Obrót walutami przez internet

W myśl definicji zawartych w PD, działalnością kantorową jest regulowana działalność gospodarcza polegająca na kupnie i sprzedaży wartości dewizowych oraz pośrednictwie w tych transakcjach. Natomiast zgodnie z art. 5 pkt 5 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (dalej jako: SDG), działalnością regulowaną jest działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków określonych przepisami prawa.

Chcąc podjąć taką działalność, przedsiębiorca zobligowany jest do spełnienia konkretnych warunków wskazanych w przepisach prawnych, a w szczególności łącznego spełnienia dwóch przesłanek wynikających z ustawy o SDG. Po pierwsze chodzi o warunki szczególne ujęte w odrębnych przepisach (tzw. warunki materialne), po drugie o dokonanie wpisu do rejestru działalności regulowanej, prowadzonego przez właściwe organy administracji publicznej (warunki formalne).

Dopełnieniem powyższych regulacji w zakresie działalności kantorowej jest przepis art. 40c PD. Zgodnie z nim, w przypadku stwierdzenia w toku kontroli rażącego naruszenia warunków wykonywania działalności kantorowej, kontrolerzy występują do Prezesa Narodowego Banku Polskiego o wydanie decyzji o zakazie jej wykonywania.

Spełnienie opisanych warunków uchyla zatem ustawowy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Należy przy tym zwrócić uwagę, że cytowane przepisy w żaden sposób nie odnoszą się do sposobu wykonywania działalności. Spełnienie ww. warunków ze strony przedsiębiorcy umożliwia mu zatem nabycie ex lege publicznego prawa podmiotowego do podejmowania konkretnej działalności, bez konieczności uzyskania zgody ze strony właściwego organu. Ważne jest jednak, aby przez cały okres prowadzenia działalności regulowanej, warunki te były nadal spełniane w sposób ciągły.

Należy wskazać, że przedsiębiorca, który wykonuje działalność kantorową, jest obowiązany zgodnie z przepisami do:

• prowadzenia na bieżąco ewidencji wszystkich operacji powodujących zmianę stanu wartości dewizowych i waluty polskiej,
• prowadzenia w godzinach działalności kantoru kupna i sprzedaży wartości dewizowych będących przedmiotem obrotu,
• wydawania, w sposób zgodny z przepisami, dowodów kupna i sprzedaży przy każdej umowie kupna lub sprzedaży wartości dewizowych.

Sprzedaż wartości dewizowych kupionych w ramach działalności kantorowej może być dokonywana po wprowadzeniu tych wartości do ewidencji operacji, powodujących zmianę stanu wartości dewizowych i waluty polskiej. Dokonuje się tego na podstawie wpisu określającego datę realizacji transakcji.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z 24 września 2004 r. w sprawie wyposażenia lokalu przeznaczonego do wykonywania działalności kantorowej oraz sposobu prowadzenia ewidencji i wydawania dowodów kupna i sprzedaży wartości dewizowych, ewidencja ta obejmuje wszelkie transakcje i operacje powodujące zmianę stanu wartości dewizowych i waluty polskiej, w tym:

• transakcje rozliczane w kantorze,
• transakcje rozliczane za pośrednictwem rachunków bankowych,
• transakcje rozliczane w części w kantorze i w części za pośrednictwem rachunków bankowych,
• operacje przemieszczania wartości dewizowych lub waluty polskiej między kasą a rachunkami bankowymi.

W ewidencji, o której mowa wyżej, ujmuje się m.in. datę zawarcia i realizacji transakcji lub przeprowadzenia operacji. Ponadto zawiera ona rodzaj transakcji lub operacji (kupno, sprzedaż, zasilenie kasy z rachunku bankowego, odprowadzenie z kasy na rachunek bankowy), sposób rozliczenia transakcji (wpłata do kasy, wypłata z kasy, wpłata na rachunek bankowy, wypłata z rachunku bankowego, rozliczenie za pośrednictwem rachunków bankowych). Przedsiębiorca prowadząc ewidencję zobowiązany jest zapewnić w każdym momencie możliwość ustalenia aktualnego stanu kasy w poszczególnych wartościach dewizowych i w walucie polskiej.

W art. 14 PD, dotyczącym wymogów stawianych przedsiębiorcy wykonującemu działalność kantorową, ustawodawca wskazał, iż przedsiębiorca jest zobowiązany zapewnić także m.in.:

• prowadzenie, w godzinach działalności kantoru, ciągłego kupna i sprzedaży wartości dewizowych, będących przedmiotem obrotu, jednocześnie nie wspominając słowem o tym, że transakcje muszą odbywać się ściśle w lokalu kantoru,
• lokal i jego wyposażenie spełniające warunki techniczne i organizacyjne niezbędne do bezpiecznego i prawidłowego wykonywania czynności bezpośrednio związanych z działalnością kantorową (szczegółowo wymogi te precyzuje wspomniane rozporządzenie Ministra Finansów z 24 września 2004 r.).

Z uwagi na powyższe uregulowania, działalność kantorowa nie może być prowadzona jedynie za pośrednictwem internetu. Podmiot prowadzący taką działalność musi posiadać lokal. Warto jednak podkreślić, że transakcje mogą być także rozliczane za pomocą rachunków bankowych. Oznacza to zatem, że ustawodawca dopuścił możliwość nieobecności jednej ze stron w lokalu kantoru przy dokonywaniu transakcji.

Co ważne, w żadnym przepisie PD ustawodawca nie zawarł obowiązku sprzedaży i kupna waluty wyłącznie w lokalu. Przyjęcie założenia, zgodnie z którym dokonywanie transakcji musi się odbywać tylko tam, powodowałoby praktyczny brak możliwości realizowania transakcji w inny sposób, w tym poprzez internet, czy za pośrednictwem rachunków bankowych.

Na koniec warto zwrócić uwagę również na to, że dokonywanie sprzedaży i kupna walut obcych za pośrednictwem serwisu internetowego nie stanowi wykonywania działalności kantorowej poza lokalem. Zgodnie z art. 70 § 2 kc., w razie wątpliwości umowę poczytuje się za zawartą w miejscu otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu. Jeżeli nie jest wymagane dojście do składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu albo oferta jest składana w postaci elektronicznej - w miejscu zamieszkania lub siedzibie składającego ofertę w chwili zawarcia umowy.

Wynika z tego, że ilekroć podmiot prowadzący działalność kantorową składałby ofertę kupna lub sprzedaży waluty za pośrednictwem serwisu internetowego, czyniłby to niewątpliwie w postaci elektronicznej, zgodnie ze wskazanym przepisem kodeksu cywilnego, czyli w miejscu zamieszkania albo siedzibie podmiotu prowadzącego działalność kantorową. Z tego powodu istotne jest, aby miejsce prowadzenia tej działalności określać właśnie w miejscu zamieszkania lub siedzibie podmiotu prowadzącego taką działalność.

Jędrzej Jakubowicz, radca prawny

Marcin Berlak, aplikant radcowski

Kancelaria Prawnicza Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. z siedzibą w Poznaniu