ZUS może płacić chorobowe nawet po ustaniu zatrudnienia. Jak się starać o świadczenie?

Pytanie o to, czy ZUS płaci za zwolnienie lekarskie po ustaniu zatrudnienia, mogą zadawać sobie osoby zatrudnione na umowach na czas określony. Dotyczy to również pracowników, w których zakładach pracy były zwolnienia grupowe, lub w firmach, które ogłosiły upadłość. Kto w takiej sytuacji może liczyć na zasiłek chorobowy?  

Zasiłek chorobowy ZUS może wypłacać po utracie pracy. Warunkiem jest to, że zwolnienie lekarskie trwało nieprzerwanie przez co najmniej 30 dni i powstało nie później niż 24 dni po ustaniu zatrudnienia. Wyjątkiem są choroby zakaźne, oznaczone kodem E, które mogą powstać nawet do 3 miesięcy po utracie pracy. Spowodowane jest to faktem, że choroby z tym kodem rozwijają się w organizmie dłużej niż dwa tygodnie. Tę sprawę regulują przepisy znajdujące się w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.  

Wynika z tego jasno, że możemy starać się o zasiłek chorobowy nie tylko wtedy, gdy w czasie choroby skończyła nam się umowa. Dotyczy to również sytuacji, gdy lekarz wystawił nam zwolnienie w ciągu 14 dni po ustaniu stosunku pracy. Choroba musi trwać dłużej niż 30 dni.  

Podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych przed ustaniem ubezpieczenia chorobowego. Tu więc rzecz ma się podobnie, jak w przypadku normalnego zwolnienia w trakcie pracy. Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia wynosi 80 proc. tej podstawy. Od tej reguły są wyjątki: jeśli osoba przebywa w szpitalu, jest w ciąży lub uległa wypadkowi w drodze do pracy, stawka wynosi 100 proc. Górna granica wypłat nie może przekroczyć przeciętnego wynagrodzenia krajowego, które w 2025 roku wynosi około 7000 zł brutto. Świadczenie w całości wypłaca ZUS, ponieważ pracodawca nie uczestniczy już w systemie wypłat po zakończeniu zatrudnienia. 

Wbrew częstym przekonaniom, zasiłek chorobowy po zakończeniu pracy nie jest przyznawany automatycznie. Osoba, która straciła zatrudnienie i pozostaje na zwolnieniu lekarskim, musi samodzielnie złożyć wniosek do ZUS. Podstawowym dokumentem jest formularz ZAS-53, czyli wniosek o zasiłek chorobowy. Należy dołączyć do niego zaświadczenie lekarskie (e-ZLA) lub jego wydruk, jeśli nie zostało automatycznie przekazane przez lekarza do ZUS. W niektórych przypadkach konieczne jest również oświadczenie na druku Z-10, potwierdzające brak tytułu do ubezpieczenia. 

Wniosek można złożyć osobiście w najbliższej placówce ZUS, drogą pocztową lub elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Lekarz wystawiający zwolnienie po upływie zatrudnienia wypisuje je na byłego pracodawcę pacjenta. ZUS ma 30 dni na wypłatę zasiłku, licząc od momentu dostarczenia kompletnej dokumentacji. Warto dopilnować, by nie przekroczyć 6-miesięcznego terminu przedawnienia, liczonych od końca okresu, za który przysługuje świadczenie. 

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia przysługuje przez maksymalnie 91 dni. To limit wynikający z art. 8 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Istnieją jednak wyjątki. Kobiety w ciąży oraz osoby chore na gruźlicę mogą liczyć na 270 dni, za które ZUS wypłaci im zasiłek po ustaniu stosunku pracy. Natomiast standardowy, maksymalny okres zasiłkowy to 182 dni, jeśli dana osoba nadal jest ubezpieczona. Po zakończeniu zasiłku chorobowego można ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne, jeśli dalsze leczenie daje rokowania na odzyskanie zdolności do pracy. 

Są sytuacje, w których ZUS może odmówić wypłaty zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia. Dzieje się tak, gdy: 

• choroba rozpoczęła się później niż 14 dni po zakończeniu pracy (lub 3 miesiące w przypadku choroby zakaźnej), 
• między kolejnymi zwolnieniami wystąpiła przerwa dłuższa niż 1 dzień, 
• osoba uprawniona otrzymuje już emeryturę, rentę lub inny zasiłek, 
• podjęła nową pracę lub rozpoczęła działalność gospodarczą podlegającą ubezpieczeniu chorobowemu. 

W przypadku decyzji odmownej istnieje możliwość odwołania się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem ZUS - w terminie 30 dni od daty doręczenia decyzji. 

Czytaj też: Nie pracujesz? Takie pieniądze dostaniesz od czerwca do ręki