Kiedy nie należy polegać na treści umowy spółki?
Wysokość kapitału zakładowego oraz liczba i wartość nominalna udziałów objętych przez poszczególnych wspólników to niezbędne dane, jakie musi zawierać umowa spółki z o.o. Przy tym w trakcie funkcjonowania spółki na skutek różnych zdarzeń informacje te mogą mieć walor jedynie historyczny. Danych o wspólnikach należy poszukiwać z listy wspólników. Z kolei aktualna informacja o wysokości kapitału zakładowego wymaga znajomości losów spółki i tego, czy np. był on podwyższany bez udziału notariusza.
Wspólnik spółki z o.o. sprzedał udziały, za zgodą zarządu, osobie spoza spółki. Teraz zarząd będzie aktualizował listę wspólników i zgłaszał zmiany do KRS. Nie będzie aktualizować umowy spółki w zakresie informacji o wspólnikach. Czy słuszne jest założenie, że nie ma takiego obowiązku?
TAK. Zarząd w opisanej sytuacji nie ma potrzeby aktualizowania umowy spółki (por. wyrok w ramce). Zobowiązany jest natomiast prowadzić księgę udziałów. Do niej należy wpisywać nazwisko i imię albo firmę (nazwę) i siedzibę każdego wspólnika, adres, liczbę i wartość nominalną jego udziałów oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania i wykonywanie prawa głosu przez zastawnika lub użytkownika, a także wszelkie zmiany dotyczące osób wspólników i przysługujących im udziałów (art. 188 § 1 K.s.h.). Zgodnie z art. 188 § 3 K.s.h. po każdym wpisaniu zmiany zarząd składa sądowi rejestrowemu podpisaną przez wszystkich członków zarządu nową listę wspólników z wymienieniem liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich oraz wzmianką o ustanowieniu zastawu lub użytkowania udziału. Sporządzenie wniosku o złożenie listy wspólników nie wymaga posłużenia się urzędowym wnioskiem i podlega opłacie sądowej w kwocie 40 zł.
Trzeba jednak pamiętać, że jeżeli na skutek sprzedaży udziałów zmianie uległy dane dotyczące wspólników posiadających samodzielnie lub łącznie z innymi co najmniej 10% kapitału zakładowego czy ilość posiadanych przez nich udziałów, a także łączna ich wysokość, wówczas złożenie samej zaktualizowanej listy wspólników nie będzie wystarczające. Konieczne będzie złożenie wniosku o zmianę danych spółki w rejestrze przedsiębiorców. Podlega on opłacie sądowej w kwocie 250 zł i 100 zł za ogłoszenie wpisu do KRS w MSiG.
Jestem nowym członkiem zarządu. Kapitał zakładowy wskazany w umowie spółki nie odpowiada temu, jaki widnieje w KRS. Wiem, że w spółce kilka lat temu doszło do podwyższenia kapitału zakładowego. Czy taka sytuacja jest dopuszczalna?
TAK. Na podstawie art. 257 § 1 K.s.h. podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. może nastąpić bez wprowadzania zmian do umowy spółki. Takie podwyższenie może nastąpić przez podwyższenie wartości nominalnej udziałów istniejących lub ustanowienie nowych, z tym że nowe udziały w podwyższonym kapitale mogą być objęte jedynie przez wspólników w stosunku do ich dotychczasowych udziałów (por. uchwałę 7 sędziów SN z dnia 17 stycznia 2013 r., sygn. akt III CZP 57/12). Podwyższenie kapitału zakładowego następuje z chwilą wpisania do KRS (art. 262 § 4 K.s.h.).
Jeśli w spółce miało miejsce nienotarialne podwyższenie kapitału zakładowego, to o jego wysokości nie decyduje już wielkość ujęta w umowie spółki.
W dwuosobowej spółce z o.o. niedawno miało miejsce dobrowolne umorzenie udziałów z czystego zysku (z kapitału rezerwowego). Umorzonych zostało po 30 udziałów każdego ze wspólników. Do umowy spółki nie zostały wprowadzone żadne zmiany. Przed umorzeniem każdy ze wspólników miał po 60 udziałów o wartości 100 zł. Kapitał zakładowy wynosił 12.000 zł. Obecnie zarząd chce zgłosić zmiany do KRS. Jak ująć wartość nominalną pojedynczego udziału?
Gdy umorzenie udziałów nie było związane z wprowadzeniem zmian do umowy spółki, jest to jednoznaczne z tym, że nie można opierać się na jej treści przy określaniu wartości nominalnej pojedynczego udziału. W spółce doszło bowiem do umorzenia udziałów finansowanego środkami z kapitału rezerwowego, a nie z obniżenia kapitału zakładowego, dlatego też jego wielkość nie uległa zmianie. Zmniejszyła się natomiast liczba udziałów. Obecnie z umowy spółki wynika, że wspólnicy mają po 60 udziałów po 100 zł każdy, a kapitał zakładowy wynosi 12.000 zł. Uwzględniając natomiast dokonane umorzenie, to nadal w spółce kapitał zakładowy wynosi 12.000 zł, ale udziałów jest już łącznie tylko 60 (po 30 udziałów ma każdy wspólnik). Od razu widać, że obecnie łączna suma udziałów pomnożona przez wartość nominalną (tu: 100 zł) nie odpowiada wielkości kapitału zakładowego. Jest to sytuacja dopuszczalna (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 11 lutego 2011 r., sygn. akt III SA/Wa 1513/10). Jest ona równoznaczna z tym, że obecnie w spółce wartość nominalna pojedynczego udziału to 200 zł (60 udziałów × 200 zł daje kwotę kapitału zakładowego, tj. 12.000 zł). Władze spółki, wspólnicy muszą mieć na uwadze to, że obecnie wartość nominalna udziału jest wyższa niż wynika to z treści umowy spółki. Zmianie uległa także liczba posiadanych przez wspólników udziałów. Fakty te powinny być uwzględnione w księdze udziałów, a następnie przy zgłaszaniu zmian do KRS.
|
Art. 157 § 1 K.s.h. określa obowiązkowe elementy umowy spółki z o.o. przy jej zawiązaniu. Wymóg wskazania w umowie spółki liczby i wartości nominalnej udziałów objętych przez poszczególnych wspólników (art. 157 § 1 pkt 5 K.s.h.) dotyczy wyłącznie pierwotnej treści umowy spółki. Odmienny pogląd w tym zakresie pozostawałby bowiem w oczywistej sprzeczności z uprawnieniem wspólników do zbywania udziałów, czy też dokonywania zmian w strukturze udziałowców w drodze podwyższenia kapitału zakładowego, skoro każdorazowa zmiana w tym zakresie wywoływałaby konieczność zmiany umowy spółki, którego to obowiązku z przepisów K.s.h. nie sposób wywieść. Obowiązki w zakresie ewidencjonowania zmian w strukturze udziałowców i liczbie posiadanych przez nich udziałów wyczerpująco określa art. 188 K.s.h. Z wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 maja 2015 r., sygn. akt I ACa 229/15 |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1578 ze zm.)
autor: Ewelina Mentel-Wyrzychowska
Gazeta Podatkowa nr 37 (1391) z dnia 2017-05-08