Zmiany w ustawie o VAT w zakresie zwolnień podmiotowych

Na mocy art. 113 ust. 1 ustawy o podatku VAT, ze zwolnienia z podatku VAT korzystać mogą podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 50.000 zł.

W wyniku nowelizacji ustawy o podatku VAT, od 1 stycznia 2009 r. limit w wysokości 50.000 zł dotyczyć będzie również podatników prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie, zarządzających funduszami inwestycyjnymi, agentów, zleceniobiorców oraz innych osób świadczących usługi o podobnym charakterze, a do jego wyliczenia brana będzie pod uwagę faktyczna (lub przewidywana - w przypadku podatników rozpoczynających działalność) wartość prowizji lub innych postaci wynagrodzeń za wykonanie usług.

Przypomnijmy, iż aktualnie, podatnicy świadczący usługi pośrednictwa, kwotę uprawniającą do zwolnienia z VAT wyliczają jako 30-krotność kwoty prowizji lub innych postaci wynagrodzenia. Zasada ta uregulowana jest w art. 113 ust. 8, który od 1 stycznia 2009 r. zostanie uchylony.

Jest to zmiana bardzo korzystna dla podatników świadczących usługi pośrednictwa, która znacznie uprości zasady rozliczeń w tym podatku.

Przykład

Podatnik prowadzący działalność gospodarczą w zakresie handlu oraz prowadzący działalność agencyjną, korzystający ze zwolnienia z VAT, w okresie od stycznia do listopada 2008 r. uzyskał łącznie obroty w kwotach następujących:

Gdyby sytuacja taka miała miejsce w roku 2009, obrót od stycznia do listopada wyniósłby 35.000 zł + 450 zł = 35.450 zł umożliwiając prawdopodobnie korzystanie ze zwolnienia na kolejne lata podatkowe. 2. Zmiany dotyczące podatników rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego

Aktualnie, podatnik rozpoczynający wykonywanie czynności podlegających VAT w trakcie roku podatkowego jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, kwoty 50.000 zł.

Od 1 stycznia 2009 r. w wyniku zmiany art. 113 ust. 9 i 10 ustawy, limit zwolnienia odnosić się będzie do okresu prowadzonej działalności gospodarczej zamiast okresu prowadzonej sprzedaży. Zgodnie z nowym brzmieniem tych przepisów podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 50.000 zł. Jeżeli faktyczna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę 50.000 zł zwolnienie traci moc z momentem przekroczenia tej kwoty.

Zdaniem Ministerstwa Finansów, wyrażonym w uzasadnieniu do projektu ustawy, sformułowanie "okres prowadzenia działalności gospodarczej" lepiej charakteryzuje (dla celów określenia zwolnienia) specyfikę danej działalności.

Zgodnie z art. 15 ustawy o VAT, podatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. Definicja działalności gospodarczej określona została w ust. 2 tego artykułu i jest to wszelka działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo, w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub dóbr niematerialnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Można się spodziewać, iż nowy zapis nie rozstrzygnie jednoznacznie pojawiających się w związku z tym wątpliwości, czy w sytuacji gdy podatnik rozpoczyna działalność, określenie: "w proporcji do okresu prowadzonej działalności" rozumieć się będzie jako okres od dokonania wpisu do rejestru, złożenia formularza VAT-R, dokonania pierwszej sprzedaży, czy też np. dokonania pierwszego zakupu. Podatnik "deklaruje" datę rozpoczęcia działalności jedynie w formularzu NIP, a zatem być może właśnie tam wykazana data będzie traktowana jako moment rozpoczęcia prowadzenia działalności.

Szkoda, że ustawodawca nie sprecyzował w słowniczku ustawowym, co - w świetle omawianego przepisu - należy przyjąć za datę rozpoczęcia działalności.

3. Nowy termin powrotu do zwolnienia podmiotowego

Zgodnie z art. 113 ust. 11 ustawy, podatnik który utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może dopiero po upływie 3 lat, licząc od końca miesiąca, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać z tego zwolnienia.

Od 1 stycznia 2009 r. podatnik, który utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia będzie mógł do niego powrócić już po upływie roku. Jest to zmiana korzystna dla podatników, którzy będą osiągać sprzedaż poniżej limitu uprawniającego do zwolnienia w następnych latach po utracie (rezygnacji) prawa do zwolnienia.

Zgodnie ze znowelizowanym art. 113 ust. 11 ustawy, podatnik, który utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponowniez niego skorzystać.

Przykład

Podatnik korzystający ze zwolnienia z VAT przysługującego drobnym przedsiębiorcom utracił prawo do zwolnienia z dniem 15 listopada 2005 r. stając się czynnym podatnikiem VAT. Powrót do zwolnienia możliwy był dopiero od 1 grudnia 2008 r.

Zakładając, że podatnik rozpoczynając działalność w lutym 2009 r. zrezygnuje ze zwolnienia z VAT przysługującego drobnym przedsiębiorcom, zgodnie z nowym brzmieniem art. 113 ust. 11 będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z VAT dopiero od stycznia 2011 r. 4. Utrata zwolnienia w przypadku powiązań rodzinnych lub kapitałowych między kontrahentami

Nowelizacja art. 113 ust. 12 ma na celu precyzyjne określenie charakteru powiązań między kontrahentami oraz konkretnego wskazania przypadku jego zastosowania, w sytuacji gdy wystąpią powiązania między podatnikiem zwolnionym z VAT i jego kontrahentem, nabywającym od niego towary lub usługi. W wyniku wprowadzonej zmiany, podatnik zwolniony, który zaniży transakcje z podmiotami powiązanymi, nie będzie tracił zwolnienia od podatku od początku roku lecz od momentu, w którym przekroczy limit uprawniający do zwolnienia, z uwzględnieniem zweryfikowanej wartości transakcji z tymi podmiotami przez odniesienie wartości tych transakcji do wartości rynkowej. Jest to zmiana korzystna dla podatników, ponieważ utrata prawa do zwolnienia nie będzie działała wstecz, bez względu na okoliczność, czy podatnik w tym okresie "wstecz" w ogóle dokonywał tego rodzaju transakcje.

Od 1 stycznia 2009 r. art. 113 ust. 12 będzie brzmiał następująco: "W przypadku gdy między podatnikiem, o którym mowa w ust. 1 lub 9, a kontrahentem istnieje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4, który wpływa na wykazywaną przez podatnika w transakcjach z tym kontrahentem wartość sprzedaży w ten sposób, że jest ona niższa niż wartość rynkowa, dla określenia momentu utraty mocy zwolnienia od podatku, o którym mowa w ust. 5 i ust. 10, uwzględnia się wartość rynkową tych transakcji."

Poradnik VAT Nr 23 z dnia 2008-12-10