To już ostatni miesiąc na udzielenie zaległych urlopów wypoczynkowych
Zbliża się początek marca, a jego nadejście oznacza, że tylko miesiąc pozostał pracodawcom na udzielnie zaległych urlopów. Warto więc wiedzieć, kiedy pracownika należy "oddelegować" na urlop oraz czy można odliczyć od zaległego urlopu 4 dni urlopu na żądanie. Piszemy także o proponowanych zmianach w Kodeksie pracy dotyczących zaległych urlopów.
Urlopu zaległego należy udzielić pracownikom do 31 marca. Termin ten jest dochowany, gdy pracownik rozpoczął urlop przed upływem 31 marca danego roku kalendarzowego, a zakończył już kwietniu.
Pobierz: program PIT 2010
W trudnej sytuacji są ci pracodawcy, których pracownicy nie chcą udać się na urlop wypoczynkowy w marcu, uzasadniając to najczęściej innymi pozapracowymi zobowiązaniami, czy dużą ilością pracy. W takiej sytuacji pojawia się pytanie, czy na zaległy urlop można wysłać pracownika przymusowo. Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Pierwsze stanowisko mówi, że co do zasady do zaległego urlopu należy stosować ogólne reguły udzielania urlopów, w tym art. 163 § 1 KP, zgodnie z którym pracodawca bierze pod uwagę wniosek urlopowy pracownika - choć nie jest on dla niego wiążący. Oznacza to, że nie można skierować pracownika jednostronnie na urlop i kwestia terminu urlopu powinna być ustalona przez obie strony. Jedyną sytuacją, w której pracodawca może wprost zastosować przymusowy urlop wypoczynkowy (bieżący, jak i zaległy) jest okres wypowiedzenia umowy o pracę. Stanowisko to popiera Państwowa Inspekcja Pracy, która jest zdania, że zmuszenie podwładnego do urlopu wypoczynkowego narusza jego prawa i jest niedopuszczalne.
W sprawie tej odmiennie wypowiedział się Sąd Najwyższy, który w wyroku z 24.1.2006 r. (sygn. akt I PK 124/05) uznał, że pracodawca ma prawo zmusić pracownika w pierwszym kwartale nowego roku, by ten wziął zaległy urlop wypoczynkowy. Z orzeczenia tego wynika więc, że można wyznaczyć pracownikowi termin rozpoczęcia zaległego urlopu. Wydaje się zatem, że w przypadku, gdy pracownik nie będzie chciał wykorzystać zaległego urlopu wypoczynkowego i pojawi się w zakładzie w dniu, w którym urlop zaległy został mu udzielony, pracodawca może odsunąć pracownika od świadczenia pracy.
Wręcz pracownikowi informację
Jeśli pracownik sprzeciwia się wykorzystaniu zaległego urlopu do 31 marca, należy poinformować go na piśmie o terminie udzielenia mu zaległego urlopu. Termin w takiej sytuacji będzie narzucony jednostronnie przez pracodawcę.
Swego czasu Główny Inspektorat Pracy wyjaśnił, że obowiązek udzielenia urlopu zaległego nie dotyczy czterech dni urlopu na żądanie. Jak stwierdzono w interpretacji, uprawnienie do tego urlopu przysługuje bowiem na dany rok kalendarzowy i w razie niewykorzystania go przez pracownika nie przechodzi na rok następny. Ponieważ udzielenie 4 dni urlopu na żądanie pozostawione zostało poza inicjatywą pracodawcy i poza planem urlopów oraz porozumieniem w sprawie terminu wykorzystania urlopu, dni urlopu na żądanie, które wraz z końcem roku tracą swój specyficzny charakter, to zdaniem GIP czterech niewykorzystanych dni urlopu na żądanie można udzielić później (pismo Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy o sygn. GPP-110-4560-170/08/PE).
Interpretacja ta wywołała dużo kontrowersji, ponieważ do czasu jej pojawienia się przyjmowano, że jeśli np. pracownikowi pozostało 14 dni zaległego, niewykorzystanego urlopu, a pracownik nie korzystał z żadnego dnia "na żądanie", to w roku bieżącym należy mu udzielić tych 14 dni w zwykłym trybie - najpóźniej do końca marca. Według interpretacji PIP pracodawca ma do udzielenia tylko 10 dni, bowiem zasada wykorzystywania zaległych urlopów nie dotyczy niewykorzystanych 4 dni urlopu na żądanie.
Choć interpretacja ta budzi wątpliwości, to w przypadku kontroli PIP może okazać się pomocna - zwłaszcza, gdy pracownicy mają kilka dni zaległego urlopu.
Czy urlop na żądanie powinien być krótszy? Dołącz do dyskusji
W sytuacji, gdy pracodawca nie zgadza się na wykorzystanie urlopu zaległego, pracownikowi nie wolno samowolnie się na niego udać, informując jedynie przełożonego, że z tym dniem rozpoczął urlop. Jest to naruszenie obowiązków pracownika i może on zostać zwolniony dyscyplinarnie. Ale równocześnie taka sytuacja oznacza konsekwencje dla pracodawcy: pracownik może wypowiedzieć umowę i domagać się odszkodowania, a pracodawca za naruszenie praw pracownika może zostać ukarany grzywną.
Warto mieć jednak na uwadze, że pracodawcy, którzy nie chcą się narazić na grzywnę za nieudzielenie urlopu w ustawowym terminie, powinni wysłać pracownika na zaległy wypoczynek.
Nawet, gdy pracownik nie wykorzysta zaległego urlopu do końca I kwartału następnego roku, urlop ten nie przepada. Zgodnie bowiem z art. 291 KP prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stało się wymagalne.
Rozpoczęcie biegu tego terminu następuje bądź z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje (art. 161 KP), bądź najpóźniej z końcem pierwszego kwartału roku następnego, jeżeli urlop został przesunięty na ten rok z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy (art. 168 KP). Tak wynika z wyroku SN z 11.4.2001 r. (I PKN 367/00).
Kilka dni temu Ministerstwo Gospodarki zaproponowało wydłużenie terminu na wykorzystanie zaległych urlopów z poprzedniego roku do 31 lipca roku następnego. Resort uważa, że rozwiązanie takie umożliwi pracodawcom i pracownikom zaplanowanie wykorzystania zaległego urlopu w dogodniejszym okresie wiosenno-letnim (jest to okres mniejszej aktywności przedsiębiorstw, a jednocześnie czas wakacyjny dzieci pracownika). Jest to jednak tylko propozycja i na pewno zmiany nie zostaną wprowadzone przed 31 marca 2011. A zatem w tym roku udzielmy urlopów zaległych na starych zasadach.
