznych przychodów, do których mają zastosowanie 50% zryczałtowane koszty uzyskania przychodów.
Koszty faktycznie poniesione
Twórcy nadal zachowają jednak prawo do stosowania kosztów faktycznie poniesionych, jeżeli udowodnią, że były one wyższe od wyliczonych procentowo - również w sytuacji gdy przekroczą one kwotę ograniczenia (tj. 42.764 zł), co wynika z dodanego do art. 22 updof ust. 10a. Co istotne ci z nich, którzy zamiast kosztów zryczałtowanych będą stosowali koszty faktycznie poniesione, przy ustalaniu ich wysokości nie będą musieli ograniczać się wyłącznie do tych poniesionych w roku podatkowym. Oprócz nich będą mieli prawo uwzględnić również bezpośrednio związane z przychodami osiągniętymi w roku podatkowym koszty poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy, jak również poniesione po jego zakończeniu, ale przed dniem złożenia zeznania, jednak nie później niż do upływu terminu do jego złożenia (art. 22 ust. 10 updof).
Oświadczenie o rezygnacji z 50% kosztów
Dla podatników uzyskujących dochody, do których mają zastosowanie omawiane koszty, nowelizacja przewiduje możliwość złożenia płatnikowi oświadczenia o rezygnacji z ich stosowania (art. 32 ust. 7 oraz art. 41 ust. 11 updof). W przypadku jego złożenia przez podatnika będącego pracownikiem płatnik zaprzestanie potrącania 50% kosztów począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik oświadczenie takie złoży. Dla pozostałych płatników nowelizacja nie określa takiego terminu. To rozwiązanie ma na celu zapobieżenie sytuacji, w której podatnik uzyskujący przedmiotowe przychody od kilku płatników, po rozliczeniu podatku w zeznaniu rocznym będzie zmuszony do dokonania znacznej dopłaty podatku.
1.2. Ulga internetowa
Planowana początkowo do likwidacji popularna ulga internetowa pozostaje jednak w ustawie, tyle że w zmodyfikowanym, również ograniczonym zakresie.
Przypomnijmy, że w obowiązującym do końca 2012 r. stanie prawnym maksymalna wysokość tego odliczenia wynosi 760 zł rocznie i dotyczy każdej osoby fizycznej, która poniosła wydatki z tytułu użytkowania sieci Internet.
Począwszy od 1 stycznia 2013 r. zawęzi się krąg podatników uprawnionych do skorzystania z tego odliczenia od dochodu. Zgodnie z dodanym ustawą nowelizującą art. 26 ust. 6h updof wydatki w ramach tej ulgi w dotychczasowej wysokości (760 zł) będą mogli odliczać jedynie ci podatnicy, którzy od momentu wejścia ulgi w życie nigdy z niej nie korzystali. Osoby te będą mogły dokonać omawianego odliczenia wyłącznie w dwóch kolejno po sobie następujących latach podatkowych.
Wprowadzenie z nowym rokiem jedynie uregulowań zawartych w nowym art. 26 ust. 6h updof stwarzałoby sytuację, w której podatnicy rozpoczynający korzystanie z przedmiotowej ulgi w rozliczeniu za 2012 r. byliby stratni, gdyż odliczaliby ją tylko przez rok. Z tego względu ustawodawca przepisem przejściowym (art. 2 ustawy nowelizującej) zagwarantował również prawo do ulgi osobom, które po raz pierwszy z niej skorzystają w zeznaniu podatkowym składanym za 2012 r. Te osoby będą mogły z niej skorzystać również w zeznaniu za 2013 r.
1.3. Ulga prorodzinna
Zagadnieniem objętym nowelizacją są zasady korzystania z ulgi na dzieci (tzw. ulgi prorodzinnej), uregulowanej w art. 27f updof.
Obecnie ulga ta nie jest uzależniona od wysokości uzyskanego przez podatnika dochodu, a jej wysokość jest jednakowa w odniesieniu do każdego dziecka. W zeznaniach rocznych za 2012 r. odliczeniu od podatku podlega kwota stanowiąca 1/6 kwoty zmniejszającej podatek określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej, za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik w stosunku do małoletniego dziecka:
1) wykonywał władzę rodzicielską,
2) pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało,
3) sprawował opiekę przez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Kwota odliczenia wynosi 92,67 zł miesięcznie na każde dziecko (tj. 1.112,04 zł za 12 m-cy), zaś samo odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim.
Na tych zasadach z omawianego odliczenia może skorzystać podatnik, który - w związku z wykonywaniem ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej - utrzymywał w roku podatkowym pełnoletnie dziecko:
- które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywało zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
- do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkole, o której mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskało dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b updof w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 updof, z wyjątkiem renty rodzinnej.
W przeciwieństwie do rozwiązań funkcjonujących obecnie, począwszy od 2013 r. prawo do skorzystania z ulgi na dzieci, jak również wysokość samej ulgi uzależniona będzie nie tylko od ilości wychowywanych przez podatnika dzieci, ale w niektórych przypadkach również od jego zarobków.
Poziom dochodów i status wychowującego istotne przy uldze na jedno dziecko
Obowiązujące od 1 stycznia 2013 r. zasady korzystania z ulgi na dzieci z założenia mają sprzyjać przede wszystkim rodzinom wielodzietnym. Ze znowelizowanego art. 27f ust. 2 pkt 3 updof wynika bowiem, że w rodzinie z trójką dzieci i więcej, bez względu na poziom dochodu osiągniętego przez rodziców lub opiekunów prawnych, przedmiotowa ulga:
- na pierwsze i drugie dziecko wynosić będzie miesięcznie 1/6 tzw. kwoty zmniejszającej podatek, czyli 92,67 zł miesięcznie (tj. 1.112,04 zł w skali roku), zatem kwota odliczenia pozostanie na dotychczasowym poziomie,
- na trzecie dziecko wynosić będzie za każdy miesiąc 1/4 kwoty zmniejszającej podatek, czyli 139,01 zł (tj. 1.668,12 zł rocznie), tym samym zostanie podwyższona o 50% w stosunku do obecnie obowiązującej,
- na czwarte i każde kolejne dziecko wynosić będzie miesięcznie 1/3 kwoty zmniejszającej podatek, czyli 185,34 zł miesięcznie (tj. 2.224,08 zł za cały rok) - tym samym będzie o 100% wyższa od obowiązującej do końca 2012 r.
Dla rodzin z dwójką dzieci w 2013 r. zasady korzystania z ulgi nie ulegną zmianie, co oznacza, że na każde dziecko, bez względu na wysokość dochodu rodziców, ulga ta będzie wynosić 1/6 kwoty zmniejszającej podatek, czyli 92,67 zł miesięcznie i 1.112,04 zł w skali roku (art. 27f ust. 2 pkt 2 updof).
Odliczenie na dwoje, troje i więcej dzieci będzie przysługiwało podatnikowi, który co najmniej przez jeden dzień roku podatkowego wykonywał władzę, pełnił funkcję lub sprawował opiekę, o których mowa w art. 27f ust. 1 updof, w stosunku do więcej niż jednego dziecka (art. 27f ust. 2b updof).
W całkowicie nowej sytuacji znajdą się natomiast rodzice (opiekunowie) posiadający jedno dziecko. Tu o możliwości skorzystania z ulgi zdecyduje wysokość dochodu. Ulga nie będzie bowiem przysługiwać rodzicom pozostającym w związku małżeńskim, których łączne dochody przekroczą kwotę 112.000 zł (art. 27f ust. 2 pkt 1 lit. a updof). Przy czym za podatnika pozostającego w związku małżeńskim nie uważa się:
- osoby, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów,
- osoby pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności (art. 27 ust. 2d updof).
Ten sam pułap rocznego dochodu, czyli 112.000 zł, odbierze prawo do omawianej ulgi osobom posiadającym status samotnego rodzica w rozumieniu ustawy o PIT i wychowującym jedno dziecko. Natomiast w przypadku podatnika niepozostającego w związku małżeńskim (w tym również przez część roku podatkowego), ale niebędącego samotnym rodzicem wychowującym dziecko, o którym mowa w art. 6 ust. 4 updof, poziom dochodu rocznego, który wykluczy go z możliwości korzystania z przedmiotowej ulgi, nowelizacja określa na 56.000 zł (art. 27f ust. 2 pkt 1 lit. b updof). Jeżeli chodzi natomiast o wysokość samej ulgi dla rodziców (opiekunów) wychowujących jedno dziecko, to będzie ona taka sama jak w przypadku rodziców (opiekunów) wychowujących dwójkę dzieci (czyli 92,67 zł miesięcznie i 1.112,04 zł rocznie).
Dochody uwzględniane przy ustalaniu prawa do ulgi
Dochodami uzyskanymi w danym roku podatkowym, które będą w przypadku rodziców i opiekunów jednego dziecka decydowały o prawie do ulgi, oprócz opodatkowanych według skali podatkowej, będą również osiągnięte w tym okresie dochody z tzw. kapitałów pieniężnych określone w art. 30b updof oraz z działalności gospodarczej opodatkowanej 19% podatkiem liniowym. Dochody te podatnik będzie miał jednak prawo pomniejszyć o zapłacone przez siebie oraz potrącone przez płatnika w roku podatkowym składki na ubezpieczenia społeczne (krajowe i zagraniczne). Dopiero tak zsumowane i pomniejszone dochody będą decydowały o prawie do przedmiotowej ulgi lub to prawo odbierały (art. 27f ust. 2a updof).
Zgodnie z dodanym do art. 27f updof ust. 2c omawiane odliczenie, czyli ulga na dzieci, nie będzie przysługiwała, poczynając od miesiąca, w którym dziecko:
- na podstawie orzeczenia sądu zostanie umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych,
- wstąpi w związek małżeński.
