Słabe wyniki finansowe OFE i PTE w 2018 roku

Liczba rachunków

Liczba rachunków *2 prowadzonych przez otwarte fundusze emerytalne wg stanu na dzień 31 grudnia 2018 r. wyniosła 16,2 mln. Udział rachunków martwych, na które nie wpłynęła żad-na składka, wyniósł 0,7% ogólnej liczby rachunków. Odsetek rachunków martwych dla po-szczególnych funduszy wahał się od 0,2% do 1,9% liczby prowadzonych rachunków.

Członkowie otwartych funduszy emerytalnych Zgodnie z danymi Centralnego Rejestru Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych prowadzonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), na dzień 31 grudnia 2018 r. było zarejestrowanych 15,9 mln członków otwartych funduszy emerytalnych, tj. o 1,2% mniej niż rok wcześniej.

Zarejestrowanych było 8,4 mln mężczyzn i 7,5 mln kobiet. Liczba członków trzech największych otwartych funduszy emerytalnych wyniosła 7,9 mln osób, co stanowiło 50,0% liczby wszystkich członków OFE.

Składki i odsetki W 2018 r. ZUS przekazał do OFE 3,3 mld zł składek oraz 5,1 mln zł odsetek. W porównaniu z rokiem 2017, kwota wpłaconych składek *3 do OFE była wyższa o 15,5 mln zł, natomiast kwota wpłaconych odsetek była niższa o 3,9 mln zł. W okresie od 19 maja 1999 r. do 31 grudnia 2018 r., ZUS przekazał do OFE kwotę 216,1 mld zł składek oraz 3,7 mld zł odsetek.

Przychody i koszty operacyjne

Przychody operacyjne otwartych funduszy emerytalnych w 2018 r. wyniosły 4,3 mld zł. Główną pozycją były przychody portfela inwestycyjnego, które stanowiły 98,9% przychodów operacyjnych. Przychody portfela inwestycyjnego wzrosły o 15,0% w odniesieniu do 2017 r. i wyniosły 4,26 mld zł. Koszty operacyjne osiągnęły kwotę 968,2 mln zł. Koszty zarządzania funduszami wyniosły 794,1 mln zł i stanowiły 82,0% kosztów operacyjnych OFE.

Wynik finansowy

Wynik finansowy ogółem otwartych funduszy emerytalnych w 2018 r. był ujemny w wysokości minus 17,0 mld zł, wobec 28,4 mld zł dodatniego wyniku przed *4 (rokiem. Na wynik ten złożyły się: zrealizowany i niezrealizowany zysk (strata) w wysokości minus 20,4 mld zł oraz wynik z inwestycji w wysokości 3,3 mld zł.

Aktywa otwartych funduszy emerytalnych

Aktywa ogółem otwartych funduszy emerytalnych na koniec 2018 r. wyniosły 157,5 mld zł i zmniejszyły się o 12,5%. Największy udział w aktywach wykazywał portfel inwestycyjny - 99,4%. Zobowiązania ogółem ukształtowały się na poziomie 177,3 mln zł, w roku poprzednim było to 426,4 mln zł (spadek o 58,4%). Aktywa netto otwartych funduszy emerytalnych wyniosły 157,3 mld zł, co oznacza spadek o 12,4% w skali roku.

Tablica Wybrane kategorie bilansu otwartych funduszy emerytalnych

Portfel inwestycyjny

W portfelu inwestycyjnym otwartych funduszy emerytalnych dominowały akcje spółek noto-wanych na regulowanym rynku giełdowym - 134,0 mld zł, a ich udział zmniejszył się o 2,4 p. proc. w ciągu roku. Kolejną pozycją według wielkości udziału były obligacje4, które wyniosły 10,4 mld zł, a ich udział w portfelu inwestycyjnym OFE zmniejszył się z 6,8% w 2017 r. do 6,7% w 2018 r.

Depozyty bankowe wyniosły 9,0 mld zł, a ich udział w portfelu zmniejszył się o 0,3 p. proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Inne lokaty w portfelu inwestycyjnym wy-nosiły 3,1 mld zł, a ich udział w tym portfelu zwiększył się o 0,5 p. proc.

Wartość inwestycji OFE na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) w akcje notowane na regulowanym rynku giełdowym wyniosła 134,0 mld zł (spadek wartości tej części portfela o 12,4% w skali roku). Akcje wycenione na dzień 31 grudnia 2018 r. miały wartość: dla akcji podmiotów makrosektora *5 finansowego - 53,2 mld zł, paliw i energii - 28,1 mld zł, chemii i surowców - 11,1 mld zł, dóbr konsumpcyjnych - 9,9 mld zł, handlu i usług - 8,6 mld zł.

Inwestycje zagraniczne OFE wyniosły 9,6 mld zł i stanowiły 6,1% wartości całego portfela inwestycyjnego.

Średnia ważona stopa zwrotu otwartych funduszy emerytalnych za okres trzyletni od 31 mar-ca 2015 r. do 30 marca 2018 r. wyniosła 11,424%, natomiast za okres od 30 września 2015 r. do 28 września 2018 r. wyniosła 18,826%. Lepszy rezultat od średniej ważonej stopy zwrotu w pierwszym okresie osiągnęło 5 funduszy, natomiast w drugim okresie 4 fundusze.

Aktywa powszechnych towarzystw emerytalnych (PTE) na koniec grudnia 2018 r. wyniosły 2,9 mld zł, co oznaczało wzrost o 3,6%. W strukturze aktywów 68,6% ich wartości stanowiły aktywa trwałe. W ich ramach główną pozycję zajmowały inwestycje długoterminowe, których udział w aktywach trwałych zwiększył się z 71,9% w końcu 2017 r. do 74,0% w 2018 r.

Wartość pasywów (PTE) w 84,7% była kształtowana przez kapitał własny, który wynosił 2,5 mld zł (wzrost o 3,1% w porównaniu z 2017 r.). Ponadto odnotowano zwiększenie wartości kapitałów zapasowych do 820,4 mln zł (wzrost o 6,2% w skali roku). Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania zwiększyły się o 6,7% w relacji do poprzedniego roku. Rozliczenia międzyokresowe osiągnęły wartość 47,9 mln zł (o 166,1% wyższą niż na koniec 2017 r.).

Przychody PTE wynikające z zarządzania otwartymi funduszami emerytalnymi6 wyniosły 1 040,9 mln zł. Wynagrodzenie za zarządzanie funduszami stanowiło 76,6% przychodu (spadek udziału o 6,5 p. proc.). Koszty związane z zarządzaniem otwartymi funduszami emerytalnymi przez PTE wyniosły 363,8 mln zł, w tym obowiązkowe obciążenia z tytułu zarządzania OFE i DFE wyniosły 190,5 mln zł, co stanowiło 52,4% tych kosztów.

Wynik techniczny PTE na zarządzaniu otwartymi funduszami emerytalnymi ukształtował się na poziomie 677,1 mln zł, tj. o 26,9% wyższym niż w 2017 r. Po uwzględnieniu wyniku na dzia-łalności gospodarczej, towarzystwa wypracowały 699,6 mln zł zysku brutto, w porównaniu z rokiem poprzednim zwiększył się on o 125,2 mln zł. W efekcie, powszechne towarzystwa emerytalne zamknęły rok 2018 zyskiem netto w wysokości 562,4 mln zł, podczas gdy w 2017 r. zysk netto wynosił 464,7 mln zł.

1* Opracowano na podstawie danych wstępnych przekazanych do GUS przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowe-go. Dane obejmują 11 OFE i 11 PTE działających w 2017 i w 2018 roku (10 OFE i 10 PTE na koniec 2018 roku).

2* Różnica pomiędzy liczbą rachunków w OFE a liczbą członków OFE zarejestrowanych przez ZUS wynika z różnych mechanizmów ich rejestracji, w tym rachunków martwych.

3* Zgodnie ustawą z 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 75, poz. 398), składki do OFE na ubezpieczenie emerytalne do 30 kwietnia 2011 r. wynosiły 7,3%, od 1 maja 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. - 2,3%, od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. - 2,8% a od 1 stycznia do 31 stycznia 2014 r. - 3,1% podstawy wymiaru składki. Zgodnie z obowiązującą od 1 lutego 2014 r. regulacją prawną 7,3% składki na ubezpieczenie emerytalne odprowadzane jest do ZUS. Natomiast członkom, którzy utrzymali swe rachunki w otwartych funduszach emerytalnych ZUS przekazuje 2,92% podstawy wymiaru składki, natomiast pozostała jej część, tj. 4,38% jest zapisywana na subkoncie w ZUS.

4* Zgodnie z art. 141 ust. 2 ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1906) aktywa OFE nie mogą być lokowane w obligacjach, bonach i innych papierach wartościowych, emitowanych lub poręczanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski, a także pożycz-kach i kredytach udzielanych, gwarantowanych lub poręczanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski.

5* Podział sektorowy zgodny z obowiązującym na GPW.

6* Łącznie z przychodami/kosztami wynikającymi z zarządzania Dobrowolnymi Funduszami Emerytalnymi (DFE).