Dziesięć faktów o obligacjach, które warto znać
Podjęcie decyzji inwestycyjnej zawsze rodzi szereg pytań. Dotyczą one nie tylko potencjalnego zysku, ale również stopnia ryzyka czy prawnych możliwości zakończenia inwestycji przed planowanym terminem. W dziesięciu punktach zebraliśmy najważniejsze kwestie dotyczące obligacji skarbowych.
W dobie wysokiej inflacji wyzwanie dla budżetów domowych stanowi nie tylko konsumpcja i to, że za daną sumę pieniędzy jesteśmy w stanie kupić coraz mniej. Problemem jest też malejąca wartość oszczędności. Inwestycje to sposób, aby się przed tym chronić, a obligacje skarbowe są jednym z produktów, któremu warto się przyjrzeć. Co trzeba wiedzieć o obligacjach skarbowych?
1. Czym różnią się obligacje skarbowe?
Na rynku dostępnych jest obecnie osiem wariantów obligacji skarbowych. Różnią się one czasem trwania inwestycji (od 3 miesięcy do 10 lat lub od 6 do 12 lat w przypadku obligacji rodzinnych), oprocentowaniem (zmiennym lub stałym), a w przypadku zmiennego - podstawą do naliczania odsetek może być wartość inflacji lub stopy referencyjnej NBP. W praktyce, im dłuższy okres, tym większa nominalna stopa zwrotu, choć wiele zależy od aktualnego poziomu wskaźników makroekonomicznych.
2. Jak naliczane jest oprocentowanie?
Dla każdego wariantu obligacji podana jest stopa procentowa w skali roku. Jeśli jest ona stała dla całego okresu inwestycji, jak np. w przypadku obligacji trzyletnich, aktualna wartość - 6,85 proc. - obwiązuje przez każde z trzech lat, a co roku następuje kapitalizacja odsetek.
W kolejnych latach podstawą do naliczania odsetek jest stały czynnik (marża) oraz aktualna wartość stopy referencyjnej NBP lub inflacji. Przykładowo, dla "dziesięciolatek" w pierwszym rocznym okresie odsetkowym stopa oprocentowania wynosi aktualnie 7,25 proc., zaś przez kolejne dziewięć lat - wartość inflacji + 1,25 proc.
3. Co to jest kapitalizacja odsetek?
O kapitalizacji odsetek możemy mówić w sytuacji, gdy po danym okresie np. roku w przypadku kilkuletnich obligacji, zamiast wypracowany już "zysk" wydać, dodajemy dopisujemy do naszego kapitału, który pracuje. Oznacza to, że przez kolejny rok stopa procentowa będzie odnosić się nie do pierwotnie zainwestowanej sumy, ale już tej powiększonej o należne odsetki.
Zatem im częściej następuje kapitalizacja, tym inwestycja jest bardziej opłacalna, bo więcej pieniędzy "pracuje" na końcowy efekt - odsetki naliczane są z czasem także od wcześniejszych odsetek.
4. Czym są obligacje rodzinne?
Skarb Państwa oferuje dwa warianty obligacji dostępnych wyłącznie dla beneficjentów programu 500 plus. Ich zakup pozwala ochronić otrzymywane świadczenia przed inflacją, bowiem realna jego wartość z roku na rok maleje.
W obu przypadkach są indeksowane inflacją. Ich celem może być także zabezpieczenie kapitału na przyszłość dziecka, np. na wkład własny do mieszkania, na edukację czy inne wydatki.
5. Kto może zakupić obligacje?
Obligacje skarbowe dostępne są dla osób fizycznych - dotyczy to obligacji detalicznych. W przypadku hurtowych nabywcami są instytucje. Inwestor indywidualny może dokonać zakupu na rzecz innej osoby np. dziecka, o ile jest jego rodzicem. Również obcokrajowiec może stać się nabywcą obligacji; w tym przypadku konieczna jest jednak wizyta w banku.
6. Jak można dokonać zakupu obligacji?
Obligacje skarbowe dostępne są w ofertach banków. Z ofert zazwyczaj mogą skorzystać zarówno osoby posiadające tam rachunki, jak i te, które nie były do tej pory klientami instytucji. Klienci mogą kupić obligacje m.in. w Banku Pekao. Sprzedaż prowadzi Biuro Maklerskie Pekao, a zakup możliwy jest przez serwis mobilny. Wystarczy posiadać 100 zł - to koszt jednego papieru wartościowego.
7. Czy można uwolnić pieniądze przed terminem wykupu?
Istnieje możliwość wycofania pieniędzy przed upływem terminu zakończenia inwestycji. Wiąże się to jednak z uiszczeniem opłaty, której wysokość jest podana w liście emisyjnym. Nie tracimy odsetek należnych do dnia sprzedaży. Możliwa jest także sprzedaż lub darowizna na rzecz innej osoby - wówczas obie strony powinny stawić się w placówce bankowej lub podpisać wcześniej akt notarialny.
8. Co można zrobić po wygaśnięciu terminu obligacji?
Kiedy minie określony termin zapadalności obligacji można bez problemu zakończyć inwestycję lub pozwolić dalej pieniądzom "pracować". Wówczas, możemy skorzystać z tzw. zamiany, czyli przeznaczyć pieniądze z wykupywanych papierów wartościowych w nowe, dowolne, dostępne w nowej ofercie. Dzień wykupu "starych" obligacji oznacza jednocześnie datę zakupu "nowych". Co ważne, cena zamiany wynosi 99,90 zł zamiast 100 zł i nie są tu doliczane dodatkowe opłaty.
9. Czy zakup obligacji się opłaca?
Wysoka inflacja nie sprzyja utrzymaniu wartości pieniądza w czasie - ta z roku na rok maleje wraz ze wzrostem cen. Nie ma obecnie na rynku inwestycji o niskim ryzyku, które pozwalałoby "odrobić" inflacyjną stratę. Inflacja zbliżyła się już do 18 proc., a dodatkowo od zysków musimy zapłacić "podatek Belki". Choć odsetki powiększą po zakończonej inwestycji nominalną wartość oszczędności, realnie, przez wpływ inflacji, będzie ich mniej. Mimo to zakup obligacji pozwoli ochronić część wartości oszczędności.
10. Czy obligacje to bezpieczna inwestycja?
Obligacje skarbowe są emitowane przez Skarb Państwa. Oznacza to, że jako emitent zadłuża się on u nabywcy, a jednocześnie jest gwarantem tych papierów wartościowych. Biorąc pod uwagę niskie ryzyko niewypłacalności państwa - obligacje skarbowe traktowane są jako produkt o niskim ryzyku.
