Odpowiedź na to pytanie wiąże się niejednokrotnie z koniecznością zmniejszenia ilości lub wysokości świadczeń oferowanych pracownikom. Powoduje to wzrastające napięcia wśród załogi, w niektórych przypadkach prowadzi nawet do strajków pracowniczych. Dlatego istotne jest, aby pracodawca potrafił postąpić w odpowiedni sposób w sytuacji kryzysowej.
Jak można najprościej zmotywować pracownika bez dodatkowych kosztów?
Nie wszystkich ludzi motywują wyłącznie pieniądze. Ważna jest również satysfakcja z wykonywanej pracy. Pracownik, który lubi swoją pracę, może być zmotywowany także w inny sposób, niż gotówką. Jednym ze sposobów motywowania mogą więc być nagrody pozafinansowe. W ramach nagrody, nie zwiększającej kosztów pracodawcy, pracownik może otrzymać np. dyplom uznania, medal czy odznaczenie. Do najprostszych metod motywowania, bez konieczności inwestowania środków finansowych, należą wyrażenie uznania po prawidłowym zrealizowaniu przez pracownika danego zadania, podziękowanie po wykonaniu nawet drobnej przysługi, pochwała publiczna za wybitne osiągnięcia, nagradzanie innowacyjności, okazywanie wsparcia, empatia oraz informowanie pracowników w przypadku każdej znaczącej zmiany w przedsiębiorstwie.
Dodatkowo pracowników mogą motywować następujące czynniki (nie związane ze wzrostem kosztów pracodawcy):
" elastyczny czas pracy - kiedy pracownik może sam zadecydować, czy przyjść do pracy później i zostać dłużej. Ma także możliwość odrobienia godziny, kiedy następnego dnia potrzebuje wyjść wcześniej z pracy;
" informacja zwrotna - każdy podwładny powinien otrzymywać w ustalonym regularnym terminie informację o wynikach wykonywanych przez niego zadań;
" okazywanie zaufania pracownikowi - jeśli kierownictwo pozostawia pracownikowi swobodę w zakresie wykonywania powierzonych mu obowiązków, stanowi to motywację do jak najlepszej pracy;
" jasno określone kryteria rozwoju zawodowego i doskonalenia umiejętności - dążenie do celu, który stanowi dla pracownika awans czy rozwój zawodowy, motywuje do ciągłego polepszania osiąganych wyników;
" atmosfera pracy - wzajemna życzliwość między współpracownikami oraz odpowiednia komunikacja z przełożonym wpływają na dobre samopoczucie i zadowolenie z pracy.
Czasowe odroczenie części kosztów wynagrodzeń
Jeśli kryzys w przedsiębiorstwie nie sięga rozmiarów prowadzących do likwidacji firmy, do zmotywowania pracowników można wykorzystać elementy wynagrodzeń, na których pokrycie nie trzeba od razu dysponować środkami finansowymi. Świadczenia dodatkowe lub część wynagrodzenia w formie innej niż gotówka pozwala pracodawcy na odroczenie czasowe części kosztów wynagrodzeń. Taką funkcję mogą pełnić: dofinansowanie do wakacyjnego wypoczynku, dodatkowe pakiety ubezpieczeń na życie, udziały w zyskach, opcje na akcje.
Zaangażowanie pracowników w zmiany
Istotnym elementem walki przedsiębiorstw z kryzysem, poza skuteczną komunikacją między zarządem a personelem, jest angażowanie pracowników w przeprowadzane zmiany. Pracownik musi przede wszystkim zrozumieć cel wprowadzanej zmiany. Cel ten powinien być jasno określony i dokładnie przeanalizowany przez zarząd, a jego osiągnięcie powinno poprawić sytuację przedsiębiorstwa. Następnie należy stworzyć zespół, składający się z różnych specjalistów i zidentyfikować problemy w danym obszarze działalności przedsiębiorstwa. Kolejne etapy wprowadzania zmiany, mającej na celu poprawę sytuacji, to opracowanie rozwiązań i prezentacja wyników oraz wdrożenie zmiany. Po nim należy przeprowadzić kontrolę osiągniętych dzięki prowadzonym działaniom rezultatów.
Wykorzystanie działań controllingu finansowego w motywowaniu pracowników
Jednym ze sposobów motywowania pracowników w przedsiębiorstwie w sytuacji kryzysu może stać się wprowadzenie działań controllingowych. Sprawdza się angażowanie pracowników w tworzenie centrów odpowiedzialności oraz budowanie tzw. budżetu oddolnego. Stworzenie centrów odpowiedzialności jest pierwszym krokiem do wprowadzenia w przedsiębiorstwie sprawnie funkcjonującego controllingu finansowego. Po dokładnej analizie otoczenia oraz wnętrza firmy, można dopiero podjąć decyzję dotyczącą ilości centrów odpowiedzialności oraz alokacji kapitału pomiędzy nie. Centra mogą być zorientowane obiektowo (na dany projekt, produkt) lub też funkcjonalnie (zaopatrzenie, sprzedaż). Każdy pracownik bierze udział w tworzeniu celów organizacyjnych dla swojego centrum, dokładnie je zna i rozumie, wie także, jakie może otrzymać gratyfikacje finansowe za wykonanie założonych w planach zadań. Premie w centrum o charakterze kosztowym powinni otrzymywać pracownicy, którzy spowodowali zmniejszenie kosztów, w centrum sprzedaży - za ilość i jakość sprzedaży itd.
Podsumowanie
Motywowanie pracowników w sytuacji kryzysu nie jest sprawą łatwą. Do tego dochodzi często konieczność podjęcia jednej z niepopularnych decyzji o zwolnieniach czy obniżkach płac. Aby wspomóc działania restrukturyzacyjne poprzez zmotywowanie załogi warto pamiętać, że nie tylko środki finansowe są skutecznymi motywatorami. Niejednokrotnie wystarczy zadbać o miłą atmosferę w pracy, porozmawiać z pracownikiem czy pochwalić go przy kolegach za dobrze wykonywane obowiązki. Te środki niewiele kosztują i mogą być zastosowane w każdej chwili. Mogą ustrzec przed finansowym kryzysem, a jednocześnie zmotywować pracowników. Profilaktyka kryzysu podkreśla również istotę prowadzenia w przedsiębiorstwie działań kontrolnych.
Agnieszka Szwedo
Sedlak & Sedlak
Materiał jest skrótem artykułu: "Jak motywować pracowników przedsiębiorstw w przypadku problemów gospodarczych?". Pełna treść dostępna w portalu wynagrodzenia.pl
Przypominamy, że zgodnie z pkt. 2.6 - 2.8 regulaminu kopiowanie, przetwarzanie i wykorzystywanie tekstów portalu wynagrodzenia.pl w innych celach niż użytku osobistego wymaga pisemnej zgody redakcji.
