Zwrot nadwyżki w zaliczkach sposobem na kryzys

Korzyści z zaliczek

Zaliczki na podatek występują przede wszystkim w podatku dochodowym - zarówno od osób fizycznych, jak i od osób prawnych. Są to zaliczki pobierane przez płatników (np. od wynagrodzeń pracowników) oraz zaliczki opłacane samodzielnie przez podatników (głównie przez przedsiębiorców, ale także przez osoby uzyskujące dochód z prywatnego najmu czy dzierżawy).

System poboru zaliczek na podatek przynosi korzyści zarówno podatnikom, jak i budżetowi państwa. Dla podatników istotne jest to, że ciężary podatkowe rozkładane są stopniowo, w miarę osiągania kolejnych dochodów. Zaliczki na podatek obciążają zatem dochód podatnika w miarę równomiernie w czasie. Nie stawia to podatnika na zakończenie roku przed koniecznością zapłacenia podatku od całych swoich dochodów. Znaczną część (a niekiedy całość) podatku pokrywają bowiem wcześniej uiszczone czy pobrane zaliczki na podatek.

Rozliczanie z podatku za pomocą zaliczek na podatek dochodowy jest korzystne również dla budżetu państwa. W tym przypadku zapewniony jest bowiem stały, regularny dopływ do budżetu środków finansowych z zaliczek.

Zwrot nadwyżki, nie zaliczek

Sposób obliczania wysokości zaliczek w większości przypadków ma zapewniać to, że suma zaliczek na podatek będzie zbliżona do wysokości rocznego podatku.

Są zresztą regulacje, których zastosowanie umożliwia zmniejszenie wysokości wpłaconych zaliczek w przypadku, gdyby zaliczki były niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu przewidywanego na dany rok podatkowy. Zwykle odnosi się to do przyszłych (płaconych w dalszym ciągu roku) zaliczek. Niekiedy możliwy jest jednak zwrot nadwyżki wpłaconych zaliczek. Stanowi o tym art. 77a Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym przepisem organ podatkowy może, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych jego ważnym interesem, dokonać zwrotu nadwyżki wpłaconych kwot zaliczek na podatek dochodowy.

Nadwyżka jest tutaj rozumiana "jako różnica między wpłaconą zaliczką lub sumą wpłaconych zaliczek a podatkiem należnym od początku roku do końca okresu, na poczet którego zaliczki te zostały wpłacone" (por. pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w Wolsztynie z dnia 10 maja 2006 r., nr ZD-G/415-6/06).

Przykład

Podatnik - opodatkowany stawką liniową - przez pierwsze dwa miesiące roku podatkowego uzyskiwał wysokie dochody. W kolejnych miesiącach przyszło załamanie rynku i podatnik stracił niemal wszystkie zlecenia. Ponosił jednak wysokie koszty stałe prowadzonej działalności. Licząc przychody i koszty od początku roku do kwietnia włącznie podatnik poniósł stratę. Istnieje zatem nadwyżka we wpłaconych (za pierwsze dwa miesiące roku) zaliczkach.

Jeśli taka nadwyżka istnieje, podatnik może ubiegać się o jej zwrot. Instytucja ta dotyczy oczywiście zwrotu zaliczek przed zakończeniem roku podatkowego. Po zakończeniu roku podatkowego nie można już ubiegać się o zwrot zaliczek. Wówczas pozostaje złożenie zeznania rocznego i oczekiwanie na zwrot nadpłaty w "podatku rocznym". Trzeba podkreślić, że organ podatkowy nie może zwrócić wpłaconych zaliczek, lecz nadwyżkę w zaliczkach. Nie jest więc tak, że można odzyskać zapłacone zaliczki. Można ubiegać się o ich zwrot, lecz tylko jeśli powstanie nadwyżka w tych zaliczkach, zaś zwrot będzie następował tylko do wysokości tej zaliczki.

Uznaniowa decyzja fiskusa

W celu uzyskania zwrotu nadwyżki podatnik powinien napisać wniosek do urzędu skarbowego. Należy skierować go do tego urzędu skarbowego, który był właściwy w sprawie zaliczek. Zwrot nadwyżki wpłaconych zaliczek może nastąpić, jeśli podatnik wykaże, że przemawia za tym ważny interes.

Przepisy w żaden sposób nie ograniczają zakresu, którego może dotyczyć ów "ważny interes". Mogą to być okoliczności odnoszące się do źródła przychodu, od którego są pobierane zaliczki, np. konieczność pozyskania wolnych środków finansowych na inwestycje czy chęć odzyskania płynności finansowej. Można również wskazywać okoliczności zupełnie niezwiązane ze źródłem przychodu, a dotyczące osobistych spraw podatnika, np. konieczność pokrycia kosztów leczenia jego bądź członków rodziny czy potrzeba pozyskania środków na spłatę kredytu mieszkaniowego.

Decyzja w tej sprawie ma charakter uznaniowy. Przepis wyraźnie bowiem stanowi, że organ podatkowy może dokonać zwrotu nadwyżki wpłaconych kwot zaliczek. Trzeba jednak stwierdzić, że w dzisiejszych realiach gospodarczych organy podatkowe powinny - jeśli istnieją przesłanki do podjęcia pozytywnej decyzji - dokonywać zwrotu nadwyżek. Dla wielu przedsiębiorców może to być kwestia "być albo nie być" w trudnych czasach kryzysu.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.).