Urlop wypoczynkowy: Wszystko, co powinieneś wiedzieć

Urlop wypoczynkowy jest niezbywalnym prawem pracownika - pracodawca nie może pozbawić go prawa do wypoczynku, natomiast sam pracownik nie może się go zrzec.

Pracownik, który po raz pierwszy podjął pracę, w danym roku kalendarzowym nabywa prawo do urlopu z każdym przepracowanym miesiącem, 1/12 całości wymiaru urlopu co miesiąc. Kolejne urlopy wypoczynkowe zyskuje w trybie normalnym, z początkiem każdego następnego roku kalendarzowego, niezależnie od tego, czy zmienił miejsce pracy. Pracownik, któremu przysługuje 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego, otrzymuje ten limit z góry, wraz z rozpoczęciem nowego roku. 

Czas urlopu, jaki przysługuje pracownikowi, zależy od sumy przepracowanych lat. Jest to: 

●     20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,

●     26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Okres zatrudnienia to nie tylko czas, który pracownik przepracował u obecnego pracodawcy - to także wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia, a także lata nauki. Jeżeli pracownik pobierał naukę w trakcie trwania stosunku pracy, przy wyliczaniu wymiaru urlopu bierze się pod uwagę długość pobierania nauki lub trwanie stosunku pracy w zależności od tego, który jest dla pracownika korzystniejszy.

Art. 155 Kodeksu pracy wymienia typ szkół i uczelni, których ukończenie zwiększa wymiar urlopu:

●     zasadnicza lub równorzędna szkoła zawodowa - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, jednak nie więcej niż 3 lata,

●     średnia szkoła zawodowa - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, jednak nie więcej niż 5 lat,

●     średnia szkoła zawodowa dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,

●     średnia szkoła ogólnokształcąca - 4 lata,

●     szkoła policealna - 6 lat,

●     szkoła wyższa - 8 lat.

Okresy nauki w różnych szkołach i uczelniach nie sumują się.      

Pracodawca udziela pracownikowi urlopu jedynie na dni, w których według rozkładu pracy miał on wykonywać pracę i w wymiarze godzin, który go obowiązuje - średnio więc jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy.

Udzielenie urlopu na mniej, niż pracownik ma w danym dniu przepracować, jest dopuszczalne tylko w sytuacjach, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop. Urlopów nie udziela się na dni ustawowo wolne od pracy, chyba że według rozkładu pracy pracownik miał tego dnia pracować.

Pracownikom, którzy są zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu, czyli mniej niż 40 godzin tygodniowo, również przysługuje urlop wypoczynkowy, jednak jest on liczony godzinowo. Osobie, która pracuje na ½ etatu, nie przysługuje zatem 20 dni urlopu po 4 godziny w każdym dniu, ale 10 dni urlopu po 8 godzin. Urlop obejmuje cały dzień pracy pracownika. Jak już wspomniano wyżej, dzielenie urlopu na część dnia jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy w dniu, w który ma być udzielony urlop.

Jeżeli pracownik nie wykorzystał w danym roku kalendarzowym całego urlopu, może to zrobić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku (jeśli urlop rozpocznie się 30 września, uznaje się to za zachowanie terminu). Pracodawca musi natomiast w pierwszej kolejności udzielić urlopu zaległego, ale pracownik nie może samowolnie określić jego terminu i wykorzystać go bez konsultacji z pracodawcą - takie działanie narusza podległość służbową i nie usprawiedliwia nieobecności w pracy. 

Pracodawca może jednak udzielić pracownikowi urlopu zaległego bez jego zgody, stanowi to bowiem jego obowiązek, przewidziany przepisami Kodeksu pracy. Obowiązek ten dotyczy także pracownika - musi on dostosować się pod tym względem do pracodawcy.

Pracodawca ma prawo do odwołania pracownika z urlopu, jednak musi takie działania odpowiednio uzasadnić. Nie może się kierować wyłącznie własnym uznaniem - odwołanie z urlopu wypoczynkowego musi być spowodowane pojawieniem się okoliczności, które nie mogły być przewidziane w chwili rozpoczynania przez pracownika urlopu, zaś obecność tego właśnie pracownika jest w zakładzie pracy niezbędna.

Oprócz tego pracodawca ma obowiązek pokryć koszty poniesione przez pracownika w związku z odwołaniem go z urlopu (pracownik jednak musi je udokumentować). Są to nie tylko koszty przejazdu, ale także koszty związane z przerwaniem wypoczynku rodziny, jeśli bez pracownika nie mogła ona kontynuować urlopu. Pracownik nie może kwestionować odwołania z urlopu, nawet jeśli ma na ten temat inna opinię niż pracodawca. Niewykorzystaną część urlopu pracownik może wykorzystać w dowolnym terminie.

źródło: wFirma.pl