Brak miejsc pracy dla niepełnosprawnych

Obowiązujący dziś system rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych jest zbyt skomplikowany i nieefektywny zarówno z punktu widzenia państwa, jak i samych osób niepełnosprawnych - twierdzi Andrzej Malinowski, prezydent Konfederacji Pracodawców Polskich.

W Polsce pracuje co szósty niepełnosprawny, w krajach zachodnioeuropejskich co drugi. Zdaniem pracodawców przygotowane przez rząd zmiany zasad, funkcjonującego od 15 lat publicznego wsparcia, mogą spowodować dodatkowe zwolnienia. Przedsiębiorcy, którzy zatrudniają niepełnosprawnych, uzyskują z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) m.in. dofinansowanie do wynagrodzeń. Jednocześnie pracodawcy, którzy nie przyjmują do pracy niepełnosprawnych, muszą dokonywać obowiązkowych wpłat na PFRON. Mimo tych rozwiązań w ciągu ostatnich 15 lat liczba pracujących niepełnosprawnych zmniejszyła się, a wzrosła bezrobotnych. Od 1999 roku systematycznie spada także liczba zakładów pracy chronionej.



Przedsiębiorcy o zwolnieniach

- W obecnych warunkach nie otworzyłbym zakładu pracy chronionej - mówi Jan Zając, prezes Polskiego Stowarzyszenia Pracodawców Osób Niepełnosprawnych, organizacji zrzeszającej większość tego typu firm funkcjonujących w całym kraju.

- Zadaniem przedsiębiorstw jest generowanie zysków i cięcie kosztów, a zatrudnienie niepełnosprawnych, po odliczeniu podwyższonych kosztów ich pracy, nie przynosi ekonomicznych korzyści - dodaje.

Jego zdaniem sytuację niepełnosprawnych na rynku pracy pogarsza brak stabilizacji, gdyż ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. nr 123, poz. 776 z późn. zm.) w ciągu blisko dziewięciu lat funkcjonowania była nowelizowana 43 razy. Kolejny projekt zmian w ustawie został już przyjęty przez rząd i trafił do prac w podkomisjach sejmowych. Zgodnie z nim pracodawcy utracą połowę refundacji składki na ubezpieczenia społeczne niepełnosprawnych pracowników, ale uzyskają dofinansowanie do tworzenia nowych miejsc pracy. PFRON zmniejszy wydatki o 400 mln zł.

- Rząd deklaruje działania na rzecz podwyższenia zatrudnienia niepełnosprawnych, ale fakty przeczą deklaracjom - mówi Jan Zając.

- Jeśli zmiany wejdą w życie, zatrudnianie niepełnosprawnych będzie po prostu nieopłacalne, a to spowoduje zwolnienia z pracy - potwierdza Kazimierz Jankowski z Agencji Detektywistycznej Patronus, funkcjonującej jako ZPChr.

Zmiany legislacyjne w systemie zatrudniania

Nowelizacja ustawy o rehabilitacji po pierwszym czytaniu w Sejmie trafiła do prac w podkomisjach

Od stycznia trwają konsultacje społeczne nad nową ustawą o rehabilitacji, która ma obowiązywać od 2008 roku

Rząd o wspieraniu

Z opiniami większości pracodawców nie zgadza się Paweł Wypych, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych. Jego zdaniem system wsparcia zatrudnienia takich osób nie działa źle, ale wymaga przebudowy.

- Potwierdza to przyznanie Polsce przez Organizację Narodów Zjednoczonych Nagrody im. F.D. Roosevelta, dla najlepszego prawnego systemu publicznej pomocy dla osób niepełnosprawnych - mówi Paweł Wypych.

- Zatrudnienie takich osób uzależnione jest także od takich czynników, jak: wzrost gospodarczy, poziom bezrobocia, tendencje na rynku pracy, który przecież od 1991 roku bardzo się zmienił - uzupełnia.

Z opinią tą zgadzają się także ci przedsiębiorcy, których działalność nie jest nastawiona wyłącznie na osiąganie zysku.

- Obecnie uzyskiwana pomoc publiczna pozwala na prowadzenie rehabilitacji zawodowej i społecznej niepełnosprawnych pracowników, która jest głównym celem naszego przedsiębiorstwa. Największą bolączką pracodawców jest obecnie zbyt skomplikowane orzecznictwo o niepełnosprawności - podkreśla Barbara Presler ze Spółdzielni Inwalidów Zgoda.

Oprócz ujednolicenia systemu orzekania plan przebudowy systemu zatrudniania niepełnosprawnych obejmuje m.in. wprowadzenie na szerszą skalę zatrudnienia wspieranego, które ma częściowo zastąpić pracę w ZPChr oraz otworzenie publicznego rynku pracy dla takich osób.

- Praca w instytucjach państwowych daje gwarancję dłuższego zatrudnienia i wykorzystania umiejętności niepełnosprawnych pracowników - tłumaczy Paweł Wypych.

Nowa ustawa

W przygotowywanym przez rząd projekcie nowej ustawy o wspieraniu zatrudnienia i rehabilitacji niepełnosprawnych mają znaleźć się także przepisy upraszczające pozyskiwanie środków na aktywizację zawodową z PFRON oraz z programów unijnych. Pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych zapowiedział również uproszczenie procedur rozliczeniowych z uzyskanej w ten sposób pomocy.

- W ciągu dwóch, trzech lat poziom zatrudnienia niepełnosprawnych powinien wzrosnąć powyżej 20 proc. - mówi Paweł Wypych.

Na podjęciu zatrudnienia zyskaliby nie tylko sami niepełnosprawni ale także wszyscy podatnicy, gdyż w Polsce na wypłatę rent przeznacza się rocznie 3,6 proc. PKB.

Łukasz Guza