Obligacje korporacyjne: miejsce w ratingowym rankingu

Oceny kondycji i wiarygodności finansowej spółki dokonywane przez agencje ratingowe, mają tę zaletę, że wykorzystują zobiektywizowane, a przynajmniej wystandaryzowane miary, pozwalające oceny różnych podmiotów skategoryzować według stopnia tej wiarygodności oraz ryzyka niewypłacalności, dając zarówno emitentom, jak i inwestorom, jasne wskazówki w tych kwestiach. Oczywiście ocena ratingowa nie jest i nie może być traktowana jak nieomylna przepowiednia, ale z pewnością jest to narzędzie niezwykle użyteczne i bardzo często na rozwiniętych rynkach stosowane.

Choć metody badań i sposoby prezentacji wyników, stosowane agencje nieco się od siebie różnią, a szczegóły badawczej "technologii" stanowią ścisłą tajemnicę, ogólny schemat jest w większość z nich podobny. Na zlecenie emitenta lub innego podmiotu, agencja przeprowadza szczegółową analizę firmy, w wyniku której klasyfikuje ją w określonej kategorii w stosowanej przez siebie skali ocen, czyli umiejscawia w swego rodzaju inwestycyjnym rankingu pod względem wiarygodności i ryzyka. Zakres i wykorzystanie badania i oceny mogą być zróżnicowane, w zależności od potrzeb zlecającego ich wykonanie.

Standardowo jednak obejmują całościową, szczegółową analizę sprawozdań finansowych badanej firmy z określonego przedziału czasowego. W tym zakresie ocena nie różni się zbytnio od tych, których dokonuje biegły rewident, czy firma audytorska. To jednak tylko wstęp do dalszych prac, które wykorzystują już specyficzną wiedzę i doświadczenie z zakresu oceny ryzyka kredytowego, a więc podobne jak dokonywane przez banki w ramach procedury oceny wniosków kredytowych, lecz w znacznie szerszym najczęściej zakresie. Dotyczą one nie tylko analiz i prognoz odnoszących się do samego przedsiębiorstwa, ale także lokują je na szerszej mapie, uwzględniając kondycję i perspektywy gospodarki, branży czy sektora, w jakim ono działa. Wykonuje się też oceny porównawcze, uwzględniające dane o innych firmach o podobnym profilu, bądź standardowo dobrane dla danej grupy odniesienia.

Najczęściej istotnym uzupełnieniem wyników tych analiz, stricte finansowych oraz uwzględniającym elementy makroekonomiczne, jest także analiza i ocena jakościowa. Wykorzystując specjalistyczne kompetencje agencji ratingowej, obejmuje ona wiele czynników o charakterze trudnym często do jednoznacznego i precyzyjnego pomiaru, ale istotnych z punktu widzenia działalności firmy i jej perspektyw. W grę wchodzą tu takie elementy, jak na przykład wrażliwość na zmiany koniunktury i jej konkretnych aspektów, skutki ewentualnych zmian sytuacji rynkowej, konkurencji, stóp procentowych, czy kursów walut.

Tak szeroki zakres badań i ocen wskazuje, jak przydatne może być poddanie się tego typu analizie dla samego przedsiębiorstwa oraz wykorzystanie zawartej w raporcie wiedzy do użytku we własnym zakresie, jak choćby poznanie silnych i słabych stron, czynników ryzyka, jakie należałoby uwzględnić w bieżącej działalności oraz planach na przyszłość i zamierzeniach rozwojowych, bądź wzmocnienia pewnych obszarów, by uniknąć zagrożeń.

Końcowym efektem badania jest jednak z reguły nadanie oceny ratingowej firmie lub jedynie emisji obligacji, przez nie dokonywanej, czyli umieszczenie jej w odpowiedniej kategorii na mapie ryzyka i wiarygodności. Agencje ratingowe stosują w tym celu różnego rodzaju opracowane przez siebie standardowe skale porównawcze. Mogą one obejmować od kilku do nawet kilkunastu kategorii, oznaczanych umownymi symbolami, które najczęściej uzupełniane są w postaci krótkiej charakterystyki opisowej oraz zazwyczaj zawierającej wskazania inwestycyjne.

Emitent, uzbrojony w taką wiedzę, może w sposób znacznie bardziej racjonalny ustalić warunki emisji, nie narażając się na przeszkody lub wręcz niepowodzenie sprzedaży obligacji, zaś inwestorzy mogą dostosować swoje decyzje do potrzeb i preferencji w zakresie poziomu ryzyka. Istotną zaletą oceny ratingowej danej emisji jest to, że jest ona prowadzona przez cały czas, aż do wykupu obligacji, co umożliwia jej weryfikację i dostarcza informacji o zmianach kondycji emitenta.

Piotr Dziura

Członek Zarządu Gerda Broker