Spis treści:
Kiedy pracownikowi należy się odprawa?
Prawo do odprawy przysługuje w określonych sytuacjach związanych z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn niezależnych od pracownika. Możemy wyróżnić dwa główne przypadki.
Zwolnienia grupowe
O zwolnieniach grupowych mówimy, gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników rozwiązuje umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników, a skala zwolnień w ciągu 30 dni obejmuje:
- co najmniej 10 pracowników (przy zatrudnieniu poniżej 100 osób),
- 10% zatrudnionych (przy liczbie pracowników od 100 do 299),
- co najmniej 30 osób (przy zatrudnieniu 300 lub więcej osób).
Zwolnienia indywidualne
Nawet jeśli zwolnienie dotyczy jednego pracownika, odprawa przysługuje, jeśli przyczyny rozwiązania umowy wynikają z decyzji pracodawcy, np. likwidacji stanowiska pracy, reorganizacji zakładu czy trudnej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa.
W obu przypadkach konieczne jest, aby przyczyna zwolnienia leżała wyłącznie po stronie pracodawcy. Odprawa może przysługiwać także w przypadku rozwiązania umowy za porozumieniem stron, jeśli inicjatorem był pracodawca.
Jak oblicza się wysokość odprawy?
Wysokość odprawy zależy od stażu pracy u danego pracodawcy i wynosi:
- 1-miesięczne wynagrodzenie - jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 2 lata,
- 2-miesięczne wynagrodzenie - przy stażu pracy od 2 do 8 lat,
- 3-miesięczne wynagrodzenie - dla pracowników zatrudnionych dłużej niż 8 lat.
Warto zaznaczyć, że odprawa nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia (liczone na dzień rozwiązania stosunku pracy).
Przykład: Jeśli pracownik z 5-letnim stażem zarabia 5000 zł brutto miesięcznie, przysługuje mu odprawa w wysokości: 5000 zł × 2 = 10 000 zł brutto.
Dodatkowe warunki i wyjątki dotyczące zwolnienia i odprawy
Przepisy dotyczące odpraw obowiązują pracodawców zatrudniających co najmniej 20 osób. W przypadku mniejszych firm odprawy mogą być przyznawane na podstawie wewnętrznych regulacji lub umów o pracę. I w drugą stronę - niektóre przedsiębiorstwa wprowadzają korzystniejsze warunki odpraw w swoich regulaminach pracy lub indywidualnych umowach, np. przyznając dodatkowe świadczenia pieniężne.
Bywają też sytuacje, w których ma miejsce wypowiedzenie zmieniające (np. znaczące obniżenie wynagrodzenia) stanowiące podstawę do przyznania odprawy, jeśli pracownik zdecyduje się na rozwiązanie umowy.
Co zrobić, gdy odprawa nie została wypłacona?
Odprawa powinna zostać wypłacona najpóźniej w ostatnim dniu zatrudnienia. Jeśli pracodawca opóźni wypłatę, pracownik może domagać się odsetek za zwłokę. W przypadku sporu dotyczącego odprawy pracownik ma prawo dochodzić swoich roszczeń przed sądem pracy, ale po kolei.
W przypadku niewypłacenia odprawy pracownik powinien skierować wezwanie do zapłaty do pracodawcy. Jeśli to nie przyniesie skutku, warto złożyć pozew do sądu pracy. Warto też pamiętać, że pracownik może skorzystać z pomocy Państwowej Inspekcji Pracy.
Prawo do odprawy z pracy jest elementem ochrony pracownika w sytuacjach, gdy traci on zatrudnienie z przyczyn od niego niezależnych. Jej wysokość i warunki wypłaty zależą od stażu pracy oraz przyczyn rozwiązania umowy. Aby uniknąć problemów, warto znać swoje prawa i obowiązki pracodawcy - podstawą do ewentualnych roszczeń są zapisy wspomnianej ustawy. W przypadku wątpliwości dotyczących zasad wypłaty odprawy warto skorzystać z porady prawnej lub pomocy instytucji zajmujących się ochroną pracowników.
