Emerytury: Koniec składkowego eldorado!
Od 1 maja 2011 roku do OFE odprowadzane jest 2,3 proc. podstawy wymiaru składki, wcześniej wskaźnik ten wynosił 7,3 proc.. Pełny efekt wpływu tej zmiany na sytuację finansową PTE widoczny będzie dopiero na koniec roku 2012. Pomimo zmniejszenia przychodów z tytułu opłat od przekazywanych składek w związku z powyższą zmianą przepisów prawa, zysk PTE osiągnięty w 2011 r. wzrósł o 3 proc. w relacji do roku poprzedniego.
W 2011 r. miała miejsce też zmiana przepisów prawa dająca od stycznia 2012 r. powszechnym towarzystwom emerytalnym możliwość zarządzania dobrowolnym funduszem emerytalnym. W 2011 r. cztery PTE uzyskały zezwolenie organu nadzoru na utworzenie dobrowolnego funduszu emerytalnego.
Inną istotną zmianą wprowadzoną w 2011 r. w otoczeniu prawnym PTE jest zakaz prowadzenia działalności akwizycyjnej na rzecz otwartego funduszu obowiązujący od stycznia 2012 r.
Na koniec 2011 roku na rynku działało 14 powszechnych towarzystw emerytalnych, które zarządzały otwartymi funduszami emerytalnymi o aktywach netto na poziomie 224,7 mld zł. OFE gromadziły i inwestowały kapitały emerytalne ponad 15,5 mln osób. Akcjonariuszami PTE w przeważającej części były banki i ubezpieczyciele z siedzibą na terytorium Polski.
Łączna wartość aktywów powszechnych towarzystw emerytalnych wyniosła blisko 3,6 mld zł, co oznacza spadek o 7,3 proc. w porównaniu do stanu na koniec grudnia 2010 roku. W aktywach dominowały inwestycje finansowe o wartości ponad 2,2 mld zł. Głównym przedmiotem inwestycji własnych PTE były dłużne papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa o wartości 1,5 mld zł stanowiącej 41,4 proc. sumy bilansowej. Wszystkie powszechne towarzystwa emerytalne posiadały kapitały własne na poziomie wyższym niż wymagany przepisami prawa i te właśnie kapitały stanowiły główne źródło finansowania majątku PTE.
W 2011 roku siedem PTE podjęło uchwały o wypłacie dywidendy dla swoich akcjonariuszy w łącznej kwocie blisko 879 mln zł. Kwota ta jest o 47 proc. większa od zysku wypracowanego przez te towarzystwa w 2010 roku, ponieważ dwa podmioty wypłaciły dywidendę z zysków wypracowanych w poprzednich latach. W rezultacie, od początku działalności PTE do końca 2011 roku do ich właścicieli trafiło w postaci dywidendy blisko 3,9 mld zł. W 2011 roku całkowite przychody PTE przekroczyły poziom 1,8 mld zł i były niższe o 9 proc. w porównaniu do 2010 roku. Całkowite koszty PTE spadły o 16 proc. i przekroczyły 1 mld zł.
Dwanaście powszechnych towarzystw emerytalnych wykazało zysk netto, a dwa stratę. Łączny wynik netto całego rynku PTE wyniósł 616 mln zł.
W 2011 roku w przeliczeniu na 1 członka OFE przychody PTE kształtowały się na poziomie 109,39 zł, a koszty na poziomie 74,09 zł.
Koszty akwizycji PTE w 2011 roku osiągnęły poziom 383 mln zł. Stanowiło to 36,5 proc. łącznych kosztów PTE. Od początku 2012 roku OFE nie mogą prowadzić działalności akwizycyjnej na rzecz OFE, a umowy są zawierane z OFE w trybie korespondencyjnym. Spowoduje to zmianę dotychczasowej struktury kosztów PTE.
Wskaźniki rentowności na działalności podstawowej i netto uległy poprawie w przypadku ośmiu PTE, w sześciu podmiotach rentowność obniżyła się. Największy wpływ na rentowność miały zmiany w przepisach prawa oraz obniżenie kosztów działalności przez PTE.
Struktura kapitału podstawowego na koniec grudnia 2011 r. wyglądała identycznie jak w grudniu 2010 roku. Akcjonariuszami powszechnych towarzystw było łącznie 25 podmiotów, a większość kapitału podstawowego towarzystw została opłacona przez akcjonariuszy mających siedzibę w Polsce (blisko 58 proc. kapitału) - głównie banki oraz towarzystwa ubezpieczeniowe. Wśród krajów, w których siedziby posiadają akcjonariusze PTE, oprócz Polski, znalazły się Szwecja, Holandia, Francja, Wielka Brytania, USA, Niemcy oraz Włochy.
W 2011 roku nie ujawniły się jeszcze w pełni skutki ustawowego obniżenia wysokości składki emerytalnej przekazywanej do OFE, gdyż obniżka ta dotyczyła głównie składek, które wpływały do OFE w II połowie 2011 roku. Powszechne towarzystwa emerytalne odnotowały wprawdzie ponad 30 proc. spadek przychodów z tytułu opłaty od składki, jednakże ogólny spadek przychodów PTE był znacznie niższy i wyniósł 9 proc.. Pomimo tych negatywnych zmian wynik finansowy PTE osiągnięty w 2011 roku wzrósł w porównaniu do roku poprzedniego, przede wszystkim z powodu ograniczenia wysokości kosztów.
Struktura bilansu w analizowanym okresie pozostała zasadniczo niezmienna z majątkiem składającym się w przeważającej części z aktywów trwałych, finansowanym poprzez kapitały własne. Ze względu na systemowe ograniczenia co do rodzaju podejmowanej działalności, ponad 60 proc. majątku PTE stanowiły inwestycje finansowe, których większość miała charakter krótkoterminowy.
W rachunku zysków i strat najważniejszymi pozycjami po stronie przychodów pozostały opłaty za zarządzanie i od składki z przewagą tej pierwszej. Koszty były wciąż zdominowane poprzez wydatki związane z pozyskiwaniem nowych członków, jednak ich dynamika uległa wyraźnemu zmniejszeniu, co wskazuje na zwiększenie kontroli kosztów przez PTE w obliczu wprowadzonych zmian prawnych dotyczących rynku emerytalnego.
Obszarem wzmożonego zainteresowania Komisji Nadzoru Finansowego pozostaje wrażliwość PTE na ryzyko niedoboru, pogłębiająca się wraz ze wzrostem aktywów OFE, przy niskim wymaganym poziomie zabezpieczenia kapitałowego. Mając na względzie bezpieczeństwo sektora w tym zakresie, KNF rekomenduje podejmowanie działań legislacyjnych w kierunku zapewnienia optymalnego stopnia adekwatności kapitałowej poprzez powiązanie wielkości kapitałów PTE z wartością zarządzanych aktywów OFE.
KNF wydała też w styczniu 2012 roku zalecenia dla PTE, których sytuacja kapitałowa i majątkowa wskazuje na niski poziom zdolności do pokrycia ewentualnego niedoboru w OFE, aby te nie wypłacały dywidendy i przeznaczyły wypracowany zysk na wzmocnienie swojej bazy kapitałowej.
Istotne znaczenie dla rynku PTE w kolejnych okresach będą miały konsekwencje zmian w systemie emerytalnym, uchwalonych przez Sejm RP w 2011 roku. Obniżenie wymiaru składki przekazywanej do OFE będzie miało przełożenie na przychody towarzystw, szczególnie w zakresie przychodów z opłat od składek. Rosnąca wartość aktywów OFE, a tym samym wzrost przychodów z opłaty za zarządzanie, będą częściowo neutralizować spadek rentowności PTE, ale tylko do momentu osiągnięcia maksymalnego ustawowego limitu tej opłaty. W 2012 roku należy spodziewać się spadku ogólnego poziomu kosztów generowanych przez PTE w związku z zakazem akwizycji obowiązującym od stycznia 2012 roku, co pozytywnie wpłynie na rentowność zwłaszcza w tych PTE, w których tego rodzaju koszty stanowiły dominującą pozycję.
Biznes INTERIA.PL na Facebooku. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze
PTE posiadają także od 2012 roku dodatkowe źródło przychodów związane z zarządzaniem dobrowolnymi funduszami emerytalnymi, jednak na początku działalności tych instytucji nie należy się spodziewać, aby tego rodzaju przychody wpływały istotnie na rentowność PTE. W 2011 roku KNF wydała zezwolenie dla czterech PTE na utworzenie dobrowolnych funduszy emerytalnych, w których ustawodawca umożliwił funkcjonowanie indywidualnych kont emerytalnych (IKE) oraz indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). W bieżącym roku KNF wydała zezwolenie na utworzenie kolejnych trzech DFE.
źródło KNF - Opr MZB
