ZUS: Przedsiębiorcy idą na zasiłek

podatki

Wtorek, 27 marca 2007 (07:19)

Osoby prowadzące firmy mogą wystąpić do ZUS o zasiłek opiekuńczy. Prawo do zasiłku przysługuje tylko na chore dzieci i chorych członków rodziny. Dobrowolnie ubezpieczeni mogą ubiegać się o zasiłek nawet od 1999 roku.

Osoby prowadzące własne firmy nie mogły dotychczas korzystać ze zwolnienia na chore dziecko. Obecnie na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2007 r. mogą wystąpić o zasiłek opiekuńczy i to za okres od 1 września 1999 r.

- Pozbawienie przedsiębiorców prawa do zasiłku opiekuńczego było reliktem przeszłości - ocenia Jerzy Bartnik, prezes Związku Rzemiosła Polskiego.

Podkreśla, że przepisy dyskryminujące osoby prowadzące firmy miały swoje korzenie w PRL, gdy niemal wszyscy pracowali na etatach, a tzw. prywaciarze nie byli przez władze specjalnie hołubieni.

Reklama

Związek wystąpił nawet do rzecznika praw obywatelskich, sygnalizując, że właściciele firm są dyskryminowani przez przepisy regulujące m.in. świadczenia z ubezpieczenia społecznego.

Uprawnieni do zasiłku

Z ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.) wynika, że prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje wyłącznie osobom, które obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu chorobowemu.

Zasiłek ten wypłacany był więc wyłącznie pracownikom, członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osobom odbywającym służbę zastępczą. Nie miały natomiast prawa do zasiłku opiekuńczego, mimo opłacania składki na ubezpieczenie chorobowe, osoby dobrowolnie podlegające temu ubezpieczeniu.

Sytuacja ta zmieniła się po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2006 r. Obecnie prawo do zasiłku opiekuńczego mają również:

osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące,
osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz osoby z nimi współpracujące,
osoby wykonujące pracę nakładczą,
duchowni,
osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.

Co orzekł Trybunał

Trybunał Konstytucyjny uznał w wyroku z 6 marca 2007 r. (sygn. akt P 45/06) opublikowanym 16 marca 2007 r. (Dz.U. nr 47, poz. 318), że zróżnicowanie sytuacji prawnej osób objętych ubezpieczeniem chorobowym ze względu na dobrowolność tego ubezpieczenia narusza konstytucję. Trybunał przyjął bowiem, że art. 32 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w części, w jakiej zawiera słowo "obowiązkowo", jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 konstytucji.

Jak wyjaśnia ZUS, wyrok Trybunału Konstytucyjnego stosuje się zgodnie z jego literalnym brzmieniem, co oznacza, że osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym nabywają prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat oraz innym chorym członkiem rodziny. Nie mają natomiast prawa do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w wymienionych w infografice przypadkach.

WAŻNE Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do dwóch lat

Zasiłek z datą wsteczną

Ubezpieczeni, którym przed dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego odmówiono prawa do zasiłku opiekuńczego, mają prawo dochodzenia jego wypłaty.

Na podstawie art. 83a ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.) w sprawach zakończonych decyzją ostateczną, od której nie zostało wniesione odwołanie do sądu, ma zastosowanie przepis art. 145a kodeksu postępowania administracyjnego. ZUS wyjaśnił, że na podstawie tego przepisu osob om, które wystąpią z wnioskami o wypłatę zasiłku opiekuńczego w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, tj. do 16 kwietnia 2007 r., prawo do tego zasiłku będzie ustalone ponownie.

W sprawach, które zostały zakończone prawomocnym orzeczeniem sądu, ma natomiast zastosowanie art. 4011 oraz art. 407 par. 2 kodeksu postępowania cywilnego.

Zgodnie z tymi przepisami, prawo do zasiłku opiekuńczego należy ustalić ponownie, jeżeli z wnioskiem w tej sprawie ubezpieczony wystąpi w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, tj. do 16 czerwca 2007 r.

W wymienionych przypadkach prawo do zasiłku opiekuńczego będzie ustalone ponownie za okres od dnia 1 września 1999 r., tj. od daty obowiązywania ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, gdyż ustawa od początku jej obowiązywania nie przewidywała prawa do zasiłku opiekuńczego dla osób podlegających dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

W razie zgłoszenia przez ubezpieczonego wniosku po upływie wymienionych wyżej terminów, prawo do zasiłku opiekuńczego za okres przed dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego nie może zostać ustalone ponownie.

ZUS wyjaśnił również, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego ma zastosowanie także do ubezpieczonych, którzy przed dniem ogłoszenia wyroku nie występowali z wnioskiem o wypłatę zasiłku opiekuńczego i w związku z tym w ich sprawie nie była wydawana przez ZUS decyzja.

Jeżeli ubezpieczony przedłoży niezbędne dokumenty potwierdzające niemożność wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania opieki za okres przed 16 marca 2007 r., prawo do zasiłku opiekuńczego będzie ustalone z uwzględnieniem art. 67 ust. 3 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. Oznacza to, że data ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego będzie traktowana jako dzień, w którym ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia o zasiłek opiekuńczy. W takim przypadku wypłata zasiłku opiekuńczego nastąpi za okres przed dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, jeżeli wniosek w tej sprawie zostanie zgłoszony przed upływem sześciu miesięcy od daty ogłoszenia wyroku, tj. do 17 września 2007 r.

Podkreślić trzeba, że wypłata zasiłku opiekuńczego w wymienionych wyżej sytuacjach nastąpi bez odsetek, gdyż opóźnienie w przyznaniu i wypłaceniu zasiłku opiekuńczego jest następstwem okoliczności, za które ZUS nie ponosi odpowiedzialności.

Niezbędne dokumenty

Podstawowym dokumentem stanowiącym podstawę do wypłaty zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub chorym członkiem rodziny jest zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu ZUS ZLA.

Dokumentem wymaganym do wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat ośmiu są:

oświadczenie ubezpieczonego - w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko,
decyzja właściwego inspektora sanitarnego zarządzającego izolację - w przypadku izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków choroby zakaźnej,
zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym blankiecie - w razie porodu, choroby lub pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.

Ubezpieczony występujący o wypłatę zasiłku składa również wniosek o uzyskanie tego zasiłku na druku ZUS Z-15. Jeżeli zasiłek wypłacany jest przez ZUS, do jego wypłaty niezbędne jest zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS Z-3 - w przypadku pracowników oraz ZUS Z-3a - w przypadku pozostałych ubezpieczonych.

Monika Bugaj-Wojciechowska, Bartosz Marczuk

GP radzi Czy zamknięcie przedszkola musi być nieprzewidziane Mój syn ma cztery lata. Uczęszcza do przedszkola, bo ja pracuję na podstawie umowy o pracę. Z powodu awarii centralnego ogrzewania przedszkole zostało na dwa dni zamknięte (na czwartek i piątek). O zamknięciu przedszkola dowiedziałam się w środę, odbierając dziecko z przedszkola. Nie mam nikogo, kto mógłby zająć się moim dzieckiem. Czy w takiej sytuacji mogę skorzystać z zasiłku opiekuńczego? Tak Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobie podlegającej obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu zwolnionej od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do ukończenia ośmiu lat, m.in. w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia przedszkola. ZUS wyjaśnił, że zamknięcie przedszkola jest nieprzewidziane, gdy ubezpieczony zostanie o tym powiadomiony w terminie krótszym niż siedem dni przed dniem jego zamknięcia. Z uwagi, że w analizowanej sytuacji zamknięcie przedszkola było nieprzewidziane, czytelniczce przysługuje zasiłek opiekuńczy. Aby otrzymać zasiłek opiekuńczy, musi ona złożyć wniosek na druku ZUS Z-15. Jeżeli zasiłek wypłacany jest przez ZUS, do jego wypłaty niezbędne będzie też zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS Z-3. Dokumentem wymaganym do wypłaty zasiłku opiekuńczego w przedstawionej sytuacji będzie też oświadczenie ubezpieczonego, że nastąpiło nieprzewidziane zamknięcie przedszkola, do którego uczęszcza dziecko. PODSTAWA PRAWNA
Art. 32, 61 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).
Art. 18, 20 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 65, poz. 742 z późn. zm.). Czy mąż dostanie zasiłek za cały okres niezdolności do pracy żony Zarówno ja, jak i mój mąż pracujemy na podstawie umowy o pracę w systemie pracy zmianowej - na dwie różne zmiany. Z uwagi, że zachorowałam, nie byłam w stanie opiekować się naszą czteroletnią córką. Dostałam zwolnienie na tydzień. Czy w takiej sytuacji mój mąż dostałby zasiłek opiekuńczy? Tak Szczególne zasady korzystania z zasiłku opiekuńczego dotyczą sytuacji, gdy zachodzi konieczność opieki nad dzieckiem, a rodzice są zatrudnieni w systemie pracy zmianowej. ZUS wyjaśnił, że w przypadku gdy rodzice dziecka w wieku do lat ośmiu zatrudnieni są w systemie pracy zmianowej na różnych zmianach, każdego z nich uważa się za osobę stale opiekującą się dzieckiem w wieku do lat 8 i w razie choroby, porodu lub pobytu jednego z rodziców w zamkniętym zakładzie opieki zdrowotnej, drugiemu z rodziców przysługuje zasiłek opiekuńczy. Z uwagi na powyższe pani mąż otrzymałby zasiłek opiekuńczy za cały okres pani choroby, w którym opiekowałby się dzieckiem. PODSTAWA PRAWNA
Art. 32 ust. 1 pkt 1a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.). Czy konieczne jest stałe wspólne zamieszkiwanie Jestem jedynakiem. Mój ojciec nie żyje, a mama mieszka sama w oddalonym o 200 km mieście. Moja mama miesiąc temu miała bardzo poważną operację. Wiem, że po okresie pobytu w szpitalu będzie wymagała mojej opieki i dlatego zamieszka ze mną. Czy fakt, że nie mieszkamy na stałe razem, uniemożliwi mi skorzystanie z prawa do zasiłku opiekuńczego? Nie Z uwagi na fakt, że pana mama jest chora i nikt nie jest w stanie zapewnić jej opieki, oraz że przez okres choroby zamieszka z panem, dostanie pan zasiłek opiekuńczy. Zasiłek za opiekę nad chorą matką będzie panu przysługiwał nie dłużej niż przez okres 14 dni w roku kalendarzowym. Podkreślić trzeba, że do przyznania zasiłku nie jest konieczne stałe wspólne zamieszkiwanie. Niezbędne jest wspólne zamieszkiwanie w okresie sprawowania opieki. PODSTAWA PRAWNA
Art. 32 ust. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).