Spisujesz swój testament? Bez tego elementu będzie nieważny

Testament będzie uznany za ważny, jeśli zostanie sporządzony w jednej z form przewidzianych przez prawo. Najpopularniejszą i najprostszą opcją jest testament własnoręczny, którego wymagania określa art. 949 § 1 Kodeksu cywilnego. Musi on spełniać trzy podstawowe warunki:

• własnoręczność: cały tekst dokumentu musi być napisany odręcznie przez testatora - niedopuszczalne jest użycie komputera, maszyny do pisania czy zlecenie napisania testamentu innej osobie - takie działanie skutkuje nieważnością;
• data: testament powinien zawierać datę sporządzenia (dzień, miesiąc, rok), choć w niektórych przypadkach brak daty nie unieważnia dokumentu (art. 949 § 2 KC), jej podanie jest zalecane, szczególnie gdy istnieje więcej niż jeden testament, aby ustalić ich kolejność;
• podpis: testator musi złożyć własnoręczny podpis, najlepiej z imieniem i nazwiskiem, w celu potwierdzenia autentyczności dokumentu.

Niespełnienie tych wymogów może sprawić, że testament zostanie uznany za nieważny w postępowaniu sądowym. Alternatywą jest testament notarialny (art. 950 KC), który przygotowuje notariusz w formie aktu notarialnego. Ta forma nie wymaga własnoręcznego pisania, ale wiąże się z opłatami notarialnymi i wizytą w kancelarii.

Testament własnoręczny, sporządzony bez udziału notariusza, jest w pełni ważny, pod warunkiem że spełnia wymogi formalne określone w art. 949 § 1 KC, czyli jest napisany odręcznie, opatrzony datą i podpisem testatora. Taki dokument może być podstawą do przeprowadzenia postępowania spadkowego, podobnie jak testament notarialny. Warto jednak rozważyć zalety testamentu notarialnego:

• zgodność z prawem: notariusz czuwa nad poprawnością formalną i merytoryczną dokumentu;
• bezpieczeństwo: oryginał testamentu jest przechowywany w kancelarii, dzięki temu ryzyko jego zagubienia lub zniszczenia będzie mniejsze;
• wiarygodność: łatwiej udowodnić autentyczność w razie sporów rodzinnych.

Testament własnoręczny można przechowywać w domu, u zaufanej osoby lub zdeponować u notariusza (bez konieczności sporządzania aktu notarialnego. Testament własnoręczny jest częściej wybieraną formą spisania ostatniej woli ze względu na brak kosztów, natomiast notarialny dominuje w przypadku większych majątków lub skomplikowanych sytuacji rodzinnych.

Prawidłowy spisany testament, niezależnie od formy, powinien jasno wyrażać wolę testatora i zawierać elementy ułatwiające jego realizację. Oto kilka elementów, które należy uwzględnić:

• dane testatora: imię, nazwisko, adres zamieszkania, a najlepiej także numer PESEL - dla jednoznacznej identyfikacji;
• określenie spadkobierców: precyzyjne wskazanie osób lub instytucji, które mają otrzymać spadek, np. "Mój majątek przekazuję w całości mojej córce, Marii Kowalskiej, zamieszkałej w Poznaniu";
• dyspozycje majątkowe: dokładny opis, co i komu zostaje przekazane, np. "Dom przy ul. Lipowej 5 w Łodzi zapisuję synowi, Piotrowi Nowakowi, a oszczędności na koncie bankowym córce, Annie Kowalskiej";
• opcjonalne postanowienia: wyznaczenie wykonawcy testamentu (art. 986 KC), który zadba o realizację woli testatora. Warto również dodać uwagi dotyczące zachowku (art. 991 KC), jeśli testator chce ograniczyć roszczenia ustawowych spadkobierców.

Jeśli decydujemy się na sporządzenie własnoręcznego testamentu można dodatkowo poprosić świadków o złożenie podpisów. Nie jest to wymagane prawnie, ale może pomóc w potwierdzeniu autentyczności dokumentu w razie wątpliwości. Testament powinien być napisany w języku polskim lub innym, który testator zna i w którym może wyrazić swoją wolę - w razie potrzeby sąd może zażądać tłumaczenia. Warto też pamiętać, że testament można w każdej chwili odwołać lub zmienić, sporządzając nowy dokument z dopiskiem: "Niniejszym odwołuję wszystkie wcześniejsze testamenty" (art. 946 KC).

Przeczytaj również:

Kto ma prawo do spadku, jeśli jest testament? Te zasady decydują o podziale majątku

Testament czy umowa? Jak legalnie przekazać spadek jednemu spadkobiercy

Nie ma cię w testamencie? Poznaj swoje prawa i wysokość zachowku