Kary za brak opłat w systemie viaTOLL - obecne i projektowane
Przejazd po drogach objętych obowiązkiem uiszczenia opłaty elektronicznej bez jej uregulowania może okazać się bardzo dotkliwy finansowo. Suma kar nałożonych podczas takiego przejazdu może wynieść nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. Decyzja o wymierzeniu kary ma rygor natychmiastowej wykonalności, więc złożenie odwołania nie odracza jej wykonania. Przedsiębiorcy i kierowcy wciąż czekają na zmianę tych przepisów. Nowelizacja ustawy o drogach publicznych zakładająca zniesienie kumulacji kar oraz obciążania nimi właścicieli pojazdów, a nie kierowców, została właśnie skierowana do Komisji Infrastruktury.
Za przejazd po drodze krajowej pojazdem samochodowym, za który pobiera się opłatę elektroniczną, bez jej uiszczenia, kierującemu wymierza się karę pieniężną w wysokości 3.000 zł, a jeżeli opłata nie została poniesiona w całości, to kara wynosi 1.500 zł. Obowiązująca konstrukcja przepisów oznacza, że na danego kierowcę może być nałożone nawet kilka kar w wysokości 3.000 zł za przejazdy poszczególnymi drogami krajowymi, na których pobiera się opłatę elektroniczną. Obecnie obowiązują dwie możliwości dokonywania omawianych opłat - przedpłata i płatność okresowa z zabezpieczeniem. Przy czym wybór jednej z tych form musi nastąpić w momencie rejestracji w systemie viaTOLL.
Zdarzają się sytuacje, kiedy opłaty dokonywane są w systemie przedpłaconym i środki zgromadzone na koncie kończą się jeszcze w trakcie podróży. W takim przypadku kierowca nie może kontynuować jazdy drogą płatną i zobowiązany jest do jej opuszczenia. Powrót na drogę płatną możliwy jest dopiero po zasileniu konta i zaksięgowaniu wpłaty. Poruszanie się po sieci dróg płatnych pojazdem podlegającym obowiązkowi wnoszenia opłaty elektronicznej z zerowym saldem konta kończy się nałożeniem kary lub jej wielokrotności.
Kierowca nie może być zaskoczony tym, że na jego koncie kończą się środki, bowiem urządzenie viaBOX informuje użytkownika, czy posiada on wystarczające środki na koncie do poruszania się po sieci dróg płatnych, poprzez odpowiednią liczbę potwierdzeń (sygnałów) dźwiękowych. ViaBOX wydaje sygnały dźwiękowe w momencie, gdy pojazd przejeżdża pod bramownicą, czyli punktem poboru opłat. Pojedynczy sygnał oznacza, że użytkownik ma wystarczające środki na koncie. Dwa sygnały informują, że użytkownik ma środki na koncie, ale są bliskie wyczerpania. Cztery sygnały oznaczają brak środków na koncie lub wadliwe działanie viaBOX-a.
Ponadto użytkownik może sprawdzić poziom środków pieniężnych na koncie przez internet (www.viatoll.pl), w każdym Punkcie Dystrybucji i Punkcie Obsługi Klienta lub za pośrednictwem Telefonicznego Centrum Obsługi Klienta viaTOLL. Dlatego też kierowca nie może bronić się, w przypadku nałożenia kary, że nie wiedział, iż kończą mu się środki w systemie viaTOLL.
Będą kontrolować działanie bramownic!
Do kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej uprawnieni są:
- funkcjonariusze Policji,
- inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego,
- naczelnicy urzędów celnych i dyrektorzy izb celnych,
- funkcjonariusze Straży Granicznej.
Decyzji o nałożeniu kary nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.
Użytkownik, na którego zostanie nałożona kara, może się od niej odwołać do Generalnego Inspektora Transportu Drogowego w terminie 14 dni liczonych od dnia doręczenia decyzji. Odwołanie rozpatrywane jest w oparciu o informacje dostarczone przez użytkownika. GITD może w przypadku wątpliwości wezwać operatora systemu viaTOLL do złożenia wyjaśnień i weryfikacji otrzymanych informacji. Jeśli w wyniku postępowania GITD stwierdzi, że kara została nałożona na użytkownika niezgodnie z prawem, wówczas uchyla ją, a kwota kary pieniężnej zostaje zwrócona użytkownikowi.
W przypadku gdy kierowca jechał po drogach objętych obowiązkiem zapłaty bez jej uiszczenia przez dłuższy czas i wychwyciły go bramownice w różnych miejscach, może dojść do kumulacji wysokości kary. Zdarzały się przypadki, gdy kara wyniosła nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych, co dla niewielkich firm może okazać się tak dużym obciążeniem, że doprowadza do utraty płynności finansowej. W związku z tym przygotowano nowelizację ustawy o drogach publicznych, która ma wyeliminować restrekcyjne rozwiązania.
Jedną z najistotniejszych zmian zaproponowanych w projekcie jest przeniesienie odpowiedzialności administracyjnej za większość naruszeń obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej z kierującego pojazdem na właściciela pojazdu. W praktyce uiszczanie opłaty elektronicznej spoczywa najczęściej na przedsiębiorcy, gdyż to on jest odpowiedzialny za doładowywanie rachunku użytkownika typu przedpłaconego. Nawet jeżeli wpłaty gotówkowej dokonuje sam kierowca, to czyni to przy pomocy środków pieniężnych udostępnianych przez przedsiębiorcę. Jedynym naruszeniem obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej, za które odpowiadałby nadal kierujący, będzie niewprowadzenie do urządzenia viaBOX prawidłowych danych o kategorii pojazdu.
Ponadto zaproponowano wprowadzenie zasady, że na dany podmiot nie może zostać nałożona więcej niż jedna kara pieniężna za poszczególne naruszenia obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej popełnione w trakcie jednej doby. Doba będzie natomiast liczona jako okres czasu pomiędzy godziną 000 a 2400 w danym dniu. W przypadku właścicieli (posiadaczy) pojazdów kara będzie nakładana każdorazowo za naruszenia dotyczące danego pojazdu, który poruszał się po drogach płatnych z naruszeniem obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej w określonym dniu. Proponuje się również, aby decyzjom o nałożeniu kary nie nadawać rygoru natychmiastowej wykonalności. Podmioty mające miejsce zamieszkania w Polsce zobowiązane będą do uiszczenia kary w terminie 21 dni od dnia, w którym decyzja w sprawie nałożenia kary stała się ostateczna.
Projekt nie przewiduje zmian w wysokościach samych kar pieniężnych nakładanych w związku z naruszeniem obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej. Jedyną zmianę w wysokości nakładanych kar przewidziano dla zespołów pojazdów złożonych z samochodu osobowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony i przyczepy o łącznej dmc powyżej 3,5 tony. Kara dla właścicieli (posiadaczy) takich pojazdów miałaby wynosić 1.500 zł, a nie jak obecnie 3.000 zł, gdyż pojazdy te z reguły wykorzystywane są dla celów niezarobkowych.
Obecnie kierujący samochodem musi uiścić karę pieniężną w terminie do 21 dni od dnia jej nałożenia oraz przekazać dowód jej uiszczenia organowi, który ją nałożył.
Po przejściu procesu legislacyjnego zmiany w omawianej ustawie miałyby zacząć obowiązywać po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia nowelizacji. Natomiast do postępowań wszczętych na podstawie obecnie obowiązujących przepisów i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowych regulacji zastosowanie będą miały przepisy wcześniejsze. Jednakże co najistotniejsze, do toczących się spraw będą miały zastosowanie przepisy korzystniejsze, wprowadzające zasadę, że na kierującego pojazdem nie może zostać nałożona więcej niż jedna kara pieniężna za naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej stwierdzone w trakcie jednej doby.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 21.03.1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 260 ze zm.)
autor: Marta Stefanowicz - Wasilewska
Gazeta Podatkowa nr 31 (1072) z dnia 2014-04-17