Będą zmiany w zasadach pozywania za niedozwolone klauzule
Ministerstwo Sprawiedliwości zamierza radykalnie ukrócić proceder masowego pozywania przedsiębiorców za niedozwolone klauzule umowne przez kancelarie prawne i utworzone w tym celu stowarzyszenia, kierujące się przede wszystkim celami zarobkowymi. Na opracowywanych zmianach w przepisach zyskają przedsiębiorcy, a mniejsza liczba spraw sądowych o niedozwolone klauzule powinna przyspieszyć postępowanie przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Przedsiębiorcy są masowo pozywani do Sądu Ochrony Konkurencji Konsumentów przez quasi-konsumenckie stowarzyszenia i prawników reprezentujących osoby fizyczne za to, że w stosowanych wzorcach umów z konsumentami zamieszczają tzw. niedozwolone klauzule umowne. W zamian za cofnięcie pozwu oczekują oni od przedsiębiorcy kilkuset złotych. Firmy płacą, bo im się to bardziej opłaca - koszty w razie przegranej sprawy są wyższe.
W efekcie coraz więcej podmiotów składa takie pozwy, licząc na łatwy zarobek, przez co Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie nadąża z ich rozpatrywaniem. W większości są to pozwy dotyczące postanowień, które w innych sprawach zostały już uznane za niedozwolone.
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt zmian w kilku ustawach w celu wyeliminowania omawianego procederu. Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw skierowano do konsultacji publicznych, opiniowania i uzgodnień międzyresortowych.
Po zmianach pozwu o uznanie klauzuli za niedozwoloną nie będą mogli złożyć konsumenci (osoby fizyczne). Ma to zamknąć możliwość składania pozwów przez niektórych prawników, którzy masowo pozywali różnych przedsiębiorców, reprezentując te same osoby fizyczne.
Będzie koniec z prawem do złożenia pozwu o niedozwolone klauzule przez każde stowarzyszenie, które w statucie ma wpisaną ochronę konsumentów, a w praktyce składa pozwy w celach zarobkowych. Ministerstwo Sprawiedliwości chce, aby pozew mogło złożyć tylko takie stowarzyszenie, które zostało wpisane do specjalnego rejestru prowadzonego przez Prezesa UOKiK. Warunkiem wpisania do tego rejestru będzie posiadanie co najmniej 1.000 członków i działalność trwająca co najmniej 2 lata. Co roku konieczne będzie przedstawienie Prezesowi UOKiK aktualnej listy członków takiego stowarzyszenia oraz składanie sprawozdań z realizacji zadań związanych z ochroną konsumentów. Ministerstwo chce dać jednak stowarzyszeniom co najmniej rok od wejścia w życie zmian na dostosowanie się do nowych wymogów.
Pozwy będzie mógł złożyć również m.in. powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów, Prezes UOKiK, Rzecznik Praw Pacjenta.
Postanowienia sądu w sprawie klauzul niedozwolonych nie będą już podlegały obowiązkowej publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Taką zmianę od dłuższego czasu postulowaliśmy na łamach naszej gazety wskazując, że klauzule niedozwolone i tak są publikowane w rejestrze prowadzonym przez Prezesa UOKiK, a wysokie koszty publikacji w MSiG są głównym narzędziem nacisku na przedsiębiorców, przeciw którym quasi-konsumenckie stowarzyszenia złożyły pozwy. W zamian za zapłatę kwoty niższej niż koszty publikacji takie stowarzyszenia zgadzają się na cofnięcie pozwów.
Dzięki zmianom przegranie sprawy o klauzule niedozwolone nie będzie już tak kosztowne dla przedsiębiorców, więc ich skłonność do płacenia quasi-stowarzyszeniom w zamian za cofnięcie pozwu będzie mniejsza.
Łatwiej będzie sprawdzić, czy i z jakiego powodu dana klauzula została uznana za niedozwoloną. Sądy w każdej sprawie dotyczącej uznania postanowienia za niedozwolone będą musiały sporządzać uzasadnienia orzeczeń. Wszystkie orzeczenia będą publikowane na stronie internetowej UOKiK i stronach sądów. Sam rejestr klauzul niedozwolonych ma być bardziej przejrzysty i czytelny. W rejestrze, oprócz postanowienia uznanego za niedozwolone, opublikowany będzie wzorzec, z którego zakwestionowana klauzula pochodzi. Jeśli zmieni się stan prawny, to w rejestrze obok klauzuli zostanie zamieszczona wzmianka na temat dezaktualizacji postanowienia uznanego za niedozwolone ze względu na zmianę stanu prawnego.
autor: Andrzej Janowski
Gazeta Podatkowa nr 46 (1087) z dnia 2014-06-09