Jakie zmiany w podatkach i rachunkowości

Kongres "Rachunkowość i Podatki 2005" to spotkanie organizowane przez "Gazetę Prawną" już po raz czwarty. Tym razem jest to Kongres objęty patronatem Ministerstwa Finansów. Zaproszeni eksperci będą prezentować regulacje, a także problemy wynikające z przepisów podatkowych zarówno dotyczących podatków dochodowych, jak i VAT, rachunkowości, ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz ZUS.

Kontrowersje wokół wewnątrzwspólnotowego nabycia

Wiele kontrowersji wzbudzają m.in. regulacje dotyczące towarów zawarte w ustawie o podatku od towarów i usług. Podatnicy np. zastanawiają się, czy tzw. inne należności, o których mowa w art. 31 ustawy, należy dodawać do podstawy opodatkowania. Wyrażany jest pogląd, że do podstawy opodatkowania należy zaliczać tylko te koszty (np. transportu, ubezpieczenia, opakowania), które poniósł unijny dostawca i obciążył nimi polskiego kontrahenta. Nie jest to jednak jedyna interpretacja. Wyrażane są również poglądy, że polski podatnik, który sam przywozi towar z zagranicy i wynajmuje w tym celu polskiego przewoźnika, również powinien wartość takiej usługi dodać do podstawy opodatkowania VAT-em towaru.

Prof. dr hab. Witold Modzelewski, prezes Instytutu Studiów Podatkowych, podkreśla, że biorąc pod uwagę treść przepisu, można dojść do wniosku, że pojęcie "inne należności" jest szerokie. W związku z tym, również ta szersza interpretacja zgodna jest z przepisami. Rozpatrzmy sytuację, w której wspólnotowy dostawca przywozi towar polskiemu podatnikowi na swój koszt. Następnie obciąża tym polskiego podatnika. W takim przypadku polski podatnik płaci również VAT od towaru z uwzględnieniem tego transportu. Rozpatrzmy teraz inny przypadek. Gdy podatnik sam przywozi towar z Unii, to już nie musi płacić. Jak widzimy, dyskryminowani podatkowo byliby ci podatnicy, którym towar przywozi unijny dostawca, a następnie obciąża ich z tego tytułu. Moim zdaniem, nie ma żadnego uzasadnienia, aby istniała tego rodzaju dyskryminacja.

Dostawa wewnątrzwspólnotowa ze znakiem zapytania

Problemy są również z dostawą wewnątrzwspólnotową. Znajdujące się w Sejmie poselskie propozycje zmian w ustawie o VAT zmierzają m.in. do usunięcia wymogu posiadania dowodu otrzymania towaru od nabywcy. Jak podkreśla prof. Witold Modzelewski, obecnie podatnik musi mieć określone dokumenty: kopie faktury, specyfikację, dokument spedytorski lub przewozowy oraz dowód otrzymania towaru przez nabywcę. Problem w tym, że nabywcy często nie wysyłają takich dowodów. Z tego powodu podatnicy nie mogą stosować zerowej stawki VAT. Projekt przewiduje, że wystarczającą przesłanką do skorzystania z zerowego podatku będzie fakt posiadania przez podatnika tylko kopii faktury, specyfikacji, a także dokumentu spedytorskiego lub przewozowego. Zmiany zaakceptowane przez podkomisję regulują ponadto inną ważną kwestię. Przewiduje się, że jeśli podatnik nie będzie miał wspomnianych dokumentów (kopii faktury, specyfikacji, a także dokumentu spedytorskiego lub przewozowego), to niejako przejściowo zastosuje opodatkowanie stawką krajową. Jeżeli natomiast już otrzyma te dokumenty, to zastosuje stawkę zerową. Podczas obrad podkomisji proponowano, żeby podatnik rozliczył opodatkowanie stawką zerową takich transakcji w składanej na bieżąco deklaracji VAT, a nie w korekcie deklaracji. Propozycja ta uzyskała akceptację wielu posłów z podkomisji, jednak sprzeciwili się jej przedstawiciele Ministerstwa Finansów. Mimo to mam nadzieję, że zawarta w projekcie propozycja zostanie ostatecznie uchwalona i podatnicy będą dokonywać tego rodzaju rozliczeń w bieżącej deklaracji.

Krzysztof Tomaszewski

Ewa Matyszewska

OPINIE - Dariusz Bednarski, dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego HLB Frąckowiak i Wspólnicy Sp. z o.o.:

Interpretacje prawa podatkowego - przepisy nowe czy już historyczne?

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej dała nadzieję podatnikom na nowe rozwiązania w zakresie interpretacji przepisów prawa podatkowego przez urzędy skarbowe. Oczekiwano rozwiązań, które zapewnią wysoką jakość interpretacji, ich terminowość, a nade wszystko gwarancję, że podatnik, który się do nich zastosuje, będzie chroniony przed ewentualnymi konsekwencjami błędów popełnionych przez urzędników wydających interpretacje.

Pierwsza lektura nowych rozwiązań wprowadzonych do Ordynacji podatkowej ustawą wprowadzającą ustawę o swobodzie działalności gospodarczej daje jeszcze nadzieję, że oczekiwania te zostały spełnione. Niestety szczegółowa analiza wprowadzonych zmian prowadzi do wniosku, że mamy do czynienia z kolejnym bublem prawnym. Szereg poważnych i niestety w znacznej części uzasadnionych zarzutów wysunęło wobec nowych przepisów Ministerstwo Finansów. Choć działania ministerstwa postrzegane są jako dążenie do zablokowania korzystnych dla podatników rozwiązań, należy przyznać, że przepisy w ich obecnej formie nie powinny wejść w życie. Wydaje się zatem konieczne uchylenie mających wejść w życie od 1 stycznia 2005 r. rozwiązań w zakresie interpretacji prawa podatkowego i ponowne rozpoczęcie prac nad rozwiązaniami, które z jednej strony spełnią oczekiwania podatników, z drugiej zaś - wolne będą od wad prawnych.

Ewa Jakubczyk-Cały, prezes A&E Consult Sp. z o.o.

Wdrażanie Międzynarodowych Standardów Rachunkowości

Regulacje unijne w zakresie rachunkowości zmierzają do ujednolicenia standardów w tej dziedzinie. Począwszy od 2005 r., spółki giełdowe będą zobowiązane do sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z wymogami Międzynarodowych Standardów Rachunkowości. Konwersja sprawozdań na warunki MSR nie jest zadaniem łatwym ani krótkotrwałym i nie dotyczy tylko przekształcenia samych danych finansowych. Jest to również problem o znaczeniu strategicznym, który będzie miał wpływ m.in. na prezentowanie wyniku finansowego. Z tego punktu widzenia jest to sprawa bardzo istotna dla inwestorów. Wdrażanie Międzynarodowych Standardów Rachunkowości daje szansę na przygotowanie informacji finansowej bardziej porównywalnej i wiarygodnej w skali międzynarodowej.

Jerzy Bielawny, ekspert Instytutu Studiów Podatkowych

Korelacja między PIT i VAT

W tym roku mamy do czynienia z sytuacją zupełnie absurdalną, gdyż do tej pory tak się nie zdarzyło, że w dniu 30 listopada nie wiemy, jakie podatki będziemy mieć w przyszłym roku. Tej sytuacji nawet nie można zrozumieć. Warto jednak zwrócić uwagę na kilka spraw. Na początek, jeśli chodzi o kwestie podatku dochodowego od osób fizycznych, niezależnie od losów nowelizacji, wymagają one jednej bardzo istotnej rzeczy - poprawienia korelacji między przepisami o podatku dochodowym od osób fizycznych a przepisami dotyczącymi podatku od towarów i usług. Wynika to przede wszystkim z definicji działalności gospodarczej dla potrzeb podatku pośredniego, która jest bardzo szeroka i obejmuje te źródła przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych, które w starym VAT w ogóle nie podlegały podatkowi od towarów i usług bądź były od nich zwolnione, co traktowano w praktyce identycznie z wyłączeniem. W obecnym stanie prawnym mamy sytuację odwrotną i zakres wyłączeń dotyczy tylko czynności związanych ze stosunkiem pracy, umów zleceń i o dzieło z własnymi pracownikami oraz przychodów z działalności wykonywanej osobiście z dwoma zastrzeżeniami. Po pierwsze, spełnienie wymogów określonych w ustawie o podatku od towarów i usług, a zwłaszcza określenie odpowiedzialności zlecającego. Drugie zastrzeżenie to kontrakty menedżerskie bezwzględnie dla potrzeb VAT są działalnością gospodarczą. Podobny problem dotyka osób przenoszących prawa autorskie, co w rozumieniu VAT jest działalnością gospodarczą wówczas, gdy przychody te są przyporządkowane do źródła prawa majątkowego. Jest także problem - mimo nowelizacji - skutków korekt VAT (art. 91 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, Dz.U. nr 54, poz. 535 - zobacz skan) w odniesieniu do środków trwałych. O ile znany jest mechanizm odpowiednio zwiększenia przychodu bądź zwiększenia kosztów uzyskania przychodów, o tyle nie jest uregulowany moment, w którym podatnik ma dokonać tej operacji w zakresie podatku dochodowego. Należy mieć nadzieję, że rozwiązanie zasygnalizowanych tu problemów nastąpi przy nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług.

Sławomira Anders, starszy konsultant w zespole CIT Działu Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte

Nowa ustawa o CIT

Podobnie jak w poprzednich latach, od nowego roku czekają podatników zmiany ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Nowelizacja rozszerza kategorię przychodów podatkowych o świadczenia częściowo odpłatne, budząc wątpliwości dotyczące właściwego sposobu traktowania rabatów oraz upustów. Reguluje też zasady rozliczania rocznych korekt podatku naliczonego bezpośrednio w przychody bądź koszty podatkowe. Nowelizacja zaostrza przepisy o niedostatecznej kapitalizacji, wykluczając możność wliczenia do kosztów podatkowych odsetek od pożyczek zaciąganych od udziałowców krajowych (poza pożyczkami udzielonymi przed 1 stycznia 2005 r.). Wyłącza również z kosztów podatkowych niezapłacone wynagrodzenia oraz składki na ubezpieczenie społeczne. Nowelizacja wprowadza obowiązki ewidencyjne związane z dokonywaniem darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego oraz cele kultu religijnego. Wdraża też regulacje unijne dotyczące zwolnienia z podatku odsetek, należności licencyjnych i dywidend wypłacanych podmiotom z innych państw członkowskich, nakładając na spółki polskie dodatkowe wymogi dokumentacyjne oraz informacyjne.