Przybywa cudzoziemców z polską emeryturą. Niektórym dopłaca ZUS

W grudniu 2024 r. ZUS wypłacał emerytury i renty ponad 20 tys. cudzoziemcom. Miesięcznie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeznaczał na nie ok. 27,6 mln zł - informuje "Dziennik Gazeta Prawna". W analogicznym okresie 2023 r. świadczenia wypłacano 15,3 tys. osób (21,5 mln zł), a w 2022 r. – 12,2 tys. osób (16,5 mln zł). Z danych wynika, że co roku ZUS przeznacza na emerytury dla obcokrajowców o 5 mln zł więcej. 

Pod koniec 2024 r. składki do ZUS płaciło ok. 1,2 mln obcokrajowców. Najwięcej z nich było zatrudnionych w przetwórstwie przemysłowym, usługach administracyjnych, budownictwie, transporcie i gospodarce magazynowej. Spośród osób z innych krajów największą grupę 787,5 tys. osób stanowią Ukraińcy. Obywateli Białorusi jest prawie 135 tys., a Gruzji - 25,7 tys. (dane na koniec 2024 r.). – Na koniec 2023 r. niemal 7 proc. ubezpieczonych posiadało obywatelstwo inne niż polskie, a ok. 5 proc. przychodów FUS pochodziło z ich składek – informuje cytowany przez "DGP" dr Marcin Krajewski z Centrum Nietypowych Stosunków Zatrudnienia Uniwersytetu Łódzkiego.

“Dane nominalne o emeryturach cudzoziemców warto osadzić w  kontekście” - zachęca w sieciach społecznościowych zastępca dyrektora Polskiego Instytutu Ekonomicznego Andrzej Kubisiak. Przypomina, że w 2024 ZUS wypłacał emerytury dla 6,3 mln osób. “Czyli 20 tys. cudzoziemców w systemie to 0,3 proc. emerytów” - argumentuje współzarządzający PIE. Przypomina, że równolegle 1,2 mln obcokrajowców odprowadzających składki stanowi około 7 proc. zatrudnionych w Polsce. 

Od ponad 20 lat kraje unijne podlegają koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego). Dzięki nim osoba, która migrowała zarobkowo między różnymi państwami członkowskimi, bądź też się przesiedliła, może otrzymać emeryturę w każdym kraju, w którym podlegała ubezpieczeniom społecznym, o ile spełnia warunki ustawodawstwa danego państwa.

Polska podpisała dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym również z państwami spoza UE. Porozumienia wzorują się na wspólnotowej koordynacji umożliwiającej ubieganie się o emeryturę w jednym państwie i sumowanie okresów zatrudnienia wypracowanych w innych krajach. Umowa z Ukrainą została zawarta w 2012 r. i obowiązuje od 1 stycznia 2014 r. Zaś z Białorusią - w 2019 r. i obowiązuje od 1 kwietnia 2022 r. 

Eksperci zwracają uwagę, że zawarte umowy mają luki. – Jeśli Ukrainiec w wieku senioralnym zamieszka w Polsce, to często ZUS będzie miał obowiązek wypłacać mu różnicę między emeryturą pobieraną z Ukrainy a minimalną polską. Oczywiście, jeśli ma staż wymagany do nabycia tej ostatniej – mówi cytowany przez "DGP" dr Marcin Krajewski. Minimalna emerytura ukraińska wynosi obecnie od 2725 do 3370 hrywien - od ok. 260 do 320 zł, polska - 1780, 96 zł brutto. Oznacza to miesięczne wyrównanie przekraczające 1500 zł. 

Eksperci narzekają, że umowy dwustronne są trudne do obsługi. - Dla przykładu, choć zawierają formalne przepisy, to w praktyce brakuje gwarancji na sumowanie okresów ubezpieczeniowych przebytych w umownych państwach – zwraca uwagę cytowana przez "DGP" dr Katarzyna Kalata z Kancelarii Kalata. Prawniczka prowadzi sprawy, w których ZUS odmówił uwzględnienia okresów ubezpieczenia przebytych za granicą. - W jednym z przypadków przyznał migrantowi świadczenie w wysokości zaledwie 97,52 zł miesięcznie, mimo że miał ponad 30-letni staż pracy w Polsce i w Ukrainie - wspomina. 

Źle skonstruowane umowy dwustronne mają w przyszłości przyczynić się do wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wypłacanych migrantom - wskazują eksperci. Narzekają też na liberalizm polskich przepisów emerytalnych. – Nie wymagają one uzbierania minimalnego stażu zapewniającego emeryturę, a powinny go zastrzec na poziomie co najmniej 10 lat – argumentuje w "DGP" Andrzej Radzisław, radca prawny w Kancelarii Goźlińska, Petryk i Wspólnicy.