Czym jest zachowek? Jego celem jest ochrona interesów spadkobierców
Zachowek stanowi pewnego rodzaju zabezpieczenie najbliższych krewnych spadkodawcy, którzy zostali przez niego pominięci w testamencie. Przepisy zawarte w Kodeksie cywilnym regulują zakres osób, które są uprawnione do zachowku. Mowa tutaj o zstępnych spadkodawcy, jego współmałżonku oraz rodzicach (jednak tylko wtedy, gdy spadkodawca nie miał dzieci). Co ważne, prawo do zachowku tracą osoby wydziedziczone, odrzucające spadek oraz te, które zrzekły się dziedziczenia.
Celem instytucji zachowku jest ochrona interesów spadkobierców, a konkretniej – dzieci oraz najbliższych krewnych spadkodawcy. Rzeczona instytucja ma stanowić pomoc w uniknięciu niesprawiedliwości na przykład w sytuacji, w której dana osoba zapisała cały swój majątek komuś spoza rodziny, a jego bliscy zostali pominięci w testamencie. W takim przypadku mogą oni domagać się od spadkobiercy testamentowego zachowku w formie rekompensaty pieniężnej.
Co ważne, zgodnie z art. 999 Kodeksu cywilnego: "Jeżeli spadkobierca obowiązany do zapłaty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jego własny zachowek".
Jak przepisać dom bez prawa do zachowku? Istnieją trzy metody
Jeżeli spadkodawca ma zamiar przepisać dom konkretnej osobie i jednocześnie chce zabezpieczyć ją przed roszczeniami dotyczącymi zachowku, to wówczas może wykorzystać jedną z trzech metod.
Pierwszą metodą jest umowa dożywocia. Umożliwia ona przekazanie domu lub mieszkania danej osobie w zamian za dożywotnie utrzymanie zbywcy. Owo utrzymanie obejmuje nie tylko zapewnienie wyżywienia, ubrań i opieki w chorobie, ale również organizację pogrzebu zbywcy, gdy ten umrze. Umowa dożywocia sprawia, że po śmierci zbywcy dany dom bądź mieszkanie pozostaje własnością osoby, która zobowiązała się do realizacji świadczeń na jego rzecz. Oznacza to, że nieruchomość nie wchodzi w skład masy spadkowej, wobec czego nie podlega podziałowi pomiędzy spadkobierców, a zatem nie ma możliwości ubiegania się przez nich o zachowek od osoby, która ową nieruchomość przyjęła.
Druga metoda dotyczy wydziedziczenia, które pozbawia daną osobę prawa do zachowku. Należy jednak zaznaczyć, że może ono nastąpić jedynie w ściśle określonych przypadkach, takich jak popełnienie przestępstwa przeciwko spadkodawcy czy rażące zaniedbanie obowiązków rodzinnych przez uprawnionego. W innym przypadku wydziedziczenie zapisane w testamencie może zostać uznane za nieważne.
Trzecia metoda polega na tym, że spadkobierca zrzeka się prawa do dziedziczenia. Trzeba jednak pamiętać o tym, że owo zrzeczenie się musi zostać zapisane w ramach aktu notarialnego. Rzeczona kwestia jest nieodwołalna, decyzji nie można cofnąć bez zgody wszystkich zainteresowanych stron. Osoba, która zrzekła się dziedziczenia, nie ma również prawa do zachowku.
