Kiedy darowizna nie wchodzi do masy spadkowej? Przepisy ściśle to określają

Masa spadkowa stanowi ogół praw i obowiązków majątkowych przechodzących ze spadkodawcy na spadkobierców w postaci spadku. W jej skład wchodzą przedmioty majątkowe oraz prawa i obowiązki nie tylko istniejące w chwili śmierci spadkodawcy, ale także takie, które w tym czasie jeszcze nie egzystowały. To na przykład obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek, czy też wypełnienia zapisów i poleceń zawartych w testamencie.

Masa spadkowa obejmuje w szczególności wszelkie przysługujące spadkodawcy prawa rzeczowe. Dotyczy to m.in.:

• prawa własności rzeczy ruchomych oraz nieruchomych, w tym przedmiotów służących do osobistego użytku, jak na przykład biżuteria,
• prawa udziału we współwłasności rzeczy,
• prawa użytkowania wieczystego,
• prawa hipoteki i prawo zastawu, przy czym dotyczy to również samej wierzytelności, którą one zabezpieczają,
• prawa służebności gruntowych,
• roszczeń o wykup oraz o naprawienie szkody majątkowej,
• roszczeń windykacyjnych,
• własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego,
• prawa i obowiązki związane ze stosunkiem sąsiedztwa,
• posiadania samoistnego oraz zależnego.

Prawa osobiste zmarłego w postaci praw autorskich majątkowych oraz praw patentowych także wchodzą w skład masy spadkowej. Do masy spadkowej zaliczają się również wszelkie zobowiązania spadkodawcy, a więc kredyty oraz pożyczki.

Istnieją pewne wyjątki związane z zasadami zaliczania darowizn do masy spadkowej. Zostały one ujęte w art. 994 § 1 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim zaliczeniu do masy spadkowej nie podlegają:

• drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte,
• darowizny dokonane przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku (czyli daty śmierci spadkodawcy), na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

Ponadto przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych (dzieci). Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego.

Jeśli spadkodawca nie chce, aby dokonana przez niego darowizna lub zapis windykacyjny był zaliczany na schedę spadkową, to musi złożyć oświadczenie o zwolnieniu darowizny lub zapisu windykacyjnego z obowiązku zaliczenia do spadku. Oświadczenie może być umieszczone w samej umowie darowizny, w testamencie oraz może stanowić odrębny dokument.

Zobacz także:

Zmarły nie pozostawił testamentu - co z jego majątkiem?

Dziedziczenie ustawowe. Kto dziedziczy i jaka jest kolejność spadkobierców?

Jak wygląda podział spadku po rodzicach i kto ma do niego prawo?