Przygotowany w tym zakresie rządowy projekt skierowany został do Sejmu. Ubezpieczeni powinni też pamiętać, że specustawa w sprawie COVID-19 umożliwia nabycie prawa do świadczenia z mocą wsteczną.
Emerytura według nowych zasad
Ubezpieczonemu urodzonemu po 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura, która obliczana jest według nowych zasad. Podstawowa jej część składowa to składki na ubezpieczenie emerytalne. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Podstawę obliczenia emerytury stanowi:
- kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury,
- zwaloryzowany kapitał początkowy,
- kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie.
Z powyższego wynika, że składki na ubezpieczenie emerytalne zanim zostaną przyjęte do podstawy obliczenia emerytury poddawane są procesowi waloryzacji. Przeprowadza się ją metodą roczną i kwartalną. Szczegółowo kwestie te reguluje art. 25-25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2021 r. poz. 291 ze zm.), zwanej ustawą emerytalną.
Dla wysokości emerytury znaczenie ma sposób ich zwaloryzowania. Ważne jest, w którym kwartale danego roku, a w przypadku II kwartału, nawet w którym jego miesiącu, ubezpieczony przechodzi na emeryturę. Gdy emerytura przysługuje od czerwca danego roku, wówczas ostatnia waloryzacja składek rocznych to waloryzacja roczna przeprowadzana od czerwca. Oznacza to, że składki roczne nie są poddawane żadnej waloryzacji kwartalnej. Z tego powodu powszechnie wiadomo, że nabywanie prawa do emerytury w czerwcu danego roku nie jest korzystne.
Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze
Inaczej w czerwcu 2020 r.
W 2020 r. za sprawą art. 53 ustawy o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. z 2020 r. poz. 875 ze zm.) było inaczej. Przeciwdziałając COVID-19, ustawodawca zastrzegł, że w przypadku ustalania w czerwcu 2020 r. wysokości emerytury na podstawie ustawy emerytalnej, waloryzacji składek, o której mowa w art. 25a tej ustawy, dokonuje się w taki sam sposób, jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju 2020 r., jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego. Przepis ten stosuje się również do ubezpieczonego, który wiek uprawniający do emerytury osiągnął po dniu 31 maja 2020 r. Celem wprowadzonej regulacji było, aby podstawa obliczenia nowej emerytury, której jedną z części składowych są zwaloryzowane składki emerytalne, ustalona na 1 czerwca 2020 r. nie była niższa od ustalonej na 31 maja 2020 r., ze względu na inny sposób waloryzacji kapitału składkowego zewidencjonowanego na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS.
Inaczej może być począwszy od 2021 r.
Jak wynika z rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1188), zwanej dalej ustawą zmieniającą, sprawa ma zostać uregulowana w korzystny sposób dla przechodzących w przyszłości na emeryturę w czerwcu, a więc m.in. w czerwcu 2021 r. Zmiany w tym zakresie mają wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy zmieniającej. Mają one dotyczyć emerytur przyznanych na wniosek zgłoszony po 31 maja 2021 r. lub z urzędu osobom, które wiek emerytalny ukończyły po 31 maja 2021 r. oraz do rent rodzinnych przyznanych po osobach zmarłych po tym dniu. W przypadku przyznania emerytury lub renty przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, świadczenia mają podlegać ponownemu przeliczeniu z uwzględnieniem proponowanych zmian.
BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami
Jak podkreślają projektodawcy, czynnikiem, który determinuje wysokość emerytury - oprócz wydłużenia aktywności zawodowej - jest sposób waloryzacji składek emerytalnych oraz kapitału początkowego, stanowiących podstawę obliczenia emerytury. Proponuje się zatem, by na stałe wprowadzić rozwiązanie z 2020 r. dotyczące zasad ustalania wysokości nowych emerytur przyznanych w czerwcu, począwszy od 2021 r., w tym waloryzacji kapitału początkowego i składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego, w taki sam sposób, jak przy ustalaniu wysokości emerytury w maju bieżącego roku, jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego.
Przyznanie emerytury z datą wsteczną
W myśl dyspozycji art. 31zy9 ust. 1 specustawy w sprawie COVID-19 (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm.), osobom, które w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego/epidemii związanych z COVID-19 zgłoszą wniosek m.in. o przyznanie emerytury, prawo do świadczenia przysługuje od dnia, w którym zostały spełnione warunki do jego przyznania, nie wcześniej jednak niż od 1 marca 2020 r. Stanie się tak pod warunkiem złożenia przez osobę zainteresowaną stosownego żądania wyrażonego w formie oświadczenia, np. na formularzu ERO - Oświadczenie w sprawie świadczenia długoterminowego dotyczące przyznania/ponownego ustalenia wysokości/podjęcia wypłaty tego świadczenia - od dnia spełnienia warunków. Ubezpieczeni, którzy chcą skorzystać z tego wariantu, muszą jednak pamiętać o zasadach dotyczących nabywania prawa do emerytury i jej wypłaty.
Formularz ERO dostępny jest w serwisie druki.gofin.pl, w dziale COVID-19.
Przy braku jednoznacznych informacji co do wprowadzenia proponowanych korzystnych zmian w przepisach dotyczących ustalania wysokości emerytury dla ubezpieczonych nabywających do nich prawo od czerwca 2021 r. oraz z uwagi na możliwość skorzystania z uregulowań w zakresie nabycia tego prawa z mocą wsteczną, rozsądnym rozwiązaniem wydaje się poczekanie ze złożeniem wniosku. Data złożenia wniosku o emeryturę nie będzie bowiem kluczowa dla rozstrzygnięcia, od kiedy ona przysługuje.
***
Nabycie prawa do emerytury powszechnej z uwzględnieniem przepisów specustawy w sprawie COVID-19 z mocą wsteczną
Prawo do emerytury powszechnej przysługuje po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego i udokumentowaniu jakiegokolwiek okresu składkowego i nieskładkowego. Ulega ono jednak zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji ZUS (art. 103a ustawy emerytalnej).
Na mocy specustawy w sprawie COVID-19 prawo do emerytury przysługuje od dnia, w którym zostały spełnione warunki do jej przyznania, nie wcześniej jednak niż od 1 marca 2020 r., pod warunkiem złożenia stosownego żądania w formie oświadczenia.
Aby ubezpieczony nabył prawo do emerytury i jej wypłaty od dnia osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, mimo wystąpienia z wnioskiem o jego przyznanie w terminie późniejszym (nie później niż w okresie 30 dni po ustaniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanych z COVID-19), musi pamiętać o przesłance wynikającej z art. 103a ustawy emerytalnej.
***
