Kredyty konsumenckie na nowych zasadach
Nowa ustawa o kredycie konsumenckim wejdzie w życie 18 grudnia br. Umowy pożyczek i kredytów do kwoty 80.000 zł zawarte przed tą datą będą jednak podlegać dotychczasowym regulacjom. Jakie zmiany czekają kredyty konsumenckie za kilka miesięcy?
Uchwalona 12 maja br. nowa ustawa o kredycie konsumenckim została w ubiegłym miesiącu opublikowana w Dzienniku Ustaw i czeka na wejście w życie. Parlament przyjął bowiem długi, bo 6-miesięczny okres vacatio legis. Akt ten zastąpi w całości ustawę o tym samym tytule uchwaloną przed 10 laty.
Zmianę polskiej ustawy o kredycie konsumenckim wymusiła przyjęta dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2008/48/WE. Polski ustawodawca spóźnił się jednak z nowelizacją o cały rok, bowiem jej wdrożenie miało nastąpić do czerwca 2010 r.
Wspomniana dyrektywa zmierza do zharmonizowania zasad udzielania tego rodzaju kredytów i pożyczek w całej Unii. Ma to się odbyć poprzez wprowadzenie tzw. Europejskiego Ujednoliconego Formularza Kredytowego, który ma zawierać wszystkie podstawowe informacje o kredycie, takie jak koszty pożyczki, ubezpieczenia itp. Na ich podstawie konsumenci mają podejmować świadome decyzje odnośnie zaciąganego zobowiązania. Będą też mogli z łatwością porównywać oferty różnych banków czy innych instytucji finansowych udzielających pożyczek konsumenckich, ponieważ ten standardowy druk zostanie wprowadzony we wszystkich państwach członkowskich. W nieco dalszej perspektywie ma to również ułatwić zaciąganie kredytów i pożyczek także za granicą (w ramach Wspólnoty).
Nowa ustawa zwiększa limity kredytów konsumenckich przeszło trzykrotnie, bo z obecnych 80.000 zł do 255.550 zł.
Poczynając od 18 grudnia 2011 r. umową o kredyt konsumencki będzie umowa o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w obcej walucie.
Istotne pozostanie jednak, by kredytodawca udzielał lub dawał przyrzeczenie udzielenia kredytu w zakresie swojej działalności. Pożyczki niezwiązane z działalnością nie podlegają i nie będą podlegać omawianym regulacjom. Nie oznacza to, że powyżej tej sumy kredyty i pożyczki nie będą konsumentom udzielane. Oczywiście będzie istnieć taka możliwość, jednak powyżej tej bariery kredytobiorcy i pożyczkobiorcy nieprowadzący działalności gospodarczej lub zaciągający tak wysokie zobowiązania bez związku z prowadzoną działalnością nie będą już chronieni regulacjami prokonsumenckimi.
Nowe regulacje będą musiały stosować wszystkie instytucje finansowe, w tym m.in. spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe i parabanki, w tym w zakresie oceny ryzyka kredytowego konsumentów.
Obecnie również kredyty i pożyczki hipoteczne udzielane konsumentom, o ile mieszczą się w kwocie 80.000 zł, podlegają przepisom ustawy o kredycie konsumenckim. Na nowych zasadach tylko niektóre regulacje prokonsumenckie będą znajdowały zastosowanie w takim wypadku. Chodzi o pewne obowiązki informacyjne przed zawarciem umowy, m.in. dotyczące przekazania danych o całkowitej kwocie kredytu, wymaganym wkładzie własnym, zasadach i terminach spłaty, całkowitej kwocie do spłaty oraz koszcie kredytu. Informacje te będą przekazywane na specjalnych formularzach dotyczących kredytów zabezpieczonych hipoteką. Ustawa określać będzie również elementy obowiązkowe takich umów, pod rygorem przekształcenia kredytu w bezodsetkowy i bezkosztowy za okres 4 lat poprzedzających dzień złożenia stosownego w tej kwestii oświadczenia przez konsumenta.
Natomiast konsumenci nie będą korzystać z możliwości odstąpienia od umowy o kredyt/pożyczkę hipoteczną, zaś za ich spłatę przed terminem bank lub inny profesjonalny kredytodawca będzie mógł zastrzegać prowizję, co aktualnie w przypadku kredytów konsumenckich nie jest dopuszczalne.
Wraz z wejściem w życie nowych przepisów o kredytach konsumenckich kredytodawcy zyskają możliwość zastrzegania prowizji od wcześniejszej spłaty pożyczki. Obecnie jest to objęte całkowitym zakazem.
Jednakże prowizja za wcześniejszą spłatę nie będzie mogła przekraczać poziomu 1% spłacanej przed terminem kwoty, jeżeli okres między datą spłaty kredytu a terminem jego spłaty przekracza jeden rok. W przypadku zaś gdy okres ten nie przekracza jednego roku, maksymalna prowizja za spłatę kredytu przed terminem może wynosić 0,5% spłacanej kwoty.
Prowizja ta nie będzie mogła być wyższa niż bezpośrednie koszty kredytodawcy związane z tą spłatą ani też wyższa niż wysokość odsetek, które konsument byłby zobowiązany zapłacić w okresie między spłatą kredytu przed terminem a uzgodnionym terminem zakończenia umowy.
Ponadto kredytodawca będzie mógł zastrzec w umowie prowizję za spłatę kredytu przed terminem, pod warunkiem że ta spłata przypada na okres, w którym stopa oprocentowania kredytu jest stała, a kwota spłacanego w okresie 12 kolejnych miesięcy kredytu jest wyższa niż trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z grudnia roku poprzedzającego rok spłaty kredytu, ogłaszanego przez Prezesa GUS.
Zmianą na korzyść dla konsumentów jest jednak wprowadzenie zakazu uzależniania wcześniejszej spłaty kredytu od poinformowania kredytodawcy przez konsumenta. W świetle aktualnie obowiązujących przepisów konsument jest obowiązany poinformować kredytodawcę o zamiarze wcześniejszej spłaty kredytu najpóźniej w terminie 3 dni przed jej dokonaniem.
Konsumenci zyskają także kilka dodatkowych dni do namysłu w sprawie ewentualnego odstąpienia od umowy - z aktualnych 10 dni termin ten zostanie wydłużony do 14. Zmianą na gorsze będzie tu jednak konieczność uiszczenia odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia jego spłaty, czego obecnie banki zastrzegać nie mogły.
Nowe przepisy likwidują także maksymalny próg 5% łącznej kwoty wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 20.07.2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. nr 100, poz. 1081 ze zm.)
Ustawa z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. nr 126, poz. 715)
autor: Tomasz Konieczny
Gazeta Podatkowa nr 54 (782) z dnia 2011-07-07