Jak sąd dzieli spadek? Sytuacja się komplikuje, gdy nie ma testamentu
Jeżeli spadkodawca pozostawił po sobie testament, a spadkobiercy lub osoby niewymienione w ostatniej woli nie mają dodatkowych roszczeń, postępowanie spadkowe przeprowadzane jest zgodnie z zapisami testamentowymi. Co jednak dzieje się w sytuacji, gdy testamentu nie ma lub wśród spadkobierców nie ma zgody co do wysokości spadku?
Jeśli spadkobierca jest jeden, to sprawa jest prosta: staje się on jedynym i wyłącznym właścicielem wszystkich składników spadku.
Jeżeli jednak spadkobierców jest kilku, to spadek powinien być im przypisany zgodnie z regulacjami przewidzianymi dla współwłasności w częściach ułamkowych.
Innymi słowy, każdy spadkobierca powinien otrzymać swój udział w każdym ze składników masy spadkowej. Jak można przypuszczać, znacznie utrudnia to korzystanie i rozporządzanie spadkiem. Przykładowo, jak rozwiązać kwestię dysponowania samochodem “podzielonym" na trzy osoby, domem, działką i cennymi ruchomościami.
Każdy spadkobierca może korzystać z danej rzeczy jedynie w takim zakresie, jaki pozwala pogodzić to z korzystaniem i współposiadaniem tej rzeczy przez wszystkich pozostałych spadkobierców.
Co więcej, spadkobierca może rozporządzać swoim udziałem, czyli np. go sprzedać, wyłącznie za zgodą pozostałych spadkobierców.
Aby ułatwić spadkobiercom funkcjonowanie, powyższy stan powinien być jedynie stanem przejściowym. A masa spadkowa powinna zostać odpowiednio podzielona tak, aby spadkobiercy mogli swobodnie rozporządzać poszczególnymi jej składnikami.
Procedura takiego podzielenia masy spadkowej nazywana jest działem spadku. Może być przeprowadzona na dwa sposoby, albo poprzez sądowy dział spadku albo umowny dział spadku.
Sądowy dział spadku to postępowanie sądowe prowadzone przez sąd spadku.
Wniosek o taki dział może złożyć każda osoba, która posiada tzw. interes prawny, czyli każdy ze spadkobierców, ale także wierzyciele spadkobierców.
W treści wniosku powinny znaleźć się oznaczenie sądu spadku, dane pozwalające na jednoznaczną identyfikację wnioskodawcy, dane dotyczące spadkobierców, wartość przedmiotu sporu (zsumowana wartość wszystkich składników masy spadkowej).
Przygotowanie takiego wniosku najlepiej zlecić adwokatowi, który upewni się, że wszystkie formalności zostały w odpowiedni sposób dopełnione i dział spadku może być przeprowadzony jak najszybciej.
We wniosku wnioskodawca może zawrzeć określenie żądanego sposobu działu spadku, np. przyznaniu poszczególnych rzeczy konkretnym osobom, z zobowiązaniem do dokonania spłaty na rzecz pozostałych spadkobierców przez osoby, które uzyskają bardziej wartościowe elementy spadku.
Sąd może orzec, że w przypadku niektórych elementów spadku właściwe będzie sprzedanie niektórych przedmiotów i podzielenie kwoty uzyskanej ze sprzedaży przez liczbę spadkobierców.
Wniesienie wniosku wymaga jednocześnie złożenia dowodu opłaty sądowej w kwocie 500 złotych lub 300 złotych, jeśli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku.
Każdy z uczestników, którego dotyczy postępowanie, może złożyć do sądu odpowiedzi na wniosek o dział spadku.
Może w tej odpowiedzi przedstawić inne propozycje działu spadku lub potwierdzić żądania wnioskodawcy.
Postępowanie sądowe o dział spadku zazwyczaj obejmuje kilka posiedzeń sądowych. Zazwyczaj powinni w nich uczestniczyć wnioskodawca, uczestnicy i/lub ich przedstawiecie ustawowy i pełnomocnicy.
Jeśli wszyscy mają zgodne stanowisko, sąd zazwyczaj poprzestaje na przyjęciu podanej wartości i propozycji działu.
Jeśli są pewne rozbieżności, konieczne jest sporządzenie wyceny, do której sąd powołuje biegłych.
Sądowy dział spadku obejmuje cały spadek, niekiedy może być ograniczony jedynie do jego części.
Znacznie szybszym i tańszym sposobem podziału spadku jest zdecydowanie się na umowny dział spadku. Do tego jednak konieczna jest zgoda wszystkich spadkobierców.
Bywa, że spadkobiercom trudno jest się porozumieć co do podziału spadku. Jeśli wspomniane różnice są niemożliwe do przezwyciężenia, dział spadku musi zostać przeprowadzony na drodze sądowej.
Co ważne, w przypadku działu umownego, podział możliwy jest w dowolny sposób, jednak musi to zostać potwierdzone formą pisemną, najlepiej w formie aktu notarialnego. Jeżeli do masy spadkowej wchodzi nieruchomość: akt notarialny jest wymagany.
Wyklucza to trudności w przyszłości związane z ewentualnymi roszczeniami poszczególnych spadkobierców co do wysokości spadku lub poszczególnych jego elementów.
KO
