Pieniądze z OFE po śmierci męża lub żony. Można je wypłacić

Środki z II filaru mogą zostać przekazane osobie wskazanej przez zmarłego jako uposażona - niekoniecznie musi to być członek rodziny, może to być dowolna osoba wybrana przez właściciela rachunku. Jeśli takiej osoby nie wskazano, prawo do dziedziczenia przysługuje spadkobiercom ustawowym, czyli najczęściej małżonkowi, dzieciom lub rodzicom, zgodnie z zasadami Kodeksu cywilnego.

W przypadku współmałżonka połowa środków zgromadzonych w okresie wspólności majątkowej małżeńskiej trafia na jego konto w OFE lub subkoncie ZUS jako tzw. wypłata transferowa, a pozostała część jest dzielona między uprawnionych. Warto pamiętać, że środki z I filaru, czyli podstawowego konta w ZUS, nie podlegają dziedziczeniu i pozostają w budżecie państwa.

Ani ZUS, ani towarzystwo emerytalne (PTE) zarządzające OFE nie mają obowiązku informowania o dostępnych środkach. Należy jednak pamiętać, że środki nie przepadają po śmierci członka funduszu. Niezależnie od tego, czy minęło kilka miesięcy, czy wiele lat od śmierci męża lub żony, masz szansę na odzyskanie tych pieniędzy - prawo do nich nie wygasa.

Choć prawo do środków z OFE nie ulega przedawnieniu, warto działać jak najszybciej. Im wcześniej złożysz wniosek, tym szybciej otrzymasz pieniądze. Jeśli nie podejmiesz działań, środki pozostaną na rachunku OFE lub w ZUS (w przypadku subkonta). Nie przepadną, ale nie będą też pracować na twoją korzyść.

Środki zgromadzone w OFE pochodzą z części składek emerytalnych, które były odprowadzane przez pracodawcę w imieniu zmarłego. Średnia kwota wypłaty wynosi około 29 000 zł, ale jej wysokość jest ściśle uzależniona od:

• długości okresu oszczędzania: im dłużej zmarły opłacał składki do OFE, tym większa jest zgromadzona kwota. System OFE działa w Polsce od 1999 roku, więc osoby, które przystąpiły do funduszu w początkowym okresie i regularnie opłacały składki przez 20-25 lat, mogły zgromadzić znaczne sumy. Ktoś, kto pracował od 1999 roku do 2025 roku, mógł odłożyć dziesiątki tysięcy złotych, w zależności od wysokości zarobków;
  
  
• wysokości zarobków zmarłego: składki na OFE są obliczane jako procent wynagrodzenia (do 2014 roku było to 7,3% podstawy wymiaru składek, później obniżono do 2,92% po reformie systemu emerytalnego). Osoby o wyższych zarobkach odprowadzały wyższe składki, co przekłada się na większe oszczędności w OFE;
  
  
• wspólności majątkowej w małżeństwie: jeśli w chwili śmierci zmarły pozostawał w związku małżeńskim z ustanowioną wspólnością majątkową, połowa środków zgromadzonych na rachunku OFE w trakcie trwania małżeństwa należy się współmałżonkowi. Pozostała część jest przeznaczona dla osób uposażonych lub spadkobierców. W przypadku braku wspólności majątkowej (np. przy rozdzielności majątkowej), całość środków trafia do osób uposażonych lub do spadku;
  
  
• wyników inwestycyjnych funduszu: środki w OFE są inwestowane przez towarzystwa emerytalne (PTE), co oznacza, że ich wartość może wzrosnąć lub zmaleć w zależności od wyników inwestycyjnych funduszu. W okresach dobrej koniunktury na rynkach finansowych kwota może być wyższa, a w czasach kryzysu niższa;
  
  
• wieku zmarłego: jeśli śmierć nastąpiła w młodym wieku, suma będzie mniejsza, ponieważ składki były odprowadzane przez krótszy czas. W przypadku starszych osób, które przez dekady odkładały składki, kwoty mogą być znacznie wyższe.

Jeśli zmarły od 1999 roku odprowadzał składki z przeciętnego wynagrodzenia (około 6000 zł brutto w 2025 roku), a fundusz osiągał średnie wyniki inwestycyjne, zgromadzona kwota po 25 latach może wynosić od 50 000 do nawet 100 000 zł. Po podziale na współmałżonka i osoby uposażone/spadkobierców, każda ze stron może otrzymać od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Jeżeli natomiast zmarły wskazał męża lub żonę jako uposażonego, to oni otrzymają pełną kwotę.

Pierwszym krokiem jest weryfikacja stanu konta zmarłego. Najprościej zrobić to przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS), gdzie po zalogowaniu sprawdzisz informacje o OFE i subkoncie. Jeśli nie masz dostępu do PUE ZUS, możesz wysłać zapytanie do ZUS, dołączając skrócony odpis aktu zgonu oraz dokument tożsamości. ZUS potwierdzi, czy na koncie zmarłego znajdują się środki i w jakiej wysokości.

Jak złożyć wniosek? Procedura składania wniosku o wypłatę pieniędzy z OFE po mężu lub żonie zależy od sytuacji zmarłego. Jeśli zmarły nie osiągnął wieku emerytalnego, wniosek należy złożyć do towarzystwa emerytalnego (PTE) zarządzającego OFE. PTE przekaże informacje do ZUS, który zajmie się dalszym procesem.

Jeśli zmarły osiągnął wiek emerytalny lub był emerytem, wniosek należy skierować bezpośrednio do ZUS, ponieważ środki z OFE zostały już przeniesione na subkonto w ZUS w ramach mechanizmu suwaka bezpieczeństwa. W tym celu używa się formularza ZUS-RP-7 ("Wniosek o wypłatę środków z subkonta osoby ubezpieczonej"). Formularz jest dostępny na stronie ZUS lub w placówkach ZUS.

W obu przypadkach kluczowe jest przygotowanie odpowiednich dokumentów:

• skróconego odpisu aktu zgonu,
• skróconego odpisu aktu małżeństwa,
• dokumentu tożsamości wnioskodawcy,
• w przypadku braku wskazania uposażonego - prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia.

Dokumenty powinny być poświadczone za zgodność z oryginałem, co można zrobić u notariusza lub w niektórych przypadkach w placówce ZUS.

Po złożeniu kompletnego wniosku czas oczekiwania na wypłatę wynosi od jednego do trzech miesięcy - to ustawowy termin ZUS. Wypłaty realizowane są zazwyczaj w cyklach kwartalnych, czyli w ostatnim dniu roboczym lutego, maja, sierpnia i listopada. Od kwoty wypłacanej bezpośrednio beneficjentom (poza transferem na konto współmałżonka) ZUS lub PTE potrąca 19% podatek ryczałtowy, więc na konto trafi kwota netto.

Przeczytaj również:

Renta po rodzicu, który nie pracował. Czy dzieci dostaną pieniądze?

Renta wdowia. ZUS tłumaczy, w jakich terminach wypłata świadczenia

Pracowali na "śmieciówkach" i "na czarno". Dzieci zostały z niczym