Formalności w przypadku legalnego umieszczania reklam
Przepisy dotyczące instalowania reklam istnieją, ale są powszechnie lekceważone. W efekcie najbardziej reprezentacyjne punkty miast często wyglądają jak wielkie słupy ogłoszeniowe. Olbrzymie płachty reklamowe zasłaniają elewacje budynków, fatalnie wyglądają wjazdy do miejscowości. Zdecydowaną większość reklam posadowiono nielegalnie.
Przepisy prawa budowlanego przewidują, że wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych, co do zasady, nie wymaga pozwolenia na budowę. Zamiast pozwolenia na budowę, należy zgłosić w starostwie zamiar wykonania takich prac, określając m.in. termin ich rozpoczęcia. Do wykonywania robót budowlanych można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie, w drodze decyzji, sprzeciwu i nie później niż po upływie 2 lat od określonego w zgłoszeniu terminu ich rozpoczęcia.
W dwóch przypadkach zgłoszenie nie wystarczy i na prace polegające na instalowaniu reklamy trzeba uzyskać pozwolenie na budowę. Po pierwsze, gdy tablica lub urządzenie reklamowe ma być zainstalowane na obiektach wpisanych do rejestru zabytków. Trzeba wtedy uzyskać dodatkowo zgodę konserwatora zabytków. Wynika to z art. 36 ust. 1 pkt 10 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. nr 162, poz. 1568 ze zm.).
Po drugie, pozwolenie na budowę jest potrzebne dla instalowania reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowy.
Bardzo istotne jest rozróżnienie między "instalowaniem tablic i urządzeń reklamowych" a budową obiektu budowlanego w postaci wolnostojącego, trwale związanego z gruntem urządzenia reklamowego (np. bilbordu na słupie). Wykonanie urządzenia reklamowego będącego budowlą wymaga bowiem pozwolenia na budowę - nie jest to "instalowanie reklam", na które wystarcza zgłoszenie. NSA w wyroku z dnia 25 stycznia 2012 r. (sygn. akt II OSK 2117/10) stwierdził, że ustawodawca w art. 3 ust. 3 Prawa budowlanego (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 ze zm.) zalicza wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe do budowli (obiektu budowlanego niebędącego budynkiem lub obiektem małej architektury). Wykonanie urządzenia reklamowego będącego budowlą uzależnione jest od uzyskania pozwolenia na budowę zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego. Z kolei realizacja urządzenia reklamowego, niebędącego wolno stojącym i trwale związanym z gruntem, przez jego instalację wymaga zgłoszenia organowi administracji architektoniczno-budowlanej (art. 30 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego). Ustawodawca celowo więc w art. 3 pkt 3 użył określenia "trwale związany z gruntem", aby odróżnić dwa urządzenia reklamowe podlegające różnym rygorom prawnym.
Rozróżnienie to spowodowało próby obchodzenia prawa poprzez montowanie dużych nośników reklamowych na słupach posadowionych nie na wylanym fundamencie, lecz np. na prefabrykowanej płycie betonowej położonej bezpośrednio na gruncie, do której słup jest przykręcony. W orzecznictwie NSA przeważa pogląd, że dla przyjęcia trwałego związania z gruntem istotne jest, czy posadowienie jest na tyle trwałe, że opiera się czynnikom mogącym zniszczyć ustawioną na nim konstrukcję, a nie technologia wykonania. Sama tylko techniczna możliwość przeniesienia obiektu na inne miejsce nie ma istotnego znaczenia. W konsekwencji wykonanie fundamentu z elementów prefabrykowanych nie przesądza o tym, że konstrukcja nie jest trwale związana z gruntem.
Inne ograniczenie dotyczące lokalizacji nośników reklamowych wynika z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U. z 1999 r. nr 74, poz. 836 ze zm.). Wprowadzono je do rozporządzenia po licznych protestach mieszkańców budynków wielorodzinnych, którym decyzją właścicieli zasłaniano okna wielkimi banerami reklamowymi. Rozporządzenie w art. 14a przewiduje, że budynek mieszkalny wielorodzinny powinien być użytkowany w sposób zapewniający nieograniczanie oświetlenia dziennego mieszkań. Na budynku takim mogą być instalowane urządzenia i nośniki reklamowe, o ile nie ograniczają oświetlenia dziennego mieszkania. Zasady tej nie stosuje się w przypadku wykonywania robót budowlanych dotyczących elewacji tego budynku.
Wymogi dotyczące reklam są zawarte również w § 293 rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. nr 75, poz. 690 ze zm.). Wynika z niego, że tablice informacyjne, reklamy i podobne urządzenia oraz dekoracje powinny być tak usytuowane, wykonane i zamocowane, aby nie stanowiły zagrożenia bezpieczeństwa dla użytkowników budynku i osób trzecich. Wystawy sklepowe, gabloty reklamowe, a także obudowy urządzeń technicznych nie mogą być wysunięte poza płaszczyznę ściany zewnętrznej budynku o więcej niż 0,5 m - przy zachowaniu użytkowej szerokości chodnika nie mniejszej niż 2 m oraz zapewnieniu bezpieczeństwa ruchu dla osób z dysfunkcją wzroku. Urządzenia oświetleniowe, w tym reklamy, umieszczone na zewnątrz budynku lub w jego otoczeniu nie mogą powodować uciążliwości dla jego użytkowników ani też przechodniów i kierowców. Jeżeli światło skierowane jest na elewację budynku zawierającą okna, natężenie oświetlenia na tej elewacji nie może przekraczać 5 luksów w przypadku światła białego i 3 luksów w przypadku światła kolorowego lub światła o zmieniającym się natężeniu, błyskowego, ewentualnie pulsującego.
Jeśli reklama ma zostać umieszczona w pasie drogowym, dodatkowo potrzebne jest zezwolenie zarządcy drogi wydawane w formie decyzji administracyjnej (art. 40 ust. 2 pkt 3 ustawy o drogach publicznych, Dz. U. z 2013 r. poz. 260 ze zm.).
autor: Andrzej Janowski
Gazeta Podatkowa nr 53 (1094) z dnia 2014-07-03