"PB": Koleje na stacji starość

- Kiedy zaczynałem pracę w latach 60., średnia wieku wynosiła 30 lat, dzisiaj około 50 - mówi Wojciech Rybak, dyrektor biura realizacji inwestycji PKP Polskie Linie Kolejowe.

Młodość w zaniku

Wśród 126-tysięcznej załogi grupy PKP zaledwie 17 tys. osób ma mniej niż 35 lat, 25-latków jest tylko tysiąc, natomiast aż 56 tys. stanowią pracownicy z grupy wiekowej 46-55 lat. Dane te pochodzą z końca 2005 r., ale w ciągu roku sytuacja jeśli się zmieniła, to tylko na gorsze. PKP posuwają się w latach z każdym rokiem. Dla przykładu: w PKP PLK w 2004 r. pracowało 19 proc. osób w wieku do 35 lat. Rok później odsetek dwudziesto- i trzydziestolatków zmniejszył się do 16 proc. Pracowników z dłuższą metryką - 46-55 lat - było już o 4 proc. więcej: 39 proc. na koniec 2005 r.

Mimo wszystko w porównaniu z innymi spółkami w PLK i tak pracuje młodzież. W PKP, spółce matce całej grupy, 20- i 35-latków można ze świecą szukać. W liczącej 3 tys. osób załodze stanowią ledwie 8,1 proc. zatrudnionych.

Braki kadrowe

PKP to mała spółka. Natomiast w takich jak PKP Cargo pracuje aż 45 tys. osób. W tym grubo ponad połowa niedługo pójdzie na emeryturę. Aż 20 proc. załogi ma pond 50 lat. Co trzeci pracownik skończył 46 lat lub dobija pięćdziesiątki. 20- i 30-latkowie stanowią w Cargo tylko 9,4 proc. załogi.

- Firma zaczyna odczuwać skutki odchodzenia wykwalifikowanych pracowników do konkurencji, notuje wysoką średnią wieku pracowników na kluczowych stanowiskach, boryka się z problemem braku takich podstawowych kompetencji, jak np. obsługa komputera czy znajomość języków obcych - mówi Zenon Kozendra, członek zarządu ds. pracowniczych i administracyjnych PKP Cargo.

- Braki kadrowe są ogromne. Brakuje pracowników technicznych, do pracy "na linii", jak również specjalistów od przygotowywania i rozliczania wielkich projektów finansowanych z funduszy UE - dodaje Agnieszka Safuta-Pawlak, wiceprezes PKP PLK ds. realizacji inwestycji.

Moralna starość

Skutki zahamowania naturalnego procesu wymiany pokoleń będzie teraz bardzo trudno odwrócić. Z kilku powodów.

- Szkolnictwo specjalistyczne na poziomie średnim nie istnieje. Technika kolejowe zostały wycięte. Na rynku po prostu nie ma nowych specjalistów - mówi prof. Stanisław Miecznikowski z katedry rynku transportowego Uniwersytetu Gdańskiego.

Co ze szkolnictwem wyższym? Do PKP, owszem, pukają absolwenci wyższych uczelni, ale po kilku wypłatach składają wymówienie. Kolej po prostu kiepsko płaci. Nowi pracownicy dostają na początek do ręki tysiąc złotych, a bywa, że mniej. Średnia pensja w PKP to niewiele ponad 2 tys. zł brutto.

I last but not least - młodzież nie garnie się do pracy, bo PKP mają kiepski wizerunek.

- Kolej postarzała się moralnie. Kiedyś nosić mundur kolejarza to był zaszczyt. Dzisiaj praca w PKP absolutnie nie jest sexy dla młodych osób. To nawet nie do końca jest kwestia pieniędzy. Nikt nie chce pracować u kogoś, kto ma opinię firmy niesolidnej, przestarzałej i ociężałej. Ten wizerunek trzeba zmienić. PKP muszą zaprezentować się jako nowoczesny przewoźnik, taki jakim są koleje niemieckie czy francuskie - mówi Jakub Majewski z Instytutu Rozwoju i Promocji Kolei.

W PKP coraz głośniej mówi się o konieczności przywrócenia równowagi wiekowej. Kilka dni temu PKP Cargo podpisały umowę z zewnętrzną firmą doradczą, by wspólnie wypracować strategię HR w firmie. Spółka ma pełną świadomość, że łatwo nie będzie. "Opracowanie strategii zarządzania personelem jest ogromnym wyzwaniem w firmie, w której administracyjna rola działu kadr utrwalała się przez dziesięciolecia" - czytamy w komunikacie firmy Hewitt Associates, która podpisała umowę z PKP Cargo.

Eugeniusz Twaróg