Rozliczanie polis OC w kosztach podatkowych

Ubezpieczenie komunikacyjne

Każdy posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) za szkody powstałe w związku z ruchem danego pojazdu. W sytuacji gdy pojazd ten jest wykorzystywany na potrzeby prowadzonej działalności, to wydatki związane z tego rodzaju ubezpieczeniem stanowią koszt dla celów podatkowych.

Do wskazanego rodzaju ubezpieczenia komunikacyjnego nie stosuje się ograniczenia wynikającego z art. 23 ust. 1 pkt 47 ustawy o pdof i art. 16 ust. 1 pkt 49 ustawy o pdop. W myśl powołanych przepisów wydatek, który nie może być kosztem uzyskania przychodów, to składka na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej jej część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość 20.000 euro w wartości samochodu przyjętej do celów ubezpieczenia. W praktyce regulacje te mają zastosowanie wyłącznie do AC samochodu osobowego.

Oznacza to, że składka na ubezpieczenie OC pojazdu będącego środkiem trwałym, w tym samochodu ciężarowego, jak i osobowego, wykorzystywanego na potrzeby prowadzonej działalności w całości stanowią koszt uzyskania przychodów. Kosztem jest również składka OC dotycząca samochodu:

• stanowiącego tzw. wyposażenie,
   
• będącego własnością osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą,
   
• wynajmowanego, leasingowanego, wykorzystywanych na podstawie umowy użyczenia - jeżeli z umów tych wynika, że to na użytkującym samochód ciąży obowiązek ich sfinansowania.

Przy czym w przypadku samochodu osobowego używanego na podstawie umowy najmu, dzierżawy i użyczenia, a w przypadku osób fizycznych - również stanowiącego tzw. wyposażenie oraz prywatnego samochodu podatnika stanowią one koszt do wysokości wynikającej z ewidencji przebiegu pojazdu (łącznie z innymi wydatkami związanymi z jego używaniem). Tak wynika z art. 23 ust. 1 pkt 46 ustawy o pdof i art. 16 ust. 1 pkt 51 ustawy o pdop. Nie dotyczy natomiast samochodu będącego przedmiotem leasingu (art. 23 ust. 3b ustawy o pdof i art. 16 ust. 3b ustawy o pdop).

Szerzej na temat ubezpieczeń komunikacyjnych pisaliśmy w GP nr 43 z 2011 r. na str. 12.

OC przedsiębiorcy

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej jest obowiązkowe również dla niektórych grup zawodowych za szkody wyrządzone w związku z prowadzoną przez nich działalnością. Należą do nich m.in.:

• doradcy podatkowi (art. 44 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym - Dz. U. z 2011 r. nr 41, poz. 213),
   
• audytorzy efektywności energetycznej (art. 32 ustawy o efektywności energetycznej - Dz. U. z 2011 r. nr 94, poz. 551),
   
• lekarze wykonujący działalność leczniczą jako indywidualną praktykę lekarską i indywidualną specjalistyczną praktykę lekarską (art. 18 ustawy o działalności leczniczej - Dz. U. z 2011 r. nr 112, poz. 654 ze zm.),
   
• przedsiębiorcy wykonujący działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (art. 76h ustawy o rachunkowości - Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.).

Składki opłacone z tytułu zawartych polis OC nie są wymienione wśród nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów. Ich poniesienie nie ma na celu uzyskania przychodu z prowadzonej działalności, ale w mojej ocenie służą zachowaniu i zabezpieczeniu źródła przychodów jakim jest ta działalność. Ponadto są ponoszone w wyniku spełnienia obowiązku nałożonego przepisami prawa i mają związek z prowadzeniem działalności gospodarczej. Dlatego moim zdaniem spełniają warunki do uznania za koszty uzyskania przychodów.

OC członków zarządu

Nieco inaczej przedstawia się podatkowa kwalifikacja wydatków na ubezpieczenie OC członków zarządu. Spółki zawierają takie umowy przede wszystkim w celu zabezpieczenia swojego interesu majątkowego na wypadek, gdyby nieprawidłowe działania jej organów miały spowodować powstanie uszczerbku w jej majątku. Należałoby zatem uznać, że choć nie jest to ubezpieczenie obowiązkowe, wydatek poniesiony z tego tytułu jest kosztem uzyskania przychodów jako spełniający cel zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów. W praktyce jednak organy podatkowe oraz sądy odmawiają podatnikom prawa zaliczenia ich do kosztów.

Uznają, że w przypadku członków zarządu zatrudnionych na umowę o pracę wydatki ponoszone na opłacenie OC są wyłączone z kosztów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 59 ustawy o pdop. Wynika z niego, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów składek opłaconych przez pracodawcę z tytułu zawartych lub odnowionych umów ubezpieczenia na rzecz pracowników. Wyjątkiem od powyższej zasady są jedynie umowy ubezpieczenia dotyczące ryzyka grupy 1, 3 i 5 działu I oraz grupy 1 i 2 działu II, wymienionych w załączniku do ustawy o działalności ubezpieczeniowej pod warunkiem, że spełnione są pozostałe warunki wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 59 ustawy o pdop.

Tymczasem składki płacone z tytułu umów ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej mieszczą się w dziale II grupa 10-13. Zatem nie mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów składki opłacone na rzecz osób objętych tym ubezpieczeniem.

Art. 16 ust. 1 pkt 59 ustawy o pdop nie ma zastosowania do członków zarządu, którzy nie są pracownikami spółki. Potwierdził to NSA w wyroku z dnia 14.06.2011 r., sygn. akt II FSK 212/10. Nie oznacza to jednak, że OC tych członków zarządu można zaliczyć do kosztów. Organy podatkowe oraz sądy uważają, że ubezpieczenie to chroni osobę objętą ubezpieczeniem, czyli członka zarządu, a nie spółkę. W konsekwencji przyjmują, że wydatki na opłacenie polisy OC członka zarządu nie wypełniają dyspozycji art. 15 ust. 1 ustawy o pdop i nie mogą stanowić kosztów podatkowych (por. wyrok WSA w Szczecinie z dnia 27.07.2011 r., sygn. akt I SA/Sz 535/11).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)

Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.)

autor: Beata Siwkowska
Gazeta Podatkowa nr 33 (865) z dnia 2012-04-23