Od 2012 roku obowiązują nowe przepisy prawa pracy w zakresie terminu wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego (nowelizacja art. 168 Kodeksu Pracy). Urlop, który nie zostanie wykorzystany w bieżącym roku, będzie można wykorzystać do 30 września roku następnego, a nie - jak dotąd - do 31 marca.
Do kiedy można, w świetle przepisów, wykorzystać urlop za 2011 rok? Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy oraz interpretacji prawników, już w tym roku pracownicy mają więcej czasu na wykorzystanie zaległego urlopu. Mecenas Marcin Lassota z Kancelarii Adwokackiej Lassota i Partnerzy tak wyjaśnia tę kwestię: "Nowelizacja art. 168 k.p. w zakresie urlopu wypoczynkowego weszła w życie w dniu 1 stycznia 2012 na mocy art. 1 ust.1 ustawy z dnia 16 września 2011 o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców. W ww. ustawie brak jest przepisów przejściowych doprecyzowujących sytuację urlopu zaległego za 2011 rok. Należy więc przyjąć, że zastosowanie mają przepisy obowiązujące w momencie, kiedy urlop bieżący staje się urlopem zaległym, co ma miejsce z początkiem nowego roku. Ponieważ od dnia 1 stycznia 2012 obowiązuje nowa treść art. 168 k.p., zgodnie z którą zaległy urlop można wykorzystać do końca września, to zaległy urlop za 2011 rok można wykorzystać właśnie do końca września 2012" - wyjaśnia prawnik.
Jak wielu osobom przyda się nowy przepis i możliwość wykorzystania zaległego urlopu w szerszej perspektywie czasowej?
Z badania przeprowadzonego przez serwis Praca.pl na 1329 użytkownikach portalu wynika, że tylko 23 proc. pracowników rozpoczęło nowy rok bez żadnych zaległości w urlopach. Pozostali mają przynajmniej kilka dni do wykorzystania z zeszłego roku. U 10 proc. pracowników jest to niewielka ilość 1-2 dni urlopu wypoczynkowego. 16 proc. zaczyna kolejny rok pracy z 3-5 zaoszczędzonymi dniami. 17 proc. ma już całkiem sporą ilość zaległego urlopu do wykorzystania - 6-9 dni. Największą jednak grupę stanowią pracownicy, którzy mają przynajmniej 10 dni urlopu, które z poprzedniego roku przechodzą na obecny.
Czy Polacy nie mają czasu na urlop?
Powodów niewykorzystywania urlopu w bieżącym roku, w którym nabywane jest prawo do urlopu wypoczynkowego może być wiele. Przykładowo, pracownicy którzy dość niedawno rozpoczęli pracę w firmie, często odwlekają swój pierwszy dłuższy urlop by pokazać pracodawcy, jak bardzo są zaangażowani w swoje zajęcia.
Wpływ na sporą ilość niewykorzystanego urlopu ma też sytuacja gospodarcza. - W firmach, w których zmniejszyło się zatrudnienie, często ilość pracy pozostała taka sama. W efekcie pracownicy rzeczywiście nie mają czasu na urlop. W niektórych organizacjach bywa też tak, że nadgodziny oddaje się pracownikowi w formie urlopu. Zdarzają się więc sytuacje, w których pracownik w ramach urlopu odbiera nadgodziny, a urlop wypoczynkowy pozostaje niewykorzystany - wyjaśnia Krzysztof Kirejczyk, prezes Praca.pl.
Nowelizacja ustawy umożliwi lepsze wykorzystanie zaległego urlopu - pracownik nie będzie zobligowany do tego, by wykorzystać urlop w mało atrakcyjnym wypoczynkowo okresie. Może jednak doprowadzić do sytuacji, w której dopiero w ostatnim kwartale roku pracownik zacznie wykorzystywać swój bieżący urlop - w efekcie na kolejny rok znów przejdzie jeszcze więcej zaległych dni. Takie sytuacje mogą rodzić problemy w sytuacji chęci zwolnienia pracownika zatrudnionego w oparciu o umowę na czas określony. Pracodawca, przy dwutygodniowym okresie wypowiedzenia, może znaleźć się w sytuacji, w której zwalniając pracownika będzie zmuszony do wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop - ilość dni przekroczy bowiem długość okresu wypowiedzenia.
Warto przy tym pamiętać, że to pracodawca w sytuacji wypowiedzenia umowy pracownikowi decyduje o tym, czy pracownik spędzi czas wypowiedzenia na urlopie czy w pracy. - Z naszej praktyki prawniczej wynika, że w zasadzie urlopy rzadko są kwestią sporną między pracownikiem a pracodawcą. Najczęściej pojawiającą się kwestią jest pytanie o to, czy pracodawca może wysłać pracownika na urlop w okresie wypowiedzenia - oczywiście pracodawca może to zrobić zgodnie z przepisem art. 167-2 k.p. - wyjaśnia partner kancelarii prawnej Marcin Lassota.
A co w sytuacji, kiedy pracodawca odmawia udzielenia urlopu?
Pracownik w sytuacji, w której mimo obowiązujących przepisów nie uzyskuje zgody pracodawcy na urlop wypoczynkowy, nie jest pozostawiony sam sobie. - Jeżeli pracodawca odmawia udzielenia pracownikowi urlopu, uniemożliwiając wykorzystanie przez pracownika urlopu w ustawowym terminie (do 30 września kolejnego roku), pracownik może złożyć zawiadomienie do Państwowej Inspekcji Pracy, by wszcząć kontrolę w zakresie prawidłowości udzielania urlopu - radzi mecenas Marcin Lassota. - Można również złożyć zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia. Nieudzielenie urlopu przysługującego pracownikowi jest wykroczeniem z art. 282 par. 1 ust. 2 k.p. - wyjaśnia.
To, co jest również w takiej sytuacji dla pracowników ważne, to fakt, iż niewykorzystany urlop nie przepada. - Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu, aż do przedawnienia się roszczenia o udzielenie urlopu, które to roszczenie przedawnia się z upływem 3 lat licząc od ostatniego dnia danego roku kalendarzowego - wyjaśnia Lassota.
Pamiętajmy, że aby móc pracować efektywnie, pracownik potrzebuje regenerować siły i co jakiś czas odpoczywać. - Z ankiety, którą przeprowadzaliśmy z naszymi użytkownikami w sierpniu wynika, że tylko 9 proc. pracowników uważa, że zaledwie kilkudniowy urlop pozwoli im wypocząć. Większość potrzebuje minimum dwóch tygodni przerwy od pracy, a lekarze zalecają, by urlop trwał trzy tygodnie - przypomina Krzysztof Kirejczyk.
Warto zatem zaplanować wypoczynek - zwłaszcza, że dzięki nowym przepisom zaległego urlopu nie musimy już wykorzystywać zimą.
