Rośnie zaufanie
Od kilku lat w Polsce obserwujemy dynamiczny rozwój rynku kart płatniczych. Banki oferują klientom różnorodną paletę kart, które stają się coraz bardziej popularną formą rozliczeń pieniężnych.
Klienci zaczęli doceniać zalety kart płatniczych i ich przewagę nad gotówką. Świadczy o tym gwałtowny wzrost liczby wydanych w ciągu ostatnich lat kart, których obecnie jest już blisko 13 milionów. Dominują międzynarodowe karty debetowe, których jest ponad 10,5 miliona.
Debetowe i kredytowe
Rozwojowi rynku towarzyszy wzrost wymagań klientów co do funkcjonalności i bezpieczeństwa oferowanych kart. Aby konkurować na rynku, nie wystarczy już sama karta. Banki, chcąc przyciągnąć klientów, muszą do kart zaoferować dodatkowe usługi. Dzięki dołączaniu do kart ubezpieczeń, korzystanie z kart jest dla ich posiadaczy coraz bardziej bezpieczne, gdyż w przypadku utraty karty banki przejmują odpowiedzialność za transakcje dokonane nawet na kilka do kilkudziesięciu godzin przed zgłoszeniem utraty karty.
Dominujące na polskim rynku karty debetowe - połączone bezpośrednio z rachunkiem bankowym - stały się produktem masowym i łatwo dostępnym dla większości obywateli posiadających rachunki bankowe. Rynek wydaje się być już nasycony tego typu kartami, dlatego też coraz więcej banków zaczyna oferować karty kredytowe. Jest to kolejny etap w rozwoju rynku kart płatniczych w Polsce. Nowym zjawiskiem jest pojawienie się instytucji niebankowych, oferujących karty kredytowe.
Pomimo coraz większej popularności kart i wzrostu świadomości klientów, udział transakcji gotówkowych w Polsce jest nadal wyższy w porównaniu z krajami Unii Europejskiej. Dlatego też banki starają się odpowiednio skutecznie motywować swoich klientów w kierunku zwiększenia udziału transakcji bezgotówkowych w ogólnej liczbie transakcji. We współpracy z organizacjami kartowymi działającymi na polskim rynku organizowane są akcje promocyjne, w których głównymi nagrodami są atrakcyjne wyjazdy lub cenne nagrody rzeczowe.
Jednocześnie nastąpił szybki rozwój infrastruktury - sieci bankomatów i punktów akceptujących karty płatnicze. Dotyczy to nie tylko dużych aglomeracji miejskich, ale również mniejszych miejscowości. Obecnie w Polsce jest blisko 6 tys. bankomatów i ponad 100 tys. punktów akceptujących karty. Ponad połowa z tych punktów - zwłaszcza hipermarkety, duże sklepy czy stacje benzynowe, gdzie dokonuje się najwięcej transakcji - wyposażonych jest w elektroniczne czytniki kart, które umożliwiają akceptację najbardziej popularnych na naszym rynku kart Maestro i VISA Electron.
Instalowane urządzenia do akceptacji kart oferują coraz większą gamę usług. Bankomaty pozwalają nie tylko wypłacać gotówkę, ale również sprawdzić stan konta, dokonać przelewu, założyć lokatę czy też "doładować" telefon komórkowy.
Kolejne zjawisko, którego rozwój wkrótce będziemy obserwować, to zmiana technologii w obsłudze płatności. Tradycyjne karty z paskiem magnetycznym, obecnie dominujące, zostaną wyparte przez już wydawane i akceptowane karty z mikroprocesorem, których udział na rynku powinien szybko wzrastać w najbliższych latach. Karty takie stwarzają bankom nowe, dodatkowe możliwości w zakresie budowy programów lojalnościowych oraz rozszerzenia gamy usług oferowanych klientom przy pomocy kart. Jednocześnie rozwój nowych technologii - zwłaszcza Internetu, telewizji interaktywnej i telefonii komórkowej - powoduje, że powstają realne perspektywy zupełnie nowych możliwości obsługi płatności detalicznych dokonywanych przez klientów banków.
Zamiast gotówki
Wzrost liczby podmiotów w obrocie kartowym jest związany z coraz większym zaufaniem do tej właśnie formy płatności, jak również bardziej gruntowną i coraz powszechniejszą wśród naszego społeczeństwa wiedzą na ten temat. W krajach zachodnich karty płatnicze skutecznie wyparły zarówno czeki, jako formę płatności mniej praktyczną, ale przede wszystkim mniej bezpieczną, jak i gotówkę, która nadal pozostaje podstawową formą płatności w Polsce.
Należy sądzić, że rozwojowi rynku transakcji bezgotówkowych sprzyjać powinno utworzenie międzybankowego centrum autoryzacji i rozliczania transakcji kartowych. Centrum usprawniłoby proces rozliczeń, zwiększając bezpieczeństwo obrotu i obniżając koszty transakcji.
Upowszechnienie znajomości nowych instrumentów płatniczych wśród klientów, postęp technologiczny powodujący obniżenie kosztów transakcyjnych oraz wzrost bezpieczeństwa systemu będą wyznaczać nowe perspektywy rozwoju rynku kart płatniczych w Polsce.
Włodzimierz Kiciński
Autor jest wiceprezesem BGŻ SA i przewodniczącym Rady Wydawców Kart przy Związku Banków Polskich
