Co to jest amortyzacja indywidualna?
Amortyzacja podwyższona albo jednorazowa to stosowane przez przedsiębiorców metody obniżania obciążeń podatkowych. Kolejnym narzędziem do prowadzenia efektywnej polityki kosztowej są indywidualne stawki amortyzacyjne. Jednak ich ustalanie nie jest w pełni dowolne.
Amortyzacja indywidualna jest dużym udogodnieniem dla przedsiębiorców, gdyż pozwala na dostosowanie kosztów amortyzacji do potrzeb podatnika. Ustawodawca nie pozostawia jednak przedsiębiorcom pełnej swobody w ustalaniu stawek amortyzacji. Wprowadził on bowiem minimalny czas, przez jaki powinien być amortyzowany środek trwały. Okres ten jest uzależniony od rodzaju środka trwałego. Również pojęcia "używany" i "ulepszony" środek trwały są definiowane w zależności od grupy klasyfikacji środków trwałych.
Będą one uznane za używane środki trwałe, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane przez okres minimum 6 miesięcy. Z kolei o ulepszeniu będzie można mówić, gdy wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 20 proc. wartości początkowej. Przy czym ulepszenia nie można utożsamiać z remontem, który jest zwykłym przywróceniem stanu początkowego. Gdy dany środek trwały można zakwalifikować jako używany lub ulepszony, podatnik będzie mógł indywidualnie ustalić stawkę podatku.
Należy jednak uwzględnić, że minimalny okres amortyzacji dla środków transportu i samochodów osobowych wynosi 2,5 roku, natomiast dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 klasyfikacji jest uzależniony od wartości środka trwałego i wynosi odpowiednio: 2 lata - gdy wartość początkowa nie przekracza 25 tys. zł, 3 lata - gdy wartość początkowa nie przekracza 50 tys., 5 lat - gdy wartość początkowa przekracza 50 tys. zł. Tak więc przedsiębiorca, który nabył używany samochód ciężarowy o wartości 100 tys. zł, będzie mógł skrócić czas amortyzacji z 5 lat do 2,5 roku. Roczne odpisy amortyzacyjne wyniosą 40 tys. zł, co w porównaniu z 20 tys. zł przy amortyzacji liniowej daje oszczędności podatkowe w wysokości ok. 4 tys. zł rocznie.
Tę grupę środków trwałych uznaje się za używane, gdy podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięcy. Za ulepszone natomiast mogą być uznane wtedy, jeżeli przed wprowadzeniem ich do ewidencji, wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie stanowiły co najmniej 30 proc. wartości początkowej. Jeżeli zatem środek trwały z tej grupy można uznać za ulepszony lub używany, podatnik ma możliwość ustalenia indywidualnej stawki amortyzacji. Jej okres nie może być jednak krótszy niż 10 lat.
Rozważmy więc sytuację osoby fizycznej, której działalność gospodarcza opodatkowana jest na zasadach ogólnych i która kupiła używane mieszkanie, w którym będzie prowadzona działalność gospodarcza. Osoba ta do kosztów uzyskania przychodu chce zaliczać odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej tego mieszkania. Stawka podstawowa dla lokali mieszkalnych wynosi 1,5 proc, co oznacza, że taki środek trwały amortyzuje się ponad 66 lat. Ustalenie indywidualnej stawki amortyzacji na poziomie minimalnym 10 proc. pozwala znacznie skrócić czas amortyzacji oraz obniżyć podstawę opodatkowania.
Inny minimalny okres amortyzacji jest przewidziany dla trwale związanych z gruntem kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m3, domków kempingowych oraz budynków zastępczych. Te środki trwałe mogą być zamortyzowane w 3 lata.
Minimalny okres amortyzacji indywidualnej w tym przypadku wynosi 40 lat pomniejszone o liczbę pełnych lat, które upłynęły od dnia oddania tych budynków do użytku po raz pierwszy do dnia wprowadzenia ich przez podatnika do ewidencji, z tym że okres ten nie może być krótszy niż 10 lat. Nie jest to tak korzystne, jak w poprzednich przypadkach. Niemniej jednak przy zakupie bardzo starych środków trwałych zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacji pozwala obniżyć okres amortyzacji nawet do 10 lat.
Przed ustaleniem wysokości indywidualnych stawek amortyzacji przedsiębiorca powinien dobrze się zastanowić. W czasie trwania amortyzacji nie można bowiem zmieniać wysokości odpisów amortyzacyjnych. Dokonuje się ich w równej wartości do końca miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.
Iwona Cackowska, księgowa
