PPK. Nie każdy wie, że można zrobić wypłatę z konta

Pracownicze Plany Kapitałowe to system dobrowolnego i prywatnego oszczędzania, współfinansowanego przez pracowników, pracodawców oraz państwo.

Został wprowadzony w Polsce Ustawą o Pracowniczych Planach Kapitałowych z dnia 4 października 2018 roku. Jego głównym celem jest zwiększenie bezpieczeństwa finansowego Polaków na emeryturze poprzez systematyczne gromadzenie kapitału.

Program obejmuje większość podmiotów zatrudniających i ich pracowników, dla których uczestnictwo jest dobrowolne, jednak automatyczne. Każdy uprawniony pracownik jest domyślnie zapisywany do programu, chyba że złoży deklarację o rezygnacji z uczestnictwa.

Środki gromadzone w PPK są inwestowane w fundusze zdefiniowanej daty, których strategia inwestycyjna automatycznie dostosowuje się do wieku uczestnika. Im bliżej do osiągnięcia przez niego 60. roku życia, tym mniejsza jest ekspozycja na ryzyko.

Unikatowość PPK polega na tym, że składki na konto uczestnika pochodzą z trzech źródeł:

●      Wpłaty pracownika: Standardowo wynoszą 2% wynagrodzenia brutto, ale pracownik może zadeklarować wpłatę dodatkową w wysokości do 2% (czyli łącznie do 4%). Wpłaty te są potrącane z wynagrodzenia netto pracownika.

●      Wpłaty pracodawcy: Wynoszą 1,5% wynagrodzenia brutto pracownika i stanowią dodatkowy koszt pracodawcy. Pracodawca może również zadeklarować wpłatę dodatkową w wysokości do 2,5% (czyli łącznie do 4%).

●      Dopłaty od państwa: Wpłata powitalna w wysokości 250 zł, wypłacana po trzech miesiącach oszczędzania oraz roczne dopłaty w wysokości 240 zł, pod warunkiem zgromadzenia odpowiedniej kwoty wpłat podstawowych i dodatkowych w danym roku.

Podstawowym celem PPK jest wypłata zgromadzonych środków po ukończeniu 60. roku życia. Wypłata następuje wówczas co do zasady na następujących warunkach:

●      25% środków: wypłacane jednorazowo.

●      75% środków: wypłacane w co najmniej 120 miesięcznych ratach (przez 10 lat).

Istnieje również możliwość wypłaty 100% środków w jednej racie, jednak wiąże się to z opodatkowaniem zysków kapitałowych oraz pobraniem dodatkowo 30% od wypłacanych środków z części pochodzącej z wpłat pracodawcy.

Wypłaty po 60. roku życia są zwolnione z podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki) w przypadku wypłat ratalnych oraz częściowo w przypadku wypłaty jednorazowej 25% środków.

Chociaż program ma charakter długoterminowy, ustawa przewiduje kilka szczególnych sytuacji, w których możliwe jest dokonanie wypłaty środków z konta PPK przed osiągnięciem 60. roku życia.

Wypłaty przed osiągnięciem wieku emerytalnego dzielą się na dwie kategorie: wypłaty bezwarunkowe (tzw. zwrot) oraz wypłaty w szczególnych sytuacjach życiowych.

1. Zwrot - bezwarunkowa wypłata środków z PPK

Każdy uczestnik PPK ma prawo do tzw. zwrotu, czyli wypłaty środków zgromadzonych na swoim koncie PPK w dowolnym momencie, jeszcze przed osiągnięciem 60. roku życia i bez konieczności podawania przyczyny. Jest to cecha, która odróżnia PPK od innych form oszczędzania na emeryturę, np. IKE czy IKZE, gdzie wypłata przed emeryturą wiąże się zazwyczaj z utratą preferencji podatkowych.

Należy jednak pamiętać, że zwrot nie jest bezwarunkowy pod względem finansowym. Dokonując zwrotu, uczestnik traci część zgromadzonego kapitału:

●      Pobierane jest 30% środków z wpłat pracodawcy: Ta część jest przekazywana do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) i zapisywana na koncie uczestnika jako podstawa składek na ubezpieczenie emerytalne. Jest to forma "kary" za przedwczesną rezygnację z długoterminowego celu oszczędzania.

●      Pobierany jest podatek od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki): Od zysków wypracowanych z wpłat pracownika oraz z dopłat państwa.

●      Uczestnik traci dopłaty od państwa: Zarówno wpłatę powitalną (250 zł), jak i dopłaty roczne (240 zł), które zostały przekazane na jego konto PPK.

2. Wypłaty w szczególnych sytuacjach życiowych - zachowanie preferencji

Ustawa o PPK przewiduje dwie konkretne sytuacje, w których uczestnik może wypłacić środki z konta PPK przed 60. rokiem życia. Nie ma tu potrąceń, ani utraty dopłat od państwa. Wypłata wiąże się jedynie z obowiązkiem zapłaty podatku od zysków kapitałowych (podatku Belki) od części pochodzącej z wpłat pracodawcy i dopłat państwa. Te sytuacje to:

●      poważna choroba uczestnika, jego małżonka lub dziecka:

○      Wypłata może obejmować do 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK.

○      Możliwość skorzystania z tej opcji dotyczy poważnych schorzeń, zdefiniowanych w ustawie. Lista tych chorób jest obszerna i obejmuje m.in. nowotwory złośliwe, udar mózgu, zawał serca, przeszczepy narządów, niewydolność nerek, stwardnienie rozsiane, chorobę Parkinsona, chorobę Alzheimera, czy utratę wzroku.

○      Wypłata jest zwolniona z opodatkowania podatkiem od zysków kapitałowych.

●      potrzeba zgromadzenia wkładu własnego w związku z zaciągnięciem kredytu hipotecznego:

○      Ta opcja dotyczy wyłącznie osób, które nie ukończyły 45. roku życia.

○      Wypłata może obejmować do 100% zgromadzonych środków.

○      Warunkiem jest przeznaczenie środków na pokrycie wkładu własnego w związku z zaciągnięciem kredytu hipotecznego na zakup mieszkania, domu lub budowę domu.

○      Środki wypłacone w ramach tej opcji muszą zostać zwrócone na konto PPK w ciągu maksymalnie 15 lat, począwszy od 5 lat od daty wypłaty. Jest to forma pożyczki, która ma ułatwić wejście na rynek nieruchomości, a jednocześnie zachować długoterminowy charakter oszczędzania w PPK.

○      Wzpłata ta jest również zwolniona z opodatkowania podatkiem od zysków kapitałowych.

W przypadku wypłat w szczególnych sytuacjach życiowych, środki z wpłat pracodawcy i dopłat państwa nie są przekazywane do ZUS.

Proces dokonywania wypłaty z konta PPK jest stosunkowo prosty i odbywa się za pośrednictwem instytucji finansowej, która zarządza danym PPK (np. TFI). W tym celu należy złożyć wniosek i wskazać powód przedwczesnej wypłaty.

Do wniosku mogą być potrzebne załączniki, jak np. dokumenty potwierdzające zdiagnozowanie choroby czy związane z kredytem hipotecznym. Kolejnym krokiem jest weryfikacja wniosku.

Jeśli instytucja finansowa nie stwierdzi przeciwwskazań, środki są wypłacane na wskazane przez uczestnika konto bankowe. Czas wypłaty może się różnić w zależności od instytucji finansowej, ale zazwyczaj następuje w ciągu kilku dni roboczych.

Warto zaznaczyć, że w przypadku "zwrotu", instytucja finansowa sama dokona wszystkich potrąceń i odprowadzi należne kwoty do ZUS oraz urzędu skarbowego. Uczestnik otrzymuje kwotę netto. W przypadku wypłat w szczególnych sytuacjach życiowych, instytucja finansowa również dokona potrącenia podatku od zysków kapitałowych.

Decyzja o wypłacie środków z PPK przed ukończeniem 60. roku życia powinna być dobrze przemyślana, bo wiąże się z pewnymi konsekwencjami finansowymi.

W przypadku zwrotu, czyli wypłaty bez podania przyczyny, tracisz 30% z wpłat pracodawcy (które trafiają na twoje konto w ZUS) oraz wszystkie dopłaty od państwa.

Dodatkowo od wypracowanych zysków z wpłat pracownika i dopłat państwowych zostanie pobrany podatek Belki. Oznacza to, że faktycznie otrzymujesz znacznie mniej niż zgromadzona kwota brutto.

Zatem, jeśli nie jest to absolutnie konieczne, wypłacanie środków w formie zwrotu jest nieopłacalne z punktu widzenia długoterminowego oszczędzania i maksymalizacji zysków. PPK zostało zaprojektowane jako instrument długoterminowy, a jego największe korzyści czerpią ci, którzy pozostają w programie do 60. roku życia.

Sytuacja zmienia się, jeśli mowa o wypłatach w szczególnych sytuacjach życiowych, czyli w przypadku poważnej choroby lub na wkład własny na kredyt hipoteczny. W tych przypadkach, mimo konieczności zapłaty podatku Belki od zysków z wpłat pracodawcy i dopłat państwa, nie ma potrącenia 30% z wpłat pracodawcy i nie tracisz dopłat od państwa (chociaż one też podlegają opodatkowaniu od zysków).

Jeśli znajdujesz się w jednej z tych trudnych sytuacji i potrzebujesz pilnego wsparcia finansowego, wypłata środków z PPK może okazać się bardzo korzystna, ponieważ pozwala na wykorzystanie zgromadzonego kapitału w momencie, gdy jest on najbardziej potrzebny, bez drastycznej utraty wartości.

KO