Firmy wolą fundusze

Na wolno tworzącym się trzeciofilarowym rynku systemu emerytalnego już wyraźnie widać tendencje co do preferencji form pracowniczych programów emerytalnych przez pracodawców i pracowników. Zdecydowanie przeważają wśród nich umowy z funduszami inwestycyjnymi. Na 27 zarejestrowanych dotychczas PPE, aż 22 polegają na wnoszeniu składek do funduszy prowadzonych przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Tylko cztery firmy wybrały ubezpieczenie na życie z funduszem inwestycyjnym, a na utworzenie pracowniczego towarzystwa emerytalnego, samodzielnie prowadzącego fundusz, zdecydowały się dotychczas zaledwie dwa przedsiębiorstwa. Nikt nie prowadzi programu w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, gdyż jedyny działający życiowy TUW Rejent ma już klientów - właścicieli, którymi są notariusze i nie zamierza rozszerzać działalności o przedstawicieli innych zawodów. Z kolei zakładanie nowych TUW - ów, które miałyby wyłącznie prowadzić PPE jest według specjalistów nieopłacalne i mało praktyczne, gdyż wymagałoby nie tylko rejestracji programu w Urzędzie Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi, ale też uzyskania licencji na utworzenie TUWu i prowadzenie działalności ubezpieczeniowej w resorcie finansów. Wiele wskazuje na to, że również w przyszłości najbardziej popularne będzie wnoszenie składek do funduszy inwestycyjnych, chociaż coraz więcej firm podpisuje umowy z ubezpieczycielami życiowymi. Obecnie Urząd Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi rozpatruje siedem wniosków o zorganizowanie programu z TFI i sześć z towarzystwem ubezpieczeniowym.

Przewaga funduszy inwestycyjnych na rynku PPE wynika z lepszego wykorzystania składki na trzeciofilarowe ubezpieczenie, lepszego zabezpieczenia oszczędności i mniejszych kosztów niż w innych formach PPE. W funduszach inwestycyjnych oferowanych przez TFI, na przyszłą emeryturę pracuje większa część składki niż w funduszach inwestycyjnych towarzystw ubezpieczeń na życie, gdzie kwotę inwestowaną na emeryturę pomniejsza ochronna część składki przeznaczona dla rodziny ubezpieczonego w razie jego śmierci lub trwałej niezdolności do pracy.

Aktywa zgromadzone ze składek na PPE w funduszu inwestycyjnym firmy ubezpieczeniowej nie są oddzielone od reszty aktywów towarzystwa. Nie wymagają tego przepisy. Dlatego, gdyby ubezpieczyciel upadł, środki wpłacone przez pracowników na III filar weszłyby do masy upadłościowej towarzystwa ubezpieczeniowego i ubezpieczeni, w skrajnym przypadku, mogliby je utracić. Natomiast składki na PPE wpłacane do funduszy prowadzonych przez TFI są oddzielone od aktywów zarówno pod względem księgowym, jak i fizycznie, gdyż przechowuje je bank depozytariusz.

Z kolei tworzenie od podstaw przez firmę pracowniczego towarzystwa emerytalnego, zarządzającego funduszem emerytalnym, pochłania więcej kosztów od wpłacania trzeciofilarowych składek do towarzystwa życiowego lub TFI. Do tworzenia pracowniczych funduszy emerytalnych zniechęca też brak możliwości prowadzenia przez nie różnej polityki inwestycyjnej dla pracowników w różnym wieku.

Ta forma jest korzystna tylko dla prywatyzowanych przedsiębiorstw, gdyż tylko do pracowniczych funduszy można wnosić akcje z pakietu do 15 proc. kapitału akcyjnego, przyznawanego pracownikom prywatyzowanych firm. Jednak z praktyki widać, że firmy przechodzące proces prywatyzacji lub restrukturyzacji nie decydują się na przystąpienie do III filara.

Po prawie dwóch latach istnienia prawnej możliwości zakładania PPE największy udział w rynku ma TFI Banku Handlowego, który swą pozycję zbudował organizując programy m.in. w firmach będących klientami Banku Handlowego. Przykładem może być przedsiębiorstwo Cemat Silicon. CAIB TFI formalnie zajmuje drugie miejsce, ale założył PPE tylko w działających w Polsce firmach grupy Banku Austria. Pomijając więc CAIB, drugim na rynku organizatorem PPE jest TFI Pioneer. Trzecie miejsce PZU Życie wynika z silnej pozycji na rynku tego towarzystwa, wykorzystującego do zdobywania klientów dla swoich PPE dawne zbiorowe umowy ubezpieczenia na życie dla pracowników firm.