Spisujesz testament bez notariusza? Tego lepiej nie rób, bo będzie nieważny

Własnoręcznie spisany testament ma taką samą moc prawną, co dokument sporządzony w obecności notariusza. Jeśli jednak chcemy, aby ją zachował, musimy napisać go ręcznie. Wydrukowany testament będzie nieważny.

Testament holograficzny, czyli własnoręczny musi być napisany odręcznie przez testatora, opatrzony datą i podpisany. W tej formie nie ma obowiązku obecności świadków. Całość dokumentu musi jednak odzwierciedlać indywidualną ostatnią wolę testatora, który sam decyduje o tym, kto ma odziedziczyć jego majątek, jakie udziały przypadają poszczególnym osobom i czy ktoś ma zostać wydziedziczony.

Z kolei testament ustny, sporządzany w sytuacjach nagłych, wymaga obecności co najmniej trzech świadków, którzy potwierdzą treść woli. Ta forma stosowana jest jedynie wtedy, gdy obawa przed rychłą śmiercią sprawia, że nie jesteśmy w stanie spokojnie spisać testamentu na papierze. Wówczas oświadczenie ustne musi być niezwłocznie spisane przez jednego ze świadków lub osobę trzecią, z podaniem daty i miejsca, a następnie potwierdzone podpisami.

Spisanie testamentu w domowym zaciszu to wygodne rozwiązanie, jednak wymaga zachowania kilku fundamentalnych zasad. Przede wszystkim, całość dokumentu musi być napisana ręcznie - nie może zawierać żadnych drukowanych fragmentów ani skopiowanych wzorów. Zgodnie z art. 949 § 1 Kodeksu cywilnego testament sporządzony na komputerze i wydrukowany, a następnie tylko podpisany, nie będzie miał mocy prawnej. Dokument powinien zawierać następujące elementy:

• datę sporządzenia - choć brak daty nie pociąga automatycznie za sobą nieważności, jej umieszczenie pozwala na ustalenie kolejności, zwłaszcza gdy sporządzono kilka testamentów. Data pomaga także ocenić, czy testator był w pełni świadomy swoich działań w momencie spisywania dokumentu;
  
• podpis - powinien być wyraźny, najlepiej zawierający pełne imię i nazwisko. To potwierdzenie, że całość treści została wyrażona przez ciebie osobiście. Dodatkowe zapiski dodane pod podpisem mogą być uznane za naruszenie integralności testamentu;
  
• treść testamentu - dokument musi jasno określać, kto jest twoim spadkobiercą, jakie udziały mu przypadają oraz czy ktoś zostaje wydziedziczony i z jakich przyczyn. Warto podać dodatkowe dane identyfikujące spadkobierców (takie jak PESEL, data urodzenia), aby uniknąć ewentualnych sporów.

Należy również zadbać o to, aby treść była czytelna i nie budziła wątpliwości. Jeśli masz trudności z formułowaniem swoich myśli, możesz najpierw spisać projekt testamentu, a później przepisać go starannie odręcznie. Nie powinniśmy korzystać z gotowych, szablonowych sformułowań, ponieważ mogą nie odpowiadać naszej indywidualnej sytuacji - ostatnia wola musi być autentyczna i dopasowana do naszych potrzeb.

Samodzielnie sporządzony testament będzie równie ważny co dokument sporządzony u notariusza, pod warunkiem, że przestrzegamy wymogów formalnych. Warto też zastanowić się, czy nie skonsultować swojej ostatniej woli z prawnikiem, by uniknąć nieporozumień, które mogłyby doprowadzić do sporów spadkowych w przyszłości.

Warto też pomyśleć o przechowywaniu testamentu. Dokument powinien znajdować się w bezpiecznym miejscu, do którego upoważnimy zaufaną osobę - to może być bliski krewny lub przyjaciel. Alternatywnie, testament można także zarejestrować w Notarialnym Rejestrze Testamentów, aby mieć pewność, że dokument nie zostanie zgubiony lub zniszczony.

Nowoczesne technologie również znajdują swoje miejsce w tej kwestii. Choć obowiązujące przepisy wymagają tradycyjnej, odręcznej formy, projektowane zmiany legislacyjne na 2025 rok rozważają wprowadzenie tzw. testamentu audiowizualnego. Taka forma, rejestrowana za pomocą smartfona lub kamery, miałaby być szczególnie przydatna w sytuacjach nagłych, gdy nie mamy czasu na spokojne spisanie testamentu. Jednak na razie - jeśli chcemy mieć pewność co do ważności swojego testamentu lepiej skorzystać z tradycyjnych rozwiązań.

Przeczytaj również:

Testament. Ile kosztuje notarialne spisanie ostatniej woli?

Kto musi być obecny na otwarciu testamentu? Tak wygląda procedura

Brak zapisu w testamencie to nie koniec. Te osoby muszą podzielić się pieniędzmi ze spadku