Jak rozliczyć ulgę na dzieci?

Szczegółowo zasady dokonywania tego odliczenia reguluje art. 27f ustawy o pdof. Pomimo że z pozoru jasny, w praktyce stwarza wiele problemów interpretacyjnych, co obserwujemy po ilości pytań napływających do naszej redakcji, oraz pojawiających się w dyskusjach na forum internetowym naszego Wydawnictwa. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom Czytelników postaramy się dzisiaj rozwiać nurtujące ich wątpliwości.

Mamy 6-letnią córkę. Ja nie pracuję, mąż zatrudniony jest na umowę o pracę. Czy w tej sytuacji możemy skorzystać z całej kwoty ulgi czy tylko z połowy?

Jeżeli podatek męża - gdy będzie rozliczał się sam, albo podatek określony na imię obojga małżonków - gdy będą się rozliczali wspólnie, wystarczy na odliczenie ulgi w całości, tj. do wysokości ustawowego limitu, to Czytelnicy mogą skorzystać z niej w pełnej wysokości.

Wątpliwości Czytelniczki wynikają zapewne z faktu, że nie osiąga ona żadnych dochodów. Ta okoliczność nie wpływa jednak na ograniczenie możliwości korzystania z omawianej ulgi. Co prawda ustawodawca określił jeden wspólny limit za każde dziecko dla obojga rodziców, niemniej to oni sami decydują w jakich proporcjach z niego skorzystają. Warto jednak w tym miejscu podkreślić, że swobodne kształtowanie tych proporcji dotyczy tylko tych rodziców, którzy wspólnie przez cały rok wychowują dane dziecko.

Moja córka jest studentką, ma 22 lata. Z PIT-11 za 2007 r. wynika, że jej przychód brutto wyniósł 3.600 zł, koszty uzyskania przychodu - 406,89 zł, a składki ZUS w części przez nią sfinansowanej - 565,56 zł. Które ze wskazanych danych powinnam uwzględniać do ustalenia czy jestem uprawniona do skorzystania z ulgi na dziecko?

Do skorzystania z tzw. ulgi na dzieci uprawnieni są rodzice wychowujący w roku podatkowym m.in. własne dzieci pełnoletnie do ukończenia przez nie 25. roku życia, jeżeli dzieci te uczą się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub przepisach - Prawo o szkolnictwie wyższym. Warunkiem do skorzystania z ulgi w przypadku takiego dziecka jest nieuzyskiwanie przez nie dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku, renty rodzinnej oraz dochodów w wysokości niepowodującej zapłaty podatku.

W sytuacji opisanej w pytaniu córka z uzyskanego w 2007 r. dochodu będzie musiała rozliczyć się samodzielnie. Z uwagi na to, że nie jest on dochodem wolnym od podatku ani rentą rodzinną, musimy ustalić czy jego wysokość zobowiązuje córkę do zapłaty podatku.

Obowiązek zapłaty podatku według skali nie występuje gdy podstawa opodatkowania nie przekracza kwoty wolnej od podatku (w 2007 r. było to 3.015 zł). Podstawę tę ustala się pomniejszając uzyskane przychody brutto o przysługujące z danego źródła koszty uzyskania przychodów - w ten sposób dochodzi się do kwoty dochodu podlegającego opodatkowaniu. To jednak nie jest jeszcze podstawa opodatkowania. Ustalamy ją dopiero po odliczeniu od dochodu do opodatkowania kwot przewidzianych w ustawie o pdof. Najczęściej odliczamy od dochodu składki na ubezpieczenia społeczne, przekazane darowizny oraz wydatki na Internet.

Mając powyższe na uwadze, po uwzględnieniu kosztów uzyskania przychodów oraz odliczeniu składek ZUS należy stwierdzić, że córka Czytelniczki nie uzyskała dochodu powodującego obowiązek zapłaty podatku (3.600 zł - 406,89 zł - 565,56 zł = 2.627,55 zł). Tym samym Czytelniczka rozliczając się za 2007 r. może skorzystać z ulgi na dzieci.

Jestem wdową. Otrzymuję rentę rodzinną po zmarłym mężu, wychowuję dwoje dzieci - 17 lat i 11 lat. Czy to, że nie mam dochodu z pracy przesądza o tym, że nie mogę skorzystać z ulgi na dzieci?

Nie. Jeżeli chodzi o dochody, to ustawodawca postawił jeden warunek, aby podatnik mógł skorzystać z omawianej ulgi: muszą to być dochody opodatkowane według skali. W rozliczeniu za 2007 r. z ulgi nie mogą więc skorzystać osoby, które uzyskały w tym okresie wyłącznie dochody opodatkowane 19% podatkiem liniowym oraz przychody opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów ewidencjonowanych, w formie karty podatkowej jak również osiągający tzw. dochody kapitałowe.

Natomiast, jeżeli podatnik uzyskał dochody opodatkowane według skali podatkowej, czyli tak jak w przypadku Czytelniczki, to nie ma znaczenia, z jakiego pochodzą one źródła: czy jest to np. umowa o pracę, umowa zlecenia, renta lub emerytura, najem czy dzierżawa. O ile spełnione są pozostałe warunki określone w ustawie, podatnik ma prawo z ulgi na dzieci skorzystać.

Od 2006 r. jesteśmy z żoną po rozwodzie, ale przez cały czas mieszkamy wspólnie z dwójką naszych dzieci. Czy w tej sytuacji mam prawo do skorzystania z ulgi, czy prawo ma tylko żona, której sąd powierzył opiekę na dziećmi?

Sytuacja opisana w pytaniu nie została wprost rozstrzygnięta w przepisach regulujących ulgę na dzieci. Zasadniczo bowiem, w przypadku rodziców, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód lub separacja, odliczenie przysługuje jednemu z nich i to temu, u którego dzieci faktycznie zamieszkują. Jeżeli natomiast przez część roku podatkowego dzieci faktycznie zamieszkują u jednego z rodziców, a przez część u drugiego, odliczenie przysługuje każdemu z nich, a jego kwotę wyznacza iloczyn liczby miesięcy pobytu dziecka u rodzica i 1/12 z kwoty 1.145,08 zł.

W przypadku Czytelników orzeczenie rozwodu nie doprowadziło do sytuacji wychowywania dziecka tylko przez jednego rodzica. Zamieszkując razem przez cały 2007 r. nadal wspólnie wychowywali dzieci. Tym samym, moim zdaniem, zasadnym wydaje się uznanie, że ulga w wysokości ustawowego limitu (2 x 1.145,08 zł) przysługuje im obojgu. Tylko od porozumienia między nimi zależy, w jakiej proporcji w indywidualnych zeznaniach dokonają odliczenia od podatku kwoty przysługującej im ulgi.

Rodzice dziecka nie mają ślubu, dziecko mieszka z matką, ale ojciec bardzo często je odwiedza. Czy jeżeli płaci alimenty na dziecko, może w tej sytuacji skorzystać z ulgi?

Nie. Jak już zaznaczyliśmy w odpowiedzi na poprzednie pytanie, ulga przysługuje wyłącznie temu z rodziców, u którego dziecko zamieszkuje. Co prawda omawiany przepis wprost reguluje tylko sytuację rodziców rozwiedzionych, jednak moim zdaniem logicznym wydaje się zastosowanie tej zasady również w sytuacji opisanej w pytaniu. Ograniczeniem dla skorzystania z ulgi nie jest to, że rodzice nie są małżeństwem - nie jest to bowiem ulga małżeńska, ale rodzicielska. Niestety, samego faktu wywiązywania się przez ojca z obowiązku alimentacyjnego oraz utrzymywania częstego kontaktu z dzieckiem, nie można uznać za jego wychowywanie w rozumieniu przepisu art. 27f ustawy o pdof.

Jesteśmy rodzicami 3-letniej córki. W lutym 2008 r. urodził nam się syn. Czy w zeznaniu za 2007 r. ulgę na dzieci możemy odliczyć w podwójnej wysokości?

Nie. Co prawda dla nabycia prawa do ulgi ustawodawca nie wprowadził wymogu wychowywania dziecka przez cały rok podatkowy, niemniej jednak musi być ono wychowywane przynajmniej w pewnym okresie roku, którego dotyczy składane zeznanie. Dlatego rozliczając się za 2007 r. Czytelnicy mogą skorzystać z ulgi tylko na jedno dziecko, natomiast ulgę na dwoje dzieci będą mogli odliczyć dopiero w zeznaniu składanym za 2008 r.

Od września 2007 r. prowadzę działalność gospodarczą, z której za ubiegły rok osiągnęłam stratę. Jednocześnie studiuję zaocznie i nie ukończyłam 25 lat. Czy moi rodzice mogą na mnie odliczyć w zeznaniu ulgę prorodzinną, pomimo że jestem studiującym przedsiębiorcą?

Tak. Jeżeli rodzice Czytelniczki w 2007 r. uzyskali dochody opodatkowane według skali podatkowej, mają prawo do skorzystania w stosunku do niej z ulgi prorodzinnej. Samo prowadzenie działalności gospodarczej przez studiujące dziecko, o ile dochód przez nie uzyskany nie powoduje obowiązku zapłaty podatku, nie jest po stronie rodziców czynnikiem wyłączającym możliwość skorzystania z ulgi. Ponieważ Czytelniczka z działalności gospodarczej w 2007 r. uzyskała stratę - nie wystąpi u niej obowiązek zapłaty podatku. Jej rodzice, o ile spełniają pozostałe warunki, będą mogli w zeznaniu odliczyć od podatku omawianą ulgę.

Rozliczamy się z mężem osobno. Wychowujemy wspólnie 5 dzieci. Z ulgi chcielibyśmy skorzystać po połowie. Co powinniśmy wpisać w załącznikach PIT/O w rubryce dotyczącej ilości wychowywanych dzieci?

Rubryki zeznania dotyczące podatku oraz rubryki załącznika PIT/O, w których wykazywana jest kwota omawianej ulgi oraz liczba dzieci, na które ona przysługuje, nie są ze sobą powiązane wynikowo. Oznacza to, że kwota faktycznie dokonywanego odliczenia nie zawsze będzie iloczynem liczby dzieci i limitu ulgi. Tak będzie jedynie w przypadku, gdy z odliczenia korzysta tylko jeden rodzic, którego podatek wystarcza na dokonanie odliczenia w pełnej przysługującej wysokości. W pozostałych przypadkach rodzice będący małżeństwem sami decydują o podziale kwoty ulgi. Każdorazowo jednak powinni, moim zdaniem, wpisać w rubrykę dotyczącą ilości dzieci liczbę dzieci faktycznie wychowywanych, na które przysługuje im odliczenie. I to bez względu na to, że w PIT/O, w rubrykach dotyczących wysokości odliczenia, wpiszą kwotę nieprzekraczającą wysokości podatku pomniejszonego o składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Czy mogę odliczyć ulgę na dziecko, które otrzymuje zasiłek pielęgnacyjny, jeżeli dziecko ma 28 lat i uzyskało w 2007 r. dochód w wysokości 4.000 zł?

Tak. W przypadku wychowywania dzieci, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny, ulga prorodzinna przysługuje bez względu na ich wiek. Na nabycie prawa do niej nie ma również wpływu poziom dochodów uzyskanych w roku podatkowym przez takie dziecko. Jeżeli zatem Czytelnik uzyskał w 2007 r. dochody opodatkowane według skali podatkowej, może ją odliczyć w rocznym zeznaniu.

W 2007 r. obydwoje z mężem byliśmy zatrudnieni na umowę o pracę. Mamy trójkę dzieci: 17 lat, 12 lat i 9 lat. W okresie od października do grudnia 2007 r. osiągaliśmy dodatkowo przychody z prywatnego najmu pokoi studentom. Najem ten opodatkowany był zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Czy w tej sytuacji mamy prawo do ulgi?

Fakt osiągania oprócz dochodów opodatkowanych według skali, również przychodów opodatkowanych ryczałtem ewidencjonowanym (jak również dochodów opodatkowanych podatkiem liniowym czy też dochodów kapitałowych) nie odbiera podatnikom prawa do skorzystania z omawianej ulgi. Dlatego Czytelnicy w zeznaniach za 2007 r. będą mogli - o ile pozwoli na to wysokość podatku - odliczyć ulgę na dzieci łącznie do wysokości 3.435,24 zł.

W maju 2007 r. córka ukończyła 18 lat, w czerwcu 2007 r. skończyła szkołę i nie kontynuuje nauki. W jakiej części mogę skorzystać z ulgi z tytułu wychowywania dziecka?

Czytelnik może w zeznaniu rocznym odliczyć ulgę na dziecko do wysokości ustawowego limitu, tj. 1.145,08 zł - oczywiście po spełnieniu warunków określonych w art. 27f ustawy o pdof. Ulgi tej nie dzieli się na części w zależności od długości okresu w roku, w którym wychowywało się dziecko, o którym mowa w powołanym przepisie. Przysługuje ona podatnikom wychowującym dzieci w danym roku podatkowym, a nie przez cały rok podatkowy. Tym samym, aby dokonać odliczenia, wystarczy przez część roku wychowywać dzieci spełniające ustawowe kryteria.

autor: Agata Cieśla