Renta rodzinna. Czy była żona ma prawo do emerytury po mężu?
Renta rodzinna, potocznie określana jest również jako emerytura po mężu, to dodatkowe pieniądze, o które można ubiegać się po śmierci współmałżonka, niezależnie od tego, czy zmarły był uprawniony do renty, czy emerytury. Jednak, żeby dostać emeryturę po mężu, wdowa musi spełnić określone warunki. Co trzeba zrobić, aby otrzymywać świadczenie i komu poza żoną przysługuje renta rodzinna? Wyjaśniamy.
Emerytura po zmarłym mężu lub wdowia renta to kolokwialne określenia dla specyficznej formy świadczenia socjalnego, którego prawidłową nazwą jest renta rodzinna. O przyznanie emerytury po mężu najczęściej ubiegają się osamotnione kobiety, które z uwagi na śmierć męża utraciły źródło utrzymania.
- Prawo do pobierania świadczenia emerytalnego po osobie ubezpieczonej, która w chwili śmierci miała prawo do emerytury lub renty, mogą mieć jednak również inni członkowie rodziny.
- Aby rozwiać wszelkie wątpliwości w tym temacie, tłumaczymy więc, komu przysługuje renta rodzinna i na jakich zasadach można się o nią ubiegać.
- Ile wynosi emerytura po mężu i czy osoby takie jak była żona również mogą ją otrzymać? Przedstawiamy najważniejsze informacje.
Renta rodzinna jest świadczeniem socjalnym wypłacanym przez ZUS uprawnionym członkom rodziny. Zgodnie z z artykułem 65 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych może ona zostać przyznana bliskim zmarłego, który był ubezpieczony i w chwili śmierci:
- przysługiwało mu prawo do emerytury, lub spełniał warunki do jej uzyskania,
- przysługiwało mu prawo do renty z tytułu niezdolności do prac, lub spełniał warunki do jej uzyskania
- przysługiwało mu prawo do emerytury pomostowej,
- przysługiwało mu prawo do zasiłku przedemerytalnego,
- pobierał świadczenie przedemerytalne,
- pobierał nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Jeżeli zaś chodzi o to, komu przysługuje renta rodzinna, to jest do niej uprawniony nie tylko współmałżonek osoby zmarłej. Pobierać może ją także dziecko.
Standardowo pobiera ono rentę rodzinną do chwili ukończenia 16. roku życia lub 25 roku życia, jeśli kontynuuje edukację. Zaś w sytuacji, gdy jest niezdolne do pracy lub samodzielnego funkcjonowania świadczenie przysługuje mu niezależnie od wieku.
Poza potomkiem, o rentę rodzinną ubiegać może się ponadto: wnuk osoby zmarłej, rodzeństwo lub inne dziecko przyjęte na wychowanie przez zmarłego minimum rok przed jego śmiercią, a nawet rodzic osoby zmarłej, (jeśli pozostawał na utrzymaniu dziecka).
Emerytura po mężu najczęściej jednak przysługuje współmałżonce lub współmałżonkowi osoby zmarłej. Jednak tylko wtedy, gdy osoba ta spełni warunki niezbędne do uzyskania świadczenia. Co konkretnie musi zrobić wdowa, aby móc ubiegać się o rentę rodzinną?
- W chwili śmierci męża musi ukończyć 50 lat lub być osobą niezdolną do pracy (orzeczenie lekarskie),
- Posiadać na utrzymaniu dzieci lub wnuki przed 16 rokiem życia (18 lat, gdy dziecko się uczy),
- Posiada na utrzymaniu dzieci całkowicie niezdolne do pracy lub samodzielnej egzystencji.
Renta rodzina przysługuje ponadto również wdowcom i wdowom, którzy spełnili wymagany warunek (skończyli 50 lat albo stali się niezdolni do pracy po śmierci męża) nie później niż pięć lat od śmierci współmałżonka czy zaprzestania wychowywania osób wymienionych.
Jeżeli dana osoba nie spełnia powyższych warunków i nie posiada źródła utrzymania, może uzyskać prawo do renty rodzinnej przez okres roku od dnia śmierci emeryta lub rencisty. Świadczenie przysługuje jej przez maksymalnie dwa lata od śmierci męża, jeśli uczestniczy w zorganizowanym szkoleniu, które ma na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej.
Co ciekawe, była żona również może ubiegać się o emeryturę po mężu pod warunkiem, że w chwili jego śmierci miała prawo do alimentów z jego strony (ustalone wyrokiem albo ugodą sądową).
Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która w momencie śmierci osoby uprawnionej do emerytury czy renty nie pozostawała ze wspólności małżeńskiej, musi jednak spełnić wszystkie warunki stawiane standardowo żonie osoby zmarłej.
Wysokość renty rodzinnej zależy zawsze od liczby osób, które pobierają ją równocześnie (np. żona i dzieci zmarłego). Emerytura po zmarłym mężu lub rodzicach wynosi odpowiednio:
- 85 procent, jeśli pobiera ją jedna osoba uprawniona
- 90 procent, jeśli pobierają ją dwie osoby uprawnione
- 95 procent, jeśli pobierają ją minimum trzy osoby uprawnione
W tej chwili (od 1 marca 2022) najniższa emerytura po mężu wynosi 1338,44 zł brutto. Od marca 2023 za sprawą planowanej waloryzacji emerytur i rent o 13,8 procent renta rodzinna może wynieść minimum 1588,44 zł brutto. Ostateczny wskaźnik poznamy w lutym.
Możliwe są również inne zmiany. Na ten moment wdowa lub wdowiec nie może pobierać emerytury po mężu równolegle z własną. Aby otrzymać pieniądze, musi z niego zrezygnować na rzecz pobierania 85% świadczenia zmarłej osoby. Wielu osobom nie opłaca się to, dlatego opozycja zbiera podpisy pod obywatelskim projektem ustawy w sprawie tzw. wdowiej emerytury.
