Kiedy w koszty bez AC?

Dziś zajmiemy się samochodami uszkodzonymi w wyniku wypadku i rozliczeniem dla celów podatkowych wydatków na ich naprawę. Ponieważ warunkiem zaliczenia ich do kosztów jest objęcie samochodu ubezpieczeniem AC, zwracamy uwagę, kiedy jego brak nie skutkuje negatywnymi konsekwencjami podatkowymi.

Konsekwencje braku AC?

Nie uważa się za koszt uzyskania przychodów kosztów remontów powypadkowych samochodów, jeżeli samochody te nie były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym. Tak stanowi art. 23 ust. 1 pkt 48 ustawy o pdof (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.) oraz art. 16 ust. 1 pkt 50 ustawy o pdop (Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.).

Z powyższego wynika, że warunkiem koniecznym zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z remontem powypadkowym samochodu jest zawarcie umowy dobrowolnego ubezpieczenia (AC). Jeżeli w wypadku uczestniczyły dwa samochody, to remont każdego z nich będzie stanowił koszt pod warunkiem, że każdy z nich był objęty dobrowolnym ubezpieczeniem. Fakt, że ubezpieczeniem tym objęty jest tylko jeden samochód ma ten skutek, że tylko wydatki na remont ubezpieczonego samochodu mogą być kosztem podatkowym. Okoliczność ta nie ma natomiast wpływu na możliwość ujęcia w kosztach wydatków na remont drugiego samochodu (nie stanowią one kosztów uzyskania przychodów).

Z przepisów wynika, że ważne jest istnienie ubezpieczenia AC w chwili wypadku. Nie ma natomiast znaczenia kwota ubezpieczenia oraz tytuł tego ubezpieczenia (tzn. czy polisa obejmuje szkodę na skutek wypadku czy innych okoliczności). Również jeżeli z polisy nie zostanie wypłacone odszkodowanie (bez względu na przyczynę, np. kierowca nie miał uprawnień do kierowania danym samochodem, szkoda świadomie nie została zgłoszona ubezpieczycielowi) podatnik może zaliczyć do kosztów wydatki na remont samochodu. Ustawodawca nie uzależnił bowiem tego prawa od kwoty ubezpieczenia, rodzaju szkody ani wypłaty odszkodowania, lecz od zawarcia umowy dobrowolnego ubezpieczenia.

Nie jest również istotne kto poniósł koszty ubezpieczenia AC samochodu, który uległ wypadkowi. Przepisy nie zastrzegają, że koszt takiego ubezpieczenia musi obciążać osobę, która finansuje koszt remontu. Ma to szczególne znaczenie w sytuacji, gdy uszkodzony samochodów jest używany w działalności na podstawie np. umowy użyczenia, gdzie koszty ubezpieczenia poniósł właściciel samochodu. Nie ma również w takim przypadku potrzeby cesji na użytkownika samochodu, niebędącego jego właścicielem, prawa do odszkodowania za ewentualną szkodę w pojeździe. Przepisy ww. ustaw podatkowych nie stawiają bowiem takiego wymogu.

Dotyczą samochodów...

Konsekwencje braku AC odnoszą się do samochodów. Przy czym ustawodawca nie dokonuje ich rozróżnienia. Oznacza to, że skutki braku ubezpieczenia dobrowolnego mają zastosowanie do samochodów stanowiących składniki majątku (środki trwałe) firmy, prywatnych samochodów podatników niewprowadzonych do ewidencji środków trwałych oraz używanych przez nich na podstawie stosownych umów (np. umowy użyczenia czy leasingu). Ponadto ustawodawca stanowiąc o samochodach nie określa ich rodzaju. Oznacza to, że omawiane ograniczenie ma zastosowanie zarówno do samochodów osobowych, jak i ciężarowych. Ale czy tylko?

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych brak definicji samochodu. Na potrzeby tych ustaw zdefiniowane są wyłącznie samochody osobowe. Z kolei definicję samochodu ciężarowego zawiera art. 2 pkt 42 ustawy - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. nr 108, poz. 908 ze zm.).

W tym miejscu wskazać należy na postanowienie Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Kielcach z dnia 8 czerwca 2006 r., nr OG-005/61/2006 PDI-415/8/2006 z którego wynika, że oceny czy dany pojazd stanowi samochód należy dokonywać w oparciu o definicję pojazdu samochodowego zawartą w ustawie - Prawo o ruchu drogowym. Jej uwzględnienie, zdaniem organu podatkowego, oznaczałoby, że samochód poza osobowym i ciężarowym stanowią m.in. takie kategorie pojazdów, jak ciągnik siodłowy i balastowy oraz motocykl.

Przyjęcie ww. rozwiązania nie jest zasadne na gruncie przepisów podatkowych. O ile bowiem samochód osobowy i ciężarowy stanowią pojazdy samochodowe, o tyle nie każdy pojazd samochodowy jest samochodem. Co zresztą wynika z powołanej ustawy - Prawo o ruchu drogowym. W ustawie tej znajdujemy definicję tylko dwóch grup samochodów, tj. osobowych i ciężarowych. W stosunku do reszty pojazdów ustawodawca nie stosuje określenia samochód. Określenie takie nie funkcjonuje również w definicji pojazdu samochodowego. Dlatego też przyjmujemy, że nie można każdego pojazdu spełniającego warunki dla pojazdu samochodowego uznawać za samochód.

Przyjęcie powyższego oznacza, że wydatki poniesione na remont powypadkowy, wykorzystywanych w działalności gospodarczej:
1. Samochodów osobowych i ciężarowych - stanowią koszt tylko w przypadku gdy samochody te zostały objęte ubezpieczeniem AC,
2. Pozostałych pojazdów, jak np. - ciągnik, motorower, motocykl - stanowią koszt, nawet jeżeli nie są objęte ubezpieczeniem dobrowolnym.

Uszkodzonych w wypadku...

Jak zostało zasygnalizowane wcześniej, nie można obciążać kosztów wydatkami na remont powypadkowy samochodu, jeżeli nie jest on objęty ubezpieczeniem AC.

Powyższe ograniczenie odnosi się wyłącznie do kosztów napraw powypadkowych. Konieczne jest zatem ustalenie znaczenia pojęcia wypadek. Zgodnie z "Uniwersalnym słownikiem języka polskiego" pod red. prof. Stanisława Dubisza (Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, t. IV, str. 643) przez wypadek należy rozumieć "wydarzenie, zdarzenie, fakt", a także "nieszczęśliwe wydarzenie, które spowodowało straty materialne". W świetle podanej definicji wypadek to kolizja drogowa, ale również takie zdarzenia jak np. przygniecenie samochodu zwalonym drzewem czy budynkiem, który się zawalił. Koszty remontów na okoliczność takich wypadków podlegają zaliczeniu do kosztów, jeżeli samochody, które im uległy, były objęte ubezpieczeniem dobrowolnym.

Brak ubezpieczenia AC nie ma znaczenia w przypadku:
1. Innych remontów niż powypadkowe; dotyczy to bieżących remontów i napraw,
2. Pozostałych kosztów powypadkowych jak np. zakupu usługi holowania pojazdu, który uległ wypadkowi. Wydatki związane z ww. remontami i kosztami powypadkowymi stanowią koszt uzyskania przychodów nawet jeżeli samochód nie ma wykupionego AC. Na koniec jeszcze jedna uwaga. Jeżeli samochód jest objęty ubezpieczeniem AC i uległ wypadkowi, wydatek na jego remont będzie kosztem uzyskania przychodów bez względu na to, czy wypadek był spowodowany z winy kierowcy tego samochodu (przedsiębiorcy czy też pracownika) czy też sprawcą wypadku był inny uczestnik ruchu drogowego.

Beata Siwkowska