Jak przepisać dom bez prawa do zachowku? Oto sposób na wybranie jednego spadkobiercy
Coraz więcej osób pragnie jeszcze za życia uregulować kwestie przekazania swojego majątku, unikając problemów spadkowych po śmierci. Kluczowe jest zrozumienie różnych metod transferu własności oraz ich konsekwencji prawnych. Odpowiedni wybór formy prawnej może zapobiec przyszłym konfliktom i zapewnić zgodność z pierwotną wolą właściciela majątku. Wyjaśniamy, jak przepisać komuś dom lub mieszkanie, nie narażając go na roszczenie o zachowek.
Zachowek to instytucja prawa spadkowego, której celem jest ochrona interesów najbliższej rodziny zmarłego, gdy ten w testamencie pominął ich w dziedziczeniu lub przekazał swoje dobra za życia na rzecz jednej osoby. Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego, do zachowku uprawnieni są zstępni (dzieci, wnuki), małżonek oraz rodzice zmarłego, a jego wysokość wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który przysługiwałby im według dziedziczenia ustawowego, lub 2/3 tego udziału, jeśli uprawniony jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy. Istnieje jednak kilka sposobów uniknięcia obowiązku zapłaty zachowku po przekazaniu majątku za życia.
Sposoby uniknięcia konieczności zapłaty zachowku:
- Umowa dożywocia
- Wydziedziczenie
- Zrzeczenie się dziedziczenia
Umowa dożywocia, regulowana art. 908-916 Kodeksu cywilnego, pozwala na przekazanie nieruchomości w zamian za dożywotnie utrzymanie zbywcy. Zgodnie z umową, osoba przyjmująca dom lub mieszkanie zobowiązuje się do zapewnienia dożywotniego utrzymania darczyńcy, które może obejmować wyżywienie, ubrania, opiekę w chorobie i organizację pogrzebu. W ramach umowy dożywocia, po śmierci spadkodawcy, nieruchomość przekazana w zamian za utrzymanie pozostaje własnością osoby, która zobowiązała się do świadczeń na rzecz zbywcy.
W praktyce oznacza to, że nieruchomość nie wchodzi w skład schedy spadkowej i nie podlega podziałowi między spadkobierców. Umowa dożywocia jest odpłatna i wzajemna, co wyklucza konieczność wypłaty zachowku pozostałym spadkobiercom przez osobę, która nabyła nieruchomość na mocy tej umowy. Dzięki temu rozwiązaniu beneficjent umowy zyskuje pełne prawa własności do nieruchomości, a obowiązek zapewnienia dożywotniego utrzymania zbywcy wygasa w momencie jego śmierci.
Przeczytaj też: Dziedziczenie długów. Kto po kim przejmuje zadłużenie?
Wydziedziczenie, opisane w art. 1008 Kodeksu cywilnego, to sposób na pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku. Może ono nastąpić tylko w testamencie i jedynie w określonych przypadkach, takich jak uporczywe postępowanie wbrew woli spadkodawcy, popełnienie przeciwko niemu przestępstwa lub rażące zaniedbanie obowiązków rodzinnych.
Ważne jest, aby w testamencie precyzyjnie i jasno opisać przyczynę wydziedziczenia, inaczej może ono zostać uznane za nieważne. Ponadto, spadkodawca nie może przebaczyć osobie wydziedziczonej, ponieważ przebaczenie niweczy skutki wydziedziczenia. Jeśli powody wydziedziczenia nie są prawidłowo udokumentowane lub testament jest wadliwy, uprawniony może mimo wszystko dochodzić swoich praw do zachowku.
Przeczytaj też: Pieniądze z OFE po śmierci męża albo żony. Czy można je wypłacić?
Zrzeczenie się dziedziczenia, zgodnie z art. 1048 Kodeksu cywilnego, to umowa między przyszłym spadkodawcą a spadkobiercą ustawowym, w której spadkobierca zrzeka się prawa do dziedziczenia. Umowa ta musi być zawarta w formie aktu notarialnego i obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że strony postanowią inaczej.
Dzięki temu rozwiązaniu zrzekający się dziedziczenia oraz jego zstępni są traktowani tak, jakby nie dożyli otwarcia spadku, co wyklucza ich z kręgu spadkobierców ustawowych i eliminuje obowiązek zapłaty zachowku. Strony muszą być świadome, że zrzeczenie się dziedziczenia jest nieodwołalne - po podpisaniu umowy nie można się z niej wycofać bez zgody wszystkich zainteresowanych stron. Dlatego ważne jest, aby decyzja o zrzeczeniu się była dobrze przemyślana i skonsultowana z prawnikiem.
Przeczytaj też:
Od kogo można ubiegać się o zachowek? Kto ma do niego prawo?
Czy spadek może się przedawnić? Część terminów jest wyjątkowo istotna
