MF: podatek ściągany za granicą

Fiskus może w każdej chwili ustalić ten fakt i go ukarać. A grozi za to nie tylko grzywna wielokrotnie przekraczająca dochody, ale nawet kara pozbawienia wolności. Nie uchroni przed nimi nawet długoterminowy pobyt poza granicami Polski.

Polacy pracujący w Wielkiej Brytanii odgrażają się, że nie będą wracać do kraju. Wszystko dlatego, że umowa, jaką Polska podpisała z Wielką Brytanią, przewiduje jako metodę unikania podwójnego opodatkowania odliczenie proporcjonalne, co powoduje, że Polacy pracujący na Wyspach po przeliczeniu zarobionych pieniędzy na złotówki muszą polskiemu fiskusowi dopłacić 20, a nawet 30 proc. podatku.

W konsekwencji - mimo że zarobki Polaków pracujących tam wydają się po przeliczeniu na złote wysokie - praca w Anglii staje się nieopłacalna. W podobnej sytuacji, jak Polacy pracujący na Wyspach, są też nasi rodacy w innych krajach. Metodę odliczenia proporcjonalnego przewidują bowiem umowy, jakie Polska zawarła m.in. z Belgią, Danią, Finlandią czy Holandią.

Najwięcej rodaków, bo ponad 200 tysięcy, pracuje jednak w Anglii. Dlatego właśnie te osoby najgłośniej domagają się zmiany umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, którą Polska podpisała z Wielką Brytanią, gdyż nie chcą dopłacać podatku w Polsce.

Podatek trzeba płacić

Co sprytniejsi podatnicy nie składają zeznania w polskim urzędzie i nie dopłacają podatku, twierdząc, że fiskus i tak ich nie sprawdzi. Jednak sprawa nie jest wcale prosta, a taki proceder jest przestępstwem skarbowym. To, czy z angielskich dochodów trzeba rozliczyć się w Polsce czy nie, zależy od miejsca zamieszkania danej osoby. Jeśli jest nim nadal - mimo czasowego wyjazdu za granicę - Polska, to osoba pracująca w Wielkiej Brytanii będzie musiała z uzyskanych tam pieniędzy rozliczyć się również w Polsce.

Podatnik dla ustalenia miejsca zamieszkania musi łącznie spełniać dwa warunki. Po pierwsze, faktycznie przebywać w danym kraju. Drugi warunek to zamiar stałego pobytu. Jeśli na przykład Polak wyjechał na Wyspy, tam przebywa, pracuje, tam znajduje się centrum jego interesów życiowych i zamierza w Anglii zostać na stałe, nie musi z zarobionych pieniędzy rozliczać się w Polsce. Niespełnienie jednego z wymienionych warunków powoduje, że dana osoba nadal ma miejsce zamieszkania w kraju i tu też musi się rozliczyć z fiskusem.

Aktualizacja to za mało

Niektórzy Polacy uważają także, że aby zmienić miejsce zamieszkania, wystarczy w urzędzie skarbowym w Polsce złożyć aktualizację NIP-3, wskazując w nim jako nowe miejsce zamieszkania adres w Anglii. Jednak takiego stanowiska nie potwierdziło Ministerstwo Finansów. W odpowiedzi na pytanie Gazety Prawnej MF wyjaśniło, że aktualizacja NIP z podaniem adresu zamieszkania w Anglii nie wystarczy, by uniknąć płacenia podatku w Polsce. Aktualizacja danych przez złożenie do naczelnika właściwego urzędu skarbowego formularza NIP-3 może stanowić kryterium pomocnicze (jeżeli aktualizacja obejmuje dane adresowe), lecz niedecydujące przy ustalaniu zakresu obowiązku podatkowego podatników w Polsce.

Obowiązek udowodnienia przed urzędem skarbowym (jeśli ten o to poprosi), gdzie znajduje się jego miejsce zamieszkania, spoczywa na podatniku. Polski urząd skarbowy ma możliwość wymiany informacji o podatnikach między urzędami w innych państwach. Dlatego zanim podejmiemy decyzję, czy uchylić się od płacenia podatku w Polsce, warto zapoznać się z uprawnieniami, jakimi dysponuje fiskus. Jeśli stwierdzi on, że podatnik celowo nie zapłacił podatku, może surowo go ukarać. A kara może być dotkliwsza niż dopłata podatku.

Urząd wyda decyzję

Organy podatkowe mogą zająć się sprawą podatnika z urzędu, inicjując postępowanie podatkowe. Ordynacja podatkowa gwarantuje prawa nie tylko podatnikom, ale także fiskusowi. Co prawda, podatnik ma prawo do czynnego udziału w każdym stadium postępowania, jeśli jednak nie wykaże inicjatywy i zrezygnuje z tego przywileju, fiskus nie jest bezradny. Urzędnicy w toku postępowania podejmą wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy. Potem wydadzą decyzję podatkową. Wcześniej muszą jednak umożliwić wypowiedzenie się podatnikowi w sprawie zebranych dowodów i materiałów. W tym celu wyznaczają 7-dniowy termin. Brak działań ze strony podatnika nie zablokuje dalszych czynności. Decyzja zostanie wydana i doręczona.

Organy podatkowe mają też sposób na podatników unikających odbioru korespondencji. Zapewniają im to przepisy dotyczące tzw. doręczenia zastępczego. Dzięki tym przepisom, mimo faktycznego niedoręczenia decyzji, po wyczerpaniu wszystkich sposobów, organ uzna decyzję za doręczoną.

Za brak PIT surowe kary

Możliwość prowadzenia postępowania podatkowego to nie jedyna sankcja. Niedopełnienie obowiązków względem fiskusa może podatników dużo kosztować.

Niezłożenie zeznania rocznego w ustawowym terminie grozi odpowiedzialnością karną skarbową podatnika - przypomina Szymon Daszuta, prawnik w Zespole Doradztwa Podatkowego w kancelarii SALANS.

W zależności od kwoty podatku, podatnik naraża się na karę pozbawienia wolności lub karę grzywny. Zgodnie z art. 54 kodeksu karnego skarbowego podatnik, który uchylając się od opodatkowania, nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. W przypadkach mniejszej wagi podatnikowi grozi grzywna. Jak wskazuje Grzegorz Wiśniewski, prawnik z Kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partners, zgodnie z art. 56 par. 4 k.k.s. na karę grzywny naraża się także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie właściwej deklaracji czy zeznania podatkowego.

Przy ustalaniu stawki dziennej brane są pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna w każdym przypadku będzie inna. Nie może ona być jednak niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności, a więc nie może wynieść mniej niż 29,97 zł i więcej niż 359 640 zł.

- Istotne jest również, czy z zeznania wynika konieczność dopłacenia podatku czy też nadpłata - mówi Piotr Augustyniak, doradca podatkowy w kancelarii Hogan&Hartson.

Twierdzi, że w pierwszym przypadku odpowiedzialność może być znacznie ostrzejsza. Dodaje, że jeżeli ktoś spóźnił się ze złożeniem zeznania, to lepiej złożyć je po terminie i zapłacić zaległość wraz z odsetkami, niż czekać, aż urząd sam stwierdzi ten błąd.

Będzie egzekucja

Brak zapłaty podatku od dochodów zagranicznych może skończyć się dla podatnika egzekucją z jego wynagrodzenia. Fiskus może też zająć jego nieruchomość. Organem egzekucyjnym jest w tym przypadku naczelnik urzędu skarbowego. Przystępuje on do egzekucji z urzędu na podstawie tytułu wykonawczego, który sam wystawia. Rozpoczęcie egzekucji następuje z chwilą doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego, czyli decyzji.

Fiskus ma też sposób na tych podatników, których majątek znajduje się za granicą. Polski fiskus może skorzystać z pomocy państwa obcego. Organem, który wnioskuje o udzielenie pomocy, jest minister finansów publicznych. Państwo, do którego się zwraca, ma obowiązek udzielenia pomocy, jeżeli zobowiązuje go do tego odpowiednia umowa dwustronna. Istotne jest jednak to, że wykonaniu nie podlega wniosek o udzielenie pomocy, jeżeli kwota należności pieniężnej lub łączna kwota kilku takich należności jest mniejsza od 1500 euro.

Nie jest natomiast możliwa egzekucja należności podatkowej przez wydanie europejskiego tytułu egzekucyjnego. Na jego podstawie w całej Unii można dochodzić realizacji praw tylko z orzeczeń sądu, ugody sądowej i z dokumentu urzędowego obejmującego roszczenie, np. aktu notarialnego. Nie jest to jednak możliwe w przypadku decyzji podatkowej wydanej przez urząd skarbowy. Więcej

www.polska-anglia.co.uk
www.mf.gov.pl

Aleksandra Tarka

Piotr Trocha