Jak jeździć na paliwie bez VAT

Zmiana zasad odliczania VAT

Wprowadzenie od maja 2004 r. w art. 86 ust. 3 ustawy o VAT (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 ze zm.) tzw. "wzoru Lisaka" spowodowało, że podatnik miał prawo do odliczenia VAT od nabytego samochodu, jeżeli jego dopuszczalna ładowność wynikająca ze świadectwa homologacji wynosiła co najmniej:

DŁ = 357 kg + n x 68 kg 

gdzie "n" oznaczało ilość miejsc łącznie z miejscem dla kierowcy (ustalaną na podstawie świadectwa homologacji).

Jeżeli ładowność była niższa niż wyliczona według powyższego wzoru, podatnik mógł odliczyć tylko 50% kwoty VAT wynikającego z faktury zakupu takiego samochodu, jednak nie więcej niż 5.000 zł.Natomiast w przepisie art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT określono, że podatnicy nie mają prawa do odliczania VAT od nabywanych paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej ładowności mniejszej niż określona powyższym wzorem.

Wprowadzenie tego przepisu dla wielu podatników, w porównaniu z poprzednio obowiązującymi zasadami odliczania podatku VAT od paliwa, było zdecydowanie niekorzystne. Do końca kwietnia 2004 r. zakaz odliczania podatku naliczonego od paliw nabywanych dotyczył bowiem samochodów osobowych oraz innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg.

W wielu przypadkach wystąpiła sytuacja, iż podatnik nabywając samochód pod rządami "starej" ustawy miał prawo zarówno do odliczenia VAT przy jego nabyciu, jak i do odliczania tego podatku od nabywanego do tego samochodu paliwa, natomiast nowe przepisy zupełnie pozbawiły go prawa do odliczania VAT od paliwa nabytego do tego samochodu.

Przykład

Podatnik zakupił samochód osobowo-dostawczy o ładowności 550 kg i 5 miejscach siedzących. W świetle "starej" ustawy o VAT miał prawo odliczać VAT od paliwa kupowanego do tego samochodu.

Od dnia 1 maja 2004 r., ze względu na przepis art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, przy nabywaniu paliwa do takiego samochodu podatnik utracił prawo do odliczania VAT, ponieważ ładowność określona w świadectwie homologacji jest mniejsza niż określona wzorem zawartym w art. 86 ust. 3, gdyż ta - dla samochodu z 5 miejscami siedzącymi wynosi 697 kg.

Jak pamiętamy wzór Lisaka obowiązywał do 22 sierpnia 2005 r. Od tego dnia zmienione zostały zasady ustalania kategorii samochodów, których nabycie uprawnia do pełnego odliczenia VAT, a w konsekwencji również do odliczania VAT od nabywanego paliwa do ich napędu. Wzór ten został usunięty z art. 86 ustawy, a zastąpiono go szczegółowymi definicjami opisowymi.

Zmieniły się także limity uprawniające do odliczenia VAT przy nabyciu samochodów. W sytuacji gdy przedmiotem nabycia jest samochód osobowy lub inny pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony - kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty podatku określonej w fakturze bądź obliczonej z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub też wynikającej z dokumentów i decyzji celnych. Kwota odliczenia nie może być jednak wyższa niż 6.000 zł. W art. 86 ust. 4 ustawy o VAT zawarto wyjątki od powyższej zasady.

Zmiany niezgodne z przepisami Unii

Wprowadzone od 1 maja 2004 r. ograniczenie prawa do odliczania VAT od nabywanego paliwa do samochodów, w stosunku do których prawo to przed tą datą przysługiwało, od początku wzbudzało wątpliwości. Wynikały one przede wszystkim z przepisów VI Dyrektywy. Co prawda Dyrektywa ta dopuszczała stosowanie specjalnych środków uniemożliwiających odliczanie VAT, ale mogło to być dokonywane wyłącznie w określonych przypadkach. Nowym członkom Unii pozwolono zachować środki specjalne stosowane przed przystąpieniem do Wspólnoty, ale nie wolno ich było rozszerzać. Omawiane powyżej ograniczenie stanowiło takie rozszerzenie, a więc było niezgodne z prawem wspólnotowym.

Co na to sąd?

Stanowisko to potwierdza także orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. W wyroku z dnia 4 kwietnia 2007 r., sygn. akt I SA/Wr 1852/06 Sąd uchylił decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu.

W sprawie tej organ podatkowy odmówił podatnikowi prawa do odliczenia VAT od zakupionego paliwa do samochodu marki Ford Fusion 1.4. W trakcie postępowania organ ustalił, że samochód ten zgodnie z obowiązującym wówczas przepisem art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT jest pojazdem samochodowym - o ładowności mniejszej niż wynika to z tzw. wzoru Lisaka. Zdaniem organu podatkowego pierwszej instancji odliczenie VAT z faktur dokumentujących zakup paliwa do tego samochodu, stanowiło naruszenie art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT. Stanowisko to podtrzymał także organ drugiej instancji.

Innego zdania był jednak WSA, do którego podatnik złożył skargę. Sąd w ww. wyroku uznał, że przepis art. 88 ust. 1 pkt 3, w zw. z art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT sprzeciwia się przepisom VI Dyrektywy, a zwłaszcza art. 17 ust. 6. Niezgodność ta, zdaniem Sądu, dotyczy tych sytuacji, w jakich rozszerzono zakres ograniczenia rzeczywiście stosowanego przed wejściem w życie VI Dyrektywy do polskiego porządku prawnego, a przewidzianego w art. 25 ust. 1 pkt 3a starej ustawy o VAT w zakresie podatku VAT przy zakupie paliw wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych. Wprowadzony równolegle z wejściem w życie VI Dyrektywy art. 88 ust. 1 pkt 3, w zw. z art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT nie był stosowany przed 1 maja 2004 r., stąd też jest sprzeczny z VI Dyrektywą.

Jak podkreślił Sąd, skoro art. 17 ust. 6 VI Dyrektywy daje państwom członkowskim możliwość zachowania ograniczeń rzeczywiście stosowanych, to takim rzeczywiście stosowanym ograniczeniem była norma zawarta w art. 25 ust. 1 pkt 3a starej ustawy o VAT. Ograniczała ona prawo do odliczenia w odniesieniu do nabywanych przez podatnika paliw wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych lub innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg. Z uwagi na fakt, że w przedmiotowej sprawie zaistniała sytuacja niekorzystna dla podatnika, Sąd odmówił stosowania w odniesieniu do danej sprawy przepisu art. 88 ust. 1 pkt 3, w zw. z art. 86 ust. 3 i 5 ustawy.

Co wyrok ten oznacza dla podatników?

Wyrok jest nieprawomocny. Nie wiadomo czy zostanie złożona skarga kasacyjna do NSA. Jednak należy mieć nadzieję, że NSA podtrzyma stanowisko WSA. Natomiast podatnicy, którzy mieli prawo do końca kwietnia 2004 r. do odliczania VAT przy zakupie paliwa do samochodów, a po 1 maja 2004 r. prawo to utracili (z uwagi na omówiony wcześniej wzór), mogą skorzystać z tego prawa poprzez złożenie korekt deklaracji VAT (z pismem uzasadniającym przyczyny korekty) oraz wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Przy czym należy pamiętać, że korekta podatku VAT pociągnie za sobą konieczność skorygowania podatku dochodowego, bowiem nieodliczony VAT mógł być kosztem uzyskania przychodu.

autor: Aleksandra Węgielska