Jak rozliczyć ten VAT?

Zdarzają się sytuacje, kiedy w miesiącu (kwartale) podatnik nie dokonał sprzedaży opodatkowanej, jednak pomimo to ma on obowiązek złożenia deklaracji VAT.

Deklaracja VAT

Deklaracja VAT sporządzana jest przez podatników w oparciu o prowadzone ewidencje zakupów i sprzedaży VAT. Wynika to z art. 109 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o VAT (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.).

Ewidencje te zawierać powinny:

kwoty podatku związane z wykonywaniem czynności opodatkowanych i kwoty podatku naliczonego w związku z wykonywaniem czynności zwolnionych od VAT,

dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania,

wysokość podatku należnego,

kwoty podatku naliczonego obniżające kwotę podatku należnego oraz kwotę podatku podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu oraz

inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej.

Ponadto niezależnie od tego czy w danym okresie rozliczeniowym podatnik wykonywał czynności podlegające opodatkowaniu czy też nie, ma obowiązek sporządzenia deklaracji VAT, pomimo że kwoty wykazane w deklaracji będą równe zeru.

W przypadku wystąpienia za dany okres rozliczeniowy nadwyżki podatku należnego nad naliczonym podatnik ma obowiązek zapłaty tego podatku na konto urzędu skarbowego.

Natomiast w sytuacji, kiedy wystąpi nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, podatnik ma prawo zadysponowania jej jako kwoty do przeniesienia na następny okres rozliczeniowy albo do zwrotu.

Tylko w przypadku, kiedy w deklaracji VAT zostanie wykazane przez podatnika nadwyżka podatku VAT i w danym miesiącu podatnik nie wykonał czynności opodatkowanych - nadwyżka ta musi zostać przeniesiona do rozliczenia w następny okres rozliczeniowy. Jest to jedyny przypadek, kiedy ustawodawca odmawia podatnikowi bezpośredniego zwrotu VAT (art. 86 ust. 19 ustawy o VAT).

Usługi niepodlegające opodatkowaniu a zwrot VAT

Przy rozliczaniu VAT inaczej traktowane są przypadki, kiedy to podatnicy świadczą usługi, czy dokonują dostaw towarów niepodlegających opodatkowaniu VAT w Polsce. Wtedy bowiem, mimo że nie występuje u nich sprzedaż opodatkowana, mają prawo do otrzymania bezpośredniego zwrotu VAT.

Jak wiemy, w przypadku usług miejsce ich opodatkowania uzależnione jest od miejsca ich świadczenia. Zgodnie z ogólną zasadą miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę, a w przypadku posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności, z którego świadczy usługi - miejsce gdzie świadczący usługę posiada stałe miejsce prowadzenia działalności. Natomiast w przypadku braku takiej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności - miejsce stałego zamieszkania. Od tej zasady wprowadzono wyjątki, które zawarto w art. 27 ust. 2-6 i art. 28 ustawy o VAT. I tak na przykład miejscem świadczenia usług reklamy jest miejsce, gdzie nabywca usługi posiada siedzibę. Usługa ta zawsze, gdy będzie świadczona na rzecz podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, podlegać będzie opodatkowaniu VAT w kraju nabywcy.

Wynika z tego, że nie zawsze miejscem opodatkowania usług świadczonych przez polskie firmy będzie teren naszego kraju.

Pomimo zaistnienia takiej sytuacji podatnik świadcząc usługi niepodlegające opodatkowaniu VAT w Polsce (zgodnie z art. 86 ust. 8 ustawy o VAT) ma również prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony. Warunkiem jest, aby importowane lub nabywane usługi czy towary dotyczyły dostawy towarów lub świadczenia usług przez podatnika poza terytorium Polski, a kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te wykonywane były na terytorium kraju. Podatnik jednak musi posiadać dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami. Dokumentami tymi mogą być np. umowa z kontrahentem, zamówienie.

Ustawodawca daje więc podatnikom świadczącym omawiane usługi prawo odliczenia VAT od poniesionych wydatków, pomimo że mają one związek ze sprzedażą niepodlegającą opodatkowaniu VAT w Polsce. Zatem zupełnie inaczej niż w sytuacji kiedy to u podatnika nie występowała w danym okresie rozliczeniowym sprzedaż opodatkowana i ma on obowiązek przenieść powstałą nadwyżkę VAT na następny okres rozliczeniowy. Tutaj pomimo braku sprzedaży opodatkowanej w Polsce, podatnik ma prawo do zwrotu bezpośredniego.

W tym celu ma on obowiązek złożenia wraz z deklaracją VAT umotywowanego wniosku.

Należy przy tym pamiętać o prawidłowym wypełnieniu deklaracji VAT. W pozycji 21 deklaracji VAT-7 lub VAT-7K należy wykazać wartości dostaw towarów lub świadczenia usług poza terytorium kraju. W części G podatnik ma obowiązek zaznaczyć w pozycji 64 kwadrat 1.

Rozliczenie remanentu

Także w przypadku gdy w rozliczeniu VAT za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy przy sporządzeniu spisu z natury (przy likwidacji działalności), wynika nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, podatnikowi przysługuje prawo bezpośredniego zwrotu tej różnicy podatku (art. 14 ust. 9 ustawy o VAT).

Jednak najczęstszym problemem, jaki w praktyce występuje w przypadku likwidacji działalności przez podatników VAT, jest wykazywanie w deklaracji składanej za ostatni okres rozliczeniowy tylko kwoty podatku naliczonego do odliczenia, bez wykazania czynności podlegających opodatkowaniu i żądanie tej kwoty do bezpośredniego zwrotu. Podatnicy powołując się na art. 14 ust. 9 ustawy o VAT uważają, że w takim przypadku zwrot powstałej nadwyżki im się należy.

Natomiast organy podatkowe stosując wprost przepis art. 86 ust. 19 ustawy o VAT, uważają, że podatnik nie ma prawa w takiej sytuacji do zwrotu bezpośredniego. Jak wynika z tego przepisu, w sytuacji gdy w danym okresie rozliczeniowym podatnik nie wykonał czynności opodatkowanych - kwotę podatku naliczonego za ten okres powinien przenieść do rozliczenia w następnym okresie rozliczeniowym. Z tym że w przypadku likwidacji działalności takie przeniesienie nie ma sensu, bowiem podatnik podatku naliczonego już nie rozliczy.

W dosłownym brzmieniu art. 14 ust. 9 ustawy o VAT mowa jest o ?rozliczeniu podatku za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy? od spisu z natury. Jak wiemy, w tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje w dniu, w którym powinien być sporządzony spis z natury, nie później jednak niż 14. dnia, licząc od dnia zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu (lub rozwiązania spółki). Dlatego też, moim zdaniem, takie brzmienie przepisu wskazuje na prawo podatnika do wykazania zwrotu bezpośredniego w sytuacji kiedy remanent likwidacyjny wynosi ?0?.

autor: Aleksandra Węgielska