Koniec z lewymi umowami na rynku pracy? "Potężne narzędzie"

Ministerstwo Funduszy i Polityki regionalnej, które prowadzi negocjacje z Komisją Europejską, w związku z planowanym do wysłania formalnym wnioskiem o rewizję KPO przesłało dziś do konsultacji i do zaopiniowania projekt zmian w tym dokumencie. W ramach rewizji planowana jest między innymi ważna zmiana dotycząca rynku pracy. W zamian za rezygnację z wcześniej wpisanego do KPO pełnego oskładkowania umów cywilnoprawnych, ma być wzmocnienie Państwowej Inspekcji Pracy.

Taka zmiana warunku była zapowiadana, o czym pisała także Interia, ale teraz wiadomo już, co konkretnie ma się znaleźć w dokumencie, który ma zostać przesłany do Brukseli.  

W obszernym dokumencie można przeczytać m.in., że "nadrzędnym celem reformy jest ograniczenie segmentacji rynku pracy i zwiększenie poziomu zabezpieczenia społecznego określonych pracowników. Służyć temu będzie wzmocnienie zasobów i kompetencji Państwowej Inspekcji Pracy, zmiana sposobu liczenia stażu pracy, ułatwienie przechodzenia z umów cywilnoprawnych na umowy o pracę, oraz wsparcie w opłacaniu składek dla artystów o niskich i nieregularnych dochodach".

"Reforma służąca wzmocnieniu Państwowej Inspekcji Pracy umożliwi znacznie sprawniejsze eliminowanie nieprawidłowości związanych ze stosowaniem umów cywilnoprawnych w sytuacjach noszących znamiona stosunku pracy. Obecnie możliwość ustalenia istnienia stosunku pracy ma tylko sąd, a procedura w tym zakresie trwa 2-3 lata. Towarzyszyć temu będzie wzmocnienie potencjału PIP do realizacji tych zadań" - napisano w ramach argumentacji.

A w kluczowej tabeli pokazującej proponowane zmiany, znajdują się konkretne propozycje, które mają być wprowadzone do obowiązujących przepisów. 

"Reforma zostanie zrealizowana w drodze zmiany przepisów prawnych, w których zapewni się możliwość samodzielnego przekształcania umów cywilnoprawnych w umowy o pracę przez inspektorów pracy, wliczania do stażu pracy doświadczenia zawodowego zdobytego w oparciu o umowy cywilnoprawne, wspierania opłacania składek przez artystów zawodowych. Według dokumentu realizacja reformy ma zostać zakończona do dnia 30 czerwca 2026 r." - czytamy w oficjalnym dokumencie skierowanym do konsultacji.

"Potężne narzędzie dostaną inspektorzy PIP" - komentuje w serwisie X Arkadiusz Pączka, wiceprezes federacji Przedsiębiorców Polskich.

Jak już pisaliśmy w Interii, o uprawnienie pozwalające przekształcać umowy cywilnoprawne w umowy o pracę mocno zabiega Główny Inspektor Pracy. Nie jest to jedyna zmiana, o którą walczy Inspekcja, ale ta wzbudzała kontrowersje i opór po stronie pracodawców. Wpisanie tego do oficjalnego stanowiska w ramach rewizji KPO zwiększa prawdopodobieństwo wprowadzenia takiej zmiany. Jednocześnie czasu na oficjalne konsultacje na tym etapie jest mało. Ewentualne uwagi można zgłaszać do 27 stycznia.

Projekt jest zaplanowany do rozpatrzenia przez Radę Ministrów 28 stycznia, a przekazanie formalnego wniosku o rewizję KPO do KE nastąpi do końca stycznia br. "W konsekwencji, decyzje KE i Rady UE dotyczące zmiany KPO spodziewane w kwietniu br., umożliwią dalsze procedowanie przez KE oceny złożonego wniosku o płatność" - argumentuje MFiPR.

"Nowe brzmienie kamienia milowego dotychczas dotyczącego wprowadzenia obowiązku oskładkowania wszystkich umów cywilnoprawnych (z wyjątkiem umów o dzieło oraz studentów do 26 roku życia) wprowadzone jest do rewizji ze względu na negatywny wpływ na polski rynek pracy pełnego oskładkowania umów cywilnoprawnych" - czytamy w dokumencie.

Jednocześnie w dokumencie jest przedstawiona argumentacja, która ma przemawiać za ogłoszoną już wcześniej rezygnacją z oskładkowania wszystkich umów cywilnoprawnych.

"(...) Ponadto obecna struktura różnych form zatrudnienia w Polsce nie powoduje silnego zróżnicowania pracowników pod względem zabezpieczenia emerytalnego czy innych form ochrony socjalnej. Niemal wszystkie osoby legalnie pracujące w Polsce podlegają ubezpieczeniom społecznym. Według danych MRPiPS nie podlega im zaledwie ok. 1,4 tys. osób wykonujących umowy cywilnoprawne (mniej niż 0,01 proc. ogółu pracujących w Polsce). Wszelkie działania mające na celu dalszą poprawę sytuacji pracowników powinny również uwzględniać sytuację pracodawców, bez nadmiernego obciążania ich kosztami pracy, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że w ostatnim czasie nastąpił ich wzrost. Według Eurostatu w III kwartale 2024 r. koszty pracy w Polsce wzrosły o 12 proc. rok do roku, co jest jednym z największych wzrostów w UE (średnia dla całej UE była ponad dwukrotnie niższa i wyniosła 5,1 proc., a dla strefy euro - 4,6 proc.)".

Jak już pisaliśmy podawane argumenty, które mają uzasadnić rezygnację z oskładkowania umów nie przekonały ekspertów zajmujących się systemem zabezpieczenia społecznego.

- Wątpię, żeby, Komisja Europejska łyknęła taki "koktajl danych". Umowy cywilne to tylko część rzeczywistości wykluczenia z systemu - pierwszy krok do zakończenia "szalonych lat '90"). Zmieniają się metody optymalizacyjne (np. B2B zamiast umów o dzieło), ale problem nie tylko nie znika, lecz narasta. Trzeba na niego patrzeć całościowo. Wzmocnienie PIP powinno być przeprowadzone jako uzupełnienie, a nie alternatywa dla reformy, bo nią nie jest. Przepisy pozwalające na optymalizację to przyczyna, a niedofinansowana i niewyposażona w odpowiednie narzędzia PIP to plasterek na odciętą nogę - komentował niedawno Tomasz Lasocki, z Politechniki Warszawskiej w odpowiedzi na wpis wiceministra MFiPR Jana Szyszko. 

Monika Krześniak-Sajewicz