Co warto wiedzieć składając pozew o zapłatę?

Składając pozew do sądu należy w pierwszej kolejności ustalić, jaki sąd będzie właściwy miejscowo i rzeczowo. Regulacje w zakresie sądowego dochodzenia należności zawiera Kodeks postępowania cywilnego. Generalną zasadą jest, że dla powoda, czyli wierzyciela, właściwy miejscowo jest sąd miejsca zamieszkania lub prowadzenia działalności przez dłużnika.

Przepisy K.p.c. zawierają jednak przepisy o tzw. właściwości przemiennej, które w razie spełnienia określonych w nich przesłanek umożliwiają wybór innego sądu. W sporach wynikających z umów tego rodzaju przepisem jest art. 34 K.p.c., który pozwala na wytoczenie powództwa w miejscu wykonania umowy (usługi), jeżeli spór dotyczy ustalenia treści umowy, jej zmiany, sporu o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.

Generalnie właściwy rzeczowo w sprawach o zapłatę w I instancji jest sąd rejonowy. Pozew należy złożyć do sądu okręgowego w sytuacji, gdy wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 tys. zł, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania, o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami, o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz spraw rozpoznawanych w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Pojęcie wartości przedmiotu sporu jest bardzo istotne przy składaniu pozwu, wpływa bowiem nie tylko na wybór sądu, ale także m.in. na wysokość opłaty. W sprawach o roszczenia pieniężne, zgłoszone choćby w zamian innego przedmiotu, podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu, przy czym nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego.

Składając pozew o zapłatę można zdecydować się także na dochodzenie należności w elektronicznym postępowaniu upominawczym przed e-sądem, procedura w tym zakresie znacznie się różni (więcej na ten temat pisaliśmy w GP nr 67 z br., str. 15).

Pozew o zapłatę musi przede wszystkim spełniać kryteria pisma procesowego, które składa się z kilku niezbędnych elementów (patrz ramka). Dodatkowo należy w nim wskazać wartość przedmiotu sporu, oznaczenie miejsca lub siedziby stron oraz ich numer PESEL, a w razie jego braku NIP lub numer KRS. Dodatkowo każdy pozew musi zawierać: dokładnie określone żądanie, oraz, od czasu wprowadzenia zmian w przedawnieniu, oznaczenie daty wymagalności roszczenia w sprawach o zasądzenie roszczenia. Kolejnym koniecznym elementem pozwu jest przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu. Ponadto, jeżeli powód będący usługodawcą lub sprzedawcą dochodzi roszczeń wynikających z umów szczegółowo wskazanych w art. 187¹ K.p.c., jak np. dostarczanie mediów, zobowiązany jest do składania pozwów o zapłatę na urzędowym formularzu.

Zmieniające się przepisy, a przede wszystkim utrwalona praktyka osób zajmujących się księgowością i finansami w firmie powoduje, że wezwanie do zapłaty wysłane jeszcze przez dział księgowości jest początkiem procedury dochodzenia należności, a nierzadko łączone jest także z koniecznością sporządzenia noty odsetkowej.

Chociaż wezwanie do zapłaty jest istotnym elementem windykacji, gdyż może zmobilizować dłużnika do uiszczenia należności bez kierowania sprawy do sądu, to jego wysłanie nie jest konieczne do wystąpienia z pozwem do sądu. Oprócz niezbędnych elementów pozwu, które wskazano wcześniej, obowiązujące przepisy Kodeksu postępowania cywilnego nie wymieniają wezwania do zapłaty.

W obecnej praktyce dochodzenia należności wezwanie do zapłaty pełni jednak jeszcze jedną istotną funkcję. Z treści art. 187 § 1 pkt 3 K.p.c. wynika bowiem, że pozew powinien zawierać informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku, gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia. Z tego względu wezwanie, oprócz typowej treści dotyczącej przekroczenia terminu płatności i żądania zapłaty należności wraz z odsetkami, może zawierać także informację o możliwości polubownego rozwiązania sporu np. poprzez dobrowolną zapłatę (patrz: Przykład fragmentu wezwania).

Spełnienie wskazanych warunków będzie wystarczające do prowadzenia procesu.