Korzystna zmiana obliczania emerytury należnej od czerwca br.

Emerytura, która obliczana jest według nowych zasad, przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 31 grudnia 1948 r. Generalnie dla ustalenia jej wysokości niezbędne są dwie wartości, tj.:

• podstawa obliczenia emerytury i
   
• średnie dalsze trwanie życia, ustalane w oparciu o tablice trwania życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego.

Jeśli chodzi o podstawę obliczenia emerytury, to stanowi ją:

• kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury,
   
• zwaloryzowany kapitał początkowy,
   
• kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie.

Nie ulega wątpliwości, że składki na ubezpieczenie emerytalne ewidencjonowane na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS są waloryzowane, a sposób ich zwaloryzowania nie pozostaje bez znaczenia dla wysokości emerytury. W rzeczywistości ważne jest, w którym kwartale danego roku, a w przypadku II kwartału, nawet w którym jego miesiącu, ubezpieczony przechodzi na emeryturę.

Waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Dodatkowo kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację roczną, jest waloryzowana kwartalnie. Szczegółowo kwestie te reguluje art. 25-25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną. Według schematu określonego przepisami ustawy emerytalnej, składki emerytalne waloryzowane są:

• roczne metodą roczną, 
   
• roczne metodą kwartalną, z wyjątkiem jednak, gdy ubezpieczony nabywa prawo do emerytury w czerwcu danego roku,
   
• kwartalne metodą kwartalną.

Mimo dwóch metod przeprowadzania waloryzacji, rocznej i kwartalnej, nie wszystkie składki uwzględniane są w podstawie obliczenia emerytury w wartości podwyższonej wskaźnikiem waloryzacji za dany kwartał. Niektóre z nich doliczane są w nominalnej wysokości. Są to składki za miesiące kwartału, w którym jest ustalana emerytura oraz za każdy miesiąc kwartału poprzedzającego.

Ponadto, gdy emerytura przysługuje od czerwca danego roku, wówczas ostatnia waloryzacja składek rocznych to waloryzacja roczna przeprowadzana od czerwca. Oznacza to, że składki roczne nie są poddawane żadnej waloryzacji kwartalnej. Z tego powodu niekorzystnie jest przechodzić na emeryturę w czerwcu danego roku.

W 2020 r. za sprawą art. 53 tarczy 3.0 (Dz. U. z 2020 r. poz. 875) jest inaczej. Przeciwdziałając COVID-19, ustawodawca zastrzegł, że w przypadku ustalania w czerwcu 2020 r. wysokości emerytury na podstawie ustawy emerytalnej, waloryzacji składek, o której mowa w art. 25a tej ustawy, dokonuje się w taki sam sposób, jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju 2020 r., jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Przepis ten stosuje się również do ubezpieczonego, który wiek uprawniający do emerytury osiągnął po dniu 31 maja 2020 r.

Dla przechodzących na emeryturę w czerwcu 2020 r. ustawodawca postanowił nieco złagodzić zasady obliczania jej wysokości i zrównać je do reguł stosowanych dla nabywających prawo do emerytury w maju 2020 r. Celem wprowadzonej regulacji jest, aby podstawa obliczenia nowej emerytury, której jedną z części składowych są zwaloryzowane składki emerytalne, ustalona na 1 czerwca 2020 r., nie była niższa od ustalonej na 31 maja 2020 r. ze względu na inny sposób waloryzacji kapitału składkowego zewidencjonowanego na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS (przykład).

Przykład:

Pani Ilona urodzona 6 czerwca 1960 r. uprawniona była do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Prawo to przysługiwało jej do dnia osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego począwszy od 2015 r., tj. od roku, w którym zakończyła swoją aktywność zawodową.

Decyzją z czerwca 2020 r. ZUS przyznał pani Ilonie emeryturę z urzędu od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (od 6 czerwca 2020 r.), w miejsce dotychczas pobieranej renty.

- składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem ostatniej waloryzacji przeprowadzonej w czerwcu 2019 r. wyniosła 502.940,06 zł, - kapitału początkowego po ostatniej waloryzacji przeprowadzonej w czerwcu 2019 r. wyniosła 386.057,16 zł.
Wariant I - Stosując zasadę wprowadzoną art. 53 tarczy 3.0, organ rentowy ustalił, że kwota:

- składek z uwzględnieniem kwartalnych waloryzacji (za I, II, III i IV kwartał 2019 r.) wyniosła 577.209,21 zł i została obliczona w następujący sposób:

502.940,06 zł × 111,84% = 562.488,16 zł,
562.488,16 zł × 101,70% = 572.050,46 zł,
572.050,46 zł × 100,30% = 573.766,61 zł,
573.766,61 zł × 100,60% = 577.209,21 zł,

- kwota kapitału początkowego po poddaniu jej analogicznym waloryzacjom jak składek emerytalnych wyniosła 443.066,22 zł i została obliczona w następujący sposób:

386.057,16 zł × 111,84% = 431.766,33 zł,
431.766,33 zł × 101,70% = 439.106,36 zł,
439.106,36 zł × 100,30% = 440.423,68 zł,
440.423,68 zł × 100,60% = 443.066,22 zł.

Do ustalenia wysokości emerytury organ przyjął:

- podstawę obliczenia wynoszącą 1.020.275,43 zł (577.209,21 zł + 443.066,22 zł),

- średnie dalsze trwanie życia wynoszące 261,5 m-cy (przyjęte dla osoby, która osiągnęła 60 lat wskazane w tablicy średniego dalszego trwania życia obowiązującej od 1 kwietnia 2020 r. do 31 marca 2021 r.).

Emerytura pani Ilony wyniosła 3.901,63 zł (1.020.275,43 zł : 261,5).

Wariant II

- Gdyby w czerwcu 2020 r. nie obowiązywała wprowadzona przez ustawodawcę zasada, wówczas obliczona emerytura pani Ilony wyniosłaby 3.703,53 zł, a więc byłaby mniej korzystna od obliczonej w Wariancie I, tj. jak dla osób przechodzących na to świadczenie w maju 2020 r.

Według ogólnych zasad wynikających z ustawy emerytalnej organ rentowy ustaliłby, że kwota:

- składek z uwzględnieniem rocznej waloryzacji za 2019 r. wyniosła 547.902,90 zł i została obliczona w następujący sposób: 502.940,06 zł × 108,94% = 547.902,90 zł,

- kwota kapitału początkowego po poddaniu jej waloryzacji za 2019 r. wyniosła 420.570,67 zł i została obliczona w następujący sposób: 386.057,16 zł × 108,94% = 420.570,67 zł. Do ustalenia wysokości emerytury organ przyjąłby:

- podstawę obliczenia wynoszącą 968.473,57 zł (547.902,90 zł + 420.570,67 zł),

- średnie dalsze trwanie życia wynoszące 261,5 m-cy. Emerytura pani Ilony wyniosłaby 3.703,53 zł (968.473,57 zł : 261,5).

Podstawa prawna:  Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.)

autor: Honorata Urbaniak
Gazeta Podatkowa nr 50 (1716) z dnia 2020-06-22