Fundusze emerytalne miały prawie 175 mld zł w aktywach

Rafalska pytana przez dziennikarzy w Sejmie, kiedy dojdzie do ostatecznej likwidacji OFE, powiedziała: - Głównym, wiodącym tego projektu jest ministerstwo rozwoju i finansów, a więc przewidywana data wejścia w życie tego projektu, leży w rękach tego resortu..

Dopytywana, czy ona blokuje ten projekt, minister powiedziała: "Przeceniacie stanowczo państwo moje wpływy, gdzież ja bym stawała w szranki z wicepremierem Morawieckim. Minister, który ma tekę głównego finansisty kraju, a w dodatku odpowiada za Strategię Odpowiedzialnego Rozwoju, to jest potężna władza" - oceniła.

- Spór, który toczyliśmy, był na innym poziomie; terminy wejścia w życie - to jest już propozycja ministra finansów - dodała Rafalska.

We wrześniu Mateusz Morawiecki, minister rozwoju i finansów, powiedział PAP Biznes, że "2018 to jest rok, kiedy chcemy wystartować z tą reformą. Rafalska powiedziała zaś, że początek 2019 r. może być bardziej prawdopodobnym terminem wejścia reformy w życie.

Nie zmieniła się istotnie struktura portfela inwestycyjnego OFE. Na koniec czerwca 2017 roku dominowały w niej krajowe instrumenty udziałowe stanowiące ponad trzy czwarte wartości portfela. Krajowe instrumenty dłużne stanowiły 7,5 proc. portfela OFE, a udział instrumentów zagranicznych wyniósł 6,5 proc..

Udział niezłotowych aktywów w portfelach OFE wynosił 10,3 proc., przy obowiązującym od początku 2016 roku 30 proc. limicie zaangażowania. W II kwartale 2017 roku OFE, w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa, przekazały do ZUS środki pieniężne o wartości blisko 1,1 mld zł. Po raz kolejny sektor OFE odnotował ujemne saldo przepływów z ZUS, co oznacza, że wartość składek emerytalnych przekazywanych do OFE była niższa od wartości środków przekazywanych do ZUS z tytułu suwaka bezpieczeństwa. Tylko trzy fundusze odnotowały dodatni bilans tych operacji.

Łączny zysk powszechnych towarzystw emerytalnych (PTE) za pierwsze półrocze 2017 roku wyniósł 212 mln zł i był o około 4 mln zł niższy niż wynik w pierwszym półroczu 2016 roku. Spadek wyniku finansowego PTE wynika przede wszystkim z zwiększenia się kosztów związanych z zarządzaniem funduszami emerytalnymi. Wszystkie PTE pozostawały rentowne przy średniej wartości wskaźnika ROE przekraczającym 8 proc. w skali półrocznej.

Wyniki

W II kwartale 2017 roku przeciętna stopa zwrotu OFE wyniosła 4,4 proc.. Wszystkie fundusze uzyskały dodatnie stopy zwrotu, a wartości jednostek rozrachunkowych poszczególnych OFE wzrosły od 3,9 proc. do 5,0 proc..

Aktywa

Otwarte fundusze emerytalne posiadały na koniec II kwartału 2017 roku aktywa netto o wartości 174,7 mld zł, co oznacza wzrost o ponad 7 mld zł (4,2 proc.) w ciągu 3 miesięcy. Główną przyczyną tego wzrostu była korzystna koniunktura na rynkach kapitałowych i w konsekwencji wyższa wartość wyceny akcji znajdujących się w portfelach OFE.

Koncentracja na rynku emerytalnym, podobnie jak w poprzednich okresach, pozostawała na relatywnie wysokim poziomie. Dwa największe podmioty miały blisko 47 proc. udział w rynku pod względem zarządzanych aktywów, a trzy największe fundusze blisko 60 proc..

W obecnej sytuacji na przyrost aktywów netto OFE największy wpływ mają osiągane wyniki inwestycyjne, ponieważ środki przekazywane z OFE do ZUS w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa przeważają nad wartością bieżących składek emerytalnych wpływających z ZUS do OFE. Wynika to z faktu, że tylko część członków OFE (2,6 mln) złożyła deklarację przekazywania części bieżących składek emerytalnych do OFE.

Proces dekumulacji środków zgromadzonych w OFE realizowany jest na mocy przepisów obowiązujących od 2014 roku, zgodnie z którymi w okresie 10 lat poprzedzających osiągnięcie przez członka OFE wieku emerytalnego, zgromadzony przez niego kapitał w OFE jest umarzany i przekazywany sukcesywnie do ZUS. Od chwili rozpoczęcia tego procesu również całość bieżącej składki emerytalnej jest przekazywana do ZUS.

Mechanizm ten określany jest mianem suwaka bezpieczeństwa, gdyż jego głównym celem wskazanym przez twórców, jest ochrona członków OFE przed tzw. ryzykiem złej daty, to jest istotnym spadkiem wartości kapitału emerytalnego bezpośrednio przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w związku z cyklicznością koniunktury na rynku kapitałowym.

W październiku 2017 nastąpi obniżenie wieku emerytalnego do 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, przez co niewielka część członków OFE natychmiast osiągnie wiek emerytalny, a kilka roczników zostanie dodatkowo objętych mechanizmem suwaka bezpieczeństwa. Zaowocuje to z jednej strony spadkiem składek odprowadzanych do OFE, a z drugiej przyspieszeniem dekumulacji aktywów funduszy przez mechanizm suwaka. Dostosowanie mechanizmu suwaka polegające na objęciu nowych kohort członków, przyspieszeniu tempa dekumulacji kapitału emerytalnego i przekazaniu całości kapitałów niektórych członków do ZUS, będzie skutkowało jednorazowym umorzeniem dodatkowego miliarda zł z aktywów OFE oraz zwiększeniem kwot w ramach suwaka w następnych latach - wartość środków umarzanych w ramach suwaka będzie nawet dwukrotnie większa niż suma składek wpływających do OFE.

W II kwartale 2017 roku do otwartych funduszy emerytalnych trafiło ponad 897 mln zł składek. Kolejne nowelizacje przepisów prawa sprawiały, że w ostatnich latach obowiązująca stawka składki kierowanej do OFE kilkakrotnie się zmieniała, co powodowało fluktuacje wielkości strumienia nowych środków kierowanych do OFE. Od sierpnia 2014 roku do OFE są przekazywane składki tylko tych osób, które złożyły odpowiednią deklarację w ZUS. Skalę dokonanych zmian obrazuje fakt, że jeszcze w I i II kwartale 2014 roku do OFE przekazano składki o wartości odpowiednio 3,2 mld zł oraz 2,9 mld zł, czyli ponad trzykrotnie większej niż w poszczególnych kwartałach 2016 roku oraz w pierwszym i drugim kwartale 2017 roku.

Wyniki finansowe OFE

Łączny wynik finansowy otwartych funduszy emerytalnych za II kwartał 2017 roku wyniósł 7,4 mld zł. Wszystkie OFE wykazały dodatnie wyniki finansowe w wysokości od 108 mln zł (Pekao OFE) do 1,9 mld zł (Nationale-Nederlanden OFE). Od początku lutego 2014 roku portfel OFE ma charakter znacznie bardziej agresywny niż w poprzednich okresach, z tego względu wyniki inwestycyjne OFE charakteryzują się dużo większą zmiennością i są w większym stopniu zależne od koniunktury na rynkach akcji, co bezpośrednio przekłada się na wykazywane wyniki finansowe.

II kwartale 2017 roku aktywa netto OFE wzrosły o 7,1 mld zł (4,2 proc.). Największy wpływ na tę zmianę miały wyniki finansowe funduszy. Ujemne saldo przepływów finansowych pomiędzy OFE i ZUS w II kwartale 2017 roku nie miało znaczącego wpływu na dynamikę aktywów OFE w analizowanym kwartale. Głównymi elementami tego salda były składki emerytalne o wartości 0,9 mld zł wpływające do OFE i środki wycofywane w ramach tzw. suwaka bezpieczeństwa, których wartość wynosiła blisko 1,1 mld zł. Od składek zostały potrącone opłaty na rzecz powszechnych towarzystw emerytalnych w wysokości 13,8 mln zł.

Fundusze emerytalne odnotowały dodatni wynik finansowy, który przed naliczeniem opłaty za zarządzanie osiągnął poziom 7,6 mld zł. Tytułem tej opłaty

powszechne towarzystwa emerytalne pobrały około 0,2 mld zł.

Portfel inwestycyjny

Dominującą pozycję w portfelach OFE stanowiły krajowe instrumenty udziałowe, a zaangażowanie OFE w tej pozycji, w związku ze wzrostem kursów posiadanych akcji, zwiększyło się w ciągu 3 miesięcy. W II kwartale 2017 roku podaż akcji ze strony OFE przeważała nad popytem, zarówno na rynku krajowym, jak i za granicą. Na koniec II kwartału 2017 roku 136,8 mld zł (79,3 proc. portfela OFE) fundusze ulokowały w krajowe instrumenty udziałowe (głównie akcje), podczas gdy 3 miesiące wcześniej wartość tej kategorii lokat wynosiła 131,3 mld zł (78,6 proc. portfela).

W II kwartale wzrosła wartość lokat OFE w depozytach bankowych i wyniosła 11,6 mld zł (6,7 proc. portfela). Na koniec poprzedniego kwartału OFE ulokowały w depozytach 10,5 mld zł. Wartość lokat OFE poza granicami kraju pozostała na zbliżonym poziomie w stosunku do dwóch poprzednich kwartałów i wyniosła 11,2 mld zł, co stanowiło 6,5 proc. udział w portfelu inwestycyjnym OFE.

Z początkiem lutego 2014 roku zniesiony został limit na lokaty poza granicami kraju i wprowadzony limit na inwestycje denominowane w walucie innej niż krajowa, który od początku 2016 roku wynosi 30 proc. aktywów. Na koniec czerwca 2017 roku udział niezłotowych aktywów w portfelach OFE wynosił 10,3 proc. i był niższy od stanu na koniec poprzedniego kwartału o około 0,6 p.p. Spadła wartość zaangażowania OFE w krajowe instrumenty dłużne. Ich wartość w portfelach OFE na koniec II kwartału 2017 roku wyniosła 13 mld zł (7,5 proc. portfela), podczas gdy w poprzednim kwartale było to 13,9 mld zł (8,3 proc. portfela).

Liczba członków

Zgodnie z danymi Centralnego Rejestru Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych prowadzonego przez ZUS, na koniec II kwartału 2017 roku do OFE należało łącznie blisko 16,3 mln członków. W porównaniu z końcem poprzedniego kwartału nastąpił spadek o niecałe 31 tys. członków, czyli o około 0,19 proc. w ujęciu względnym.

Wartość kapitałów własnych powszechnych towarzystw emerytalnych na koniec czerwca 2017 roku wyniosła blisko 2,3 mld zł i spadła o około 3,5 proc. w porównaniu do stanu z marca 2017 roku. Na spadek łącznego poziomu kapitału własnego w PTE w II kwartale 2017 roku wpłynęły decyzje kilku towarzystw o przeznaczeniu zysku na wypłatę dywidendy. Kapitały własne PTE są bardzo istotnym elementem bezpieczeństwa kapitałowej części systemu emerytalnego. Stanowią kluczowy element gwarantowania odpowiedniego poziomu jakości zarządzania aktywami funduszy oraz mogą być źródłem pokrycia strat w przypadku nieprawidłowości, w tym wystąpienia odpowiedzialności odszkodowawczej po stronie PTE. Z tego powodu bardzo ważne jest, aby PTE posiadały kapitały własne na poziomie adekwatnym do wartości zarządzanych aktywów w OFE. Na koniec II kwartału 2017 roku relacja sumy kapitałów własnych PTE i środków na Funduszu Gwarancyjnym do aktywów netto OFE wynosiła 1,8 proc. i wahała się w poszczególnych towarzystwach od 1,3 proc. do 2,8 proc.. Stosunek aktywów płynnych PTE i środków na Funduszu Gwarancyjnym do aktywów netto OFE wynosił 1,6 proc. (od 1,3 proc. do 2,7 proc. w poszczególnych PTE).

.......................

Fundusze emerytalne kupiły we wrześniu akcje o wartości netto 69 mln zł - wynika z szacunków Haitong Banku. Analitycy szacują, że fundusze kupiły netto akcje spółek zagranicznych za 174 mln zł i sprzedały papiery krajowych firm o wartości 105 mln zł.

Akcje o największej wartości sprzedały netto we wrześniu NN OFE (minus 158 mln zł) i PZU OFE (minus 147 mln zł), a największym kupującymi netto były Aviva OFE (152 mln zł) i Aegon OFE (118 mln zł).

"Pomimo korekty na polskim rynku we wrześniu, apetyt na zakupy akcji był raczej ograniczony. Mogło to wynikać z potrzeby transferu przez fundusze ok. 1 mln zł dodatkowych środków do ZUS" - napisano w raporcie.

Poniżej szacunki Haitong Banku dotyczące salda zakupów i sprzedaży akcji przez fundusze emerytalne we wrześniu: